Beirut 2020. The Collapse of a Civilization, a Journal (2021) van Charif Majdalani ìs een even droevig als mooi boek. Oorspronkelijk gepubliceerd in het Frans, bestaat het uit een dagboek over het jaar 2020, waarin voor de Libanese bevolking steeds meer zaken verkeerd gingen. Majdalani wisselt de dagboekfragmenten af met een goed-doordachte geschiedenis van Libanon. Aangekomen op 4 augustus schrijft hij alleen
This afternoon, the rag-and-bone trader
en verder niets. De lezer weet dat op dat moment een explosie een groot deel van Beiroet verwoestte. Pas op 10 augustus herneemt Majdalani zijn dagboek.
De plaats waar de zionistisch-imperialistische ambities worden begraven
Vrijwel onmiddellijk nadat in 2012 in het Bulgaarse Burgas bij een aanslag zes joodse toeristen waren gedood, beschuldigden de Amerikaanse en Israëlische autoriteiten de Hezbollah. Dat was een onverwachte claim, want de sji’itische strijdgroep uit Libanon laat zich erop voorstaan een professioneel leger te zijn dat onschuldige burgers met rust laat. Het zonder aanziens des persoons vermoorden van joden is meer iets voor Hamas en nationaalsocialisten. Toen het onderzoek naar de aanslag enkele maanden later werd afgesloten, bleef de oorspronkelijke conclusie echter gehandhaafd: Hezbollah had het gedaan. Dat kan juist zijn maar ik zou er ook niet van opkijken als nog eens wordt ontdekt dat met het bewijsmateriaal is gerommeld. Ik heb geen mening.
Waar ik daarentegen wel een uitgesproken mening over heb, is dat Hezbollah geen frisse organisatie is. Het is een terreurgroep. Met vertakkingen in de drugshandel. Wie tegenwoordig door de zuidelijke Bekaa-vallei reist of door het zuiden van Libanon, ziet elegante huizen, gefinancierd met drugswinsten. Onfris. Ik zie ook de grap niet van de verkoop van Hezbollah-t-shirts aan toeristen (al ben ik niet zo humorloos dat ik niet moest grinniken om de verkoper die ze in Baalbek aanbood met een welgemeend “sjaloom”). Verder vind ik mokken met het portret van leider Hassan Nasrallah alleen geschikt voor het drinken van bier, wijn en andere spiritualiën.
U dacht al: die Lendering, die is in Libanon, dat is dat land van die burgeroorlogen, waarom schrijft hij dáár nou niet over? Antwoord: omdat ik er al uitgebreid over heb geschreven (en wel hier) en omdat het voor een toerist in Libanon geen thema is. Begrijp me niet verkeerd, ik ontmoette hier mensen die niets van hun familiegeschiedenis willen weten omdat ze genoeg weten om niet méér te willen weten. En ik ontmoette deze week iemand die nog steeds in rouw is om een geliefde die in de jaren tachtig door een sluipschutter is vermoord.
Het beeld dat u in de westerse media krijgt, waarin Libanon steeds op de rand van een nieuwe burgeroorlog lijkt te staan, is echter ontzettend overdreven. Dat geldt trouwens ook voor de beeldvorming rond een land als Iran. Omgekeerd komt Nederland in het Midden-Oosten alleen in het nieuws met verhalen over drugs, prostitutie en belastingontwijking. Het is menselijk het extreme uit te vergroten en als representatief te beschouwen, maar de wereld is zo extreem niet als de media hem presenteren.
Althans één aanhanger van de Hezbollah heeft gevoel voor humor. De man die bij de ingang van de Romeinse tempel te Baalbek T-shirts met het logo van de beweging verkoopt, begroet elke toerist met een hartelijk ‘sjaloom’ en bulderlacht om de verbijsterde reacties. De Hebreeuwse begroeting is ook verbijsterend, want de Hezbollah is compromisloos anti-Israël.
De organisatie heeft haar wortels in de jaren ’70. Libanon werd toen geregeerd door christenen en soennieten, die de overheidsuitgaven systematisch naar eigen projecten doorsluisden. De achterstelling van de sjiieten werd nog gênanter toen de PLO zich in 1970 vestigde in Beiroet. De PLO schoot raketten af op Israël, dat terugschoot en dan vooral het sjiitische zuiden van Libanon trof. Lees verder “De ongrijpbare Hezbollah”→
Ik ga graag met mijn Amsterdamse vrienden naar het café en wil hen niet te na spreken, maar een van de leukste avondjes uit van de afgelopen maanden was niet hier ter stede maar in Zahlé in de Bekaa-vallei, waar deze dikke Hollander, samen met dames uit Ierland en de Antillen, te gast was bij twee maronitische studentes uit Libanon.
De Bekaa-vallei is deels christelijk en deels sji’itisch. Ik schreef al over de alomtegenwoordige propaganda van de Hezbollah. In die dagen speculeerden de media waar de leider van de organisatie, Hassan Nasrallah, zich kon bevinden, want hij was al een tijdje niet gezien in het openbaar.
