Jezus, mythen en voorlichting (6)

On december 8, 2014maart 15, 2023 door Jona LenderinginGeesteswetenschappen, Geschiedenis, Oudheid, Pseudowetenschap, Wetenschapscommunicatie11 reacties

[In eerdere stukjes (1, 2, 3) heb ik gewezen op enkele trekken van het Jezusmythicisme en geconcludeerd dat de aanhangers selectief winkelen: de scepsis over Jezus wordt niet ook toegepast op de rest van de Oudheid, waarvoor het bewijsmateriaal echter even zwak is. Ik heb ook getracht uit te leggen dat de iets minder sceptische houding van oudheidkundigen wel degelijk kan leiden tot conclusies die onafhankelijk zijn bevestigd. Nu kan ik eindelijk ter zake komen.]

Hoe komt het dat mensen die de Oudheid een leuk tijdperk vinden en die alleszins kritisch nadenken, toch gecharmeerd zijn van het mythicisme? Het is misschien zinvol erop te wijzen dat het probleem zich niet uitsluitend voordoet bij het Jezusonderzoek. De eerste keer dat ik kennis maakte met intelligente mensen die nuchtere wetenschappelijke interpretaties negeerden, betrof de Cyruscilinder, die in kringen van Iraanse nationalisten wordt beschouwd als ’s werelds eerste mensenrechtendocument, uitgevaardigd door een ideale heerser. Met deze mensen is geen zinvolle discussie mogelijk; anders dan de Jezusmythicisten, die doorgaans beleefd blijven, schrikken ze niet terug voor intimidatie. Dat geldt ook voor degenen die menen dat de oude Egyptenaren zwart waren. Ik ben er bovendien niet helemaal gerust op dat de bumperstickers die ik ooit in Griekenland zag, dat iedereen een oplawaai mocht verwachten die ontkende dat Macedonië al veertig eeuwen Grieks was, alleen maar grappig waren. Wat brengt intelligente mensen zo ver?

Lees verder “Jezus, mythen en voorlichting (6)” →

Jezus, mythen en voorlichting (5)

On december 7, 2014april 21, 2024 door Jona LenderinginGeesteswetenschappen, Geschiedenis, Pseudowetenschap

Jezus en de samaritaanse vrouw. Fresco uit de Catacomben van Praetextatus. Het kapsel van de vrouw suggereert een datering rond 200 na Chr.

[Nu ik een paar dagen geleden de balans heb opgemaakt van het Jezusmythicisme, geef ik vandaag een evaluatie van de methode, voordat ik dan eindelijk ter zake kan komen: door welke factoren verspreidt het mythicisme zich? De balans was daar.]

Mythicisten, zo hoop ik te hebben aangetoond, denken anders dan oudheidkundigen. Sceptischer. Daar is niets mis mee, mits je consistent bent. Je kunt niet enerzijds sceptisch zeggen dat er onvoldoende bewijs is voor de historiciteit van Jezus en vervolgens anderzijds voor het ontstaan van het christendom een verklaring bieden die niet bestand is tegen diezelfde scepsis. Dat is selectief winkelen.

Lees verder “Jezus, mythen en voorlichting (5)” →

Jezus, mythen en voorlichting (4)

On december 3, 2014augustus 24, 2021 door Jona LenderinginChristendom, Geschiedenis, Oudheid, Pseudowetenschap

[Dit stuk – het vierde deel in een reeks – gaat niet over de mythische Jezus, al benut ik als voorbeeld het dubbele idee dat Jezus een mythisch figuur is en dat het christendom is afgeleid van de heidense godsdiensten. Maar daar gaat deze reeks dus niet over. Het eigenlijke onderwerp is de toekomst van de oudheidkundige disciplines. Het eerste deel was hier.]

Ik heb in drie stukjes voorbeelden gegeven van het denken over de mythische Jezus. Daarbij heb ik niet de pretentie of ambitie gehad een representatief beeld te geven, want dat kan immers niet bij een verzameling van theorieën die weliswaar familiegelijkenis hebben maar alleen overeenstemmen in (a) de ontkenning van Jezus’ historische bestaan en (b) een methodisch punt waarop ik zo terugkom. Dit maakt een inhoudelijke discussie over “het” mythicisme onmogelijk.

Lees verder “Jezus, mythen en voorlichting (4)