In Libanon is religieuze en politieke propaganda alomtegenwoordig. Ik blogde er al eens eerder over. De grootmeesters in dezen zijn de leden van de Hezbollah, de shi’itische verzetsgroep, militie, terreurorganisatie, beweging die doorgaans de lijn volgt van de islamitische republiek Iran. Wie van de luchthaven naar Beiroet rijdt, dwars door een shi’itische voorstad, ziet om de haverklap de portretten van de leiders, die de bezoeker welkom heten. De foto rechtsboven toont de eindeloze rij vlaggen die de Hezbollah heeft opgericht langs de weg van Sidon naar Tyrus, het zuidelijke deel van de belangrijke kustroute. Het moet betrekkelijk recent zijn gebeurd, want in december zag ik ze nog niet.
De Iraanse inspiratie van de Hezbollah is geen geheim. Het logo van de beweging is geïnspireerd door dat van de Revolutionaire Garde.
De vlaggen ogen feestelijk maar concurrerende facties, zoals de Amalbeweging (wel shi’itisch, niet pro-Iraans), nemen aanstoot aan dit soort agitprop en het komt wel eens tot vechtpartijen. De Hezbollah slaat dan doorgaans het hardst. Het blijft een in de eerste plaats militante organisatie, die haar wapens (die ze na de burgeroorlogen heeft behouden om het zuiden van Libanon tegen Israël te verdedigen) ook inzet om in Libanon zelf haar zin te krijgen. Of in Syrië, zoals we deze dagen zien.
Beiroet telt enkele tientallen kerken en moskeeën en één synagoge. Het zijn meestal vrij kleine gebouwen. De stad heeft geen godshuis dat de stad domineert, zoals de Dom van Keulen of de Blauwe moskee in Istanbul. In de skyline van Beiroet overheerst geen van de religies de andere.
Althans, zo was het tot voor kort. Inmiddels wordt het stadscentrum gedomineerd door de enorme moskee die de in 2005 vermoorde oud-premier Rafiq Hariri aan de Place des Martyrs heeft neergezet. De kerk ernaast wordt er letterlijk door overschaduwd, de omgeving is er als het ware door geïslamiseerd, de hegemonie wordt geclaimd door één van de confessies of politieke partijen (wat in dit land op hetzelfde neerkomt).
Lang geleden, in 1931, streek een team Amerikaanse archeologen neer in Persepolis. Het is een van de mooiste vindplaatsen ter wereld en als u nog nooit in Iran bent geweest, is Persepolis beslist een reden om die kant op te gaan. De archeologen konden hun geluk dus niet op en deden wat alle archeologen doen: zoveel mogelijk opgraven. U moet hier maar eens kijken naar de foto’s uit de jaren dertig. Het accent op de opgraving betekende echter onvermijdelijk dat een deel van de vondsten nooit is gepubliceerd, domweg omdat de middelen, na zo uitgebreide opgravingen, ontbraken.
De Persepolis Fortification Tablets kwamen zo in het gedrang. Het gaat om een collectie van een kleine 25.000 fragmenten, die lijken te hebben behoord tot zo’n 18.000 teksten. Daarvan werd maar een deel uitgegeven: meest administratieve documenten, die helpen het economische leven van het antieke Perzië te begrijpen. Ook voor politieke geschiedenis zijn ze belangrijk: zo is er ergens een voucher dat een zekere Datiya gebruik kan maken van de Koninklijke Weg naar het westen, en dit bevestigt dat de commandant van de Perzische troepen in de slag bij Marathon inderdaad Datis heette, zoals Herodotos schrijft. Sprekend over Herodotos, de Persepolis Fortification Tablets bewijzen dat de Perzische namen die de Griekse auteur noemt, kloppen.
Het is een bekende klacht: de Amerikanen hebben een sjabloonachtige kijk op de wereld, die zou bestaan uit een pro- en een anti-Amerikaans kamp. Ik denk dat het verwijt in zijn algemeenheid onjuist is. Voor zover ik weet doen Amerikaanse diplomaten hun best en kennen ze alle relevante nuances. De politiek en de massamedia pakken die echter niet altijd op.
In zijn boekje Hezbollah. A Short History probeert A.R. Norton de nuance terug te brengen voor de in de titel genoemde Libanese politieke beweging, sji’itische militie of islamistische terreurorganisatie. U mag doorhalen wat u niet van toepassing acht.
[Dit is het laatste deel van een serie van dertien artikelen. In het vorige artikel beschreef ik hoe de Taif-akkoorden werden gesloten en Syrië de feitelijke macht kreeg. Het eerste deel eerste is hier.]
Syrië was nu in feite de baas. Het erkende weliswaar Libanons soevereiniteit, maar het land zou niet meer mogen denken aan een onafhankelijk vredesverdrag met Israël, zoals president Gemayel nog had geprobeerd.
De Syriërs ontwapenden alle milities behalve Hezbollah, dat deze uitzondering had te danken aan het feit dat ze Libanon beschermde tegen Israël en het Zuid-Libanese Leger. Het Libanese leger raakte in de volgende jaren steeds beter georganiseerd en beheerste steeds grotere delen van het land, zodat Syrië een deel van zijn troepen kon terugtrekken uit wat nu een vazalstaat was. Een belangrijke politicus was de in Libanon geboren Saoedische miljardair Rafiq Hariri, die in 1993 premier werd en de middelen wist te organiseren om Beiroet weer tot een levende stad te maken.
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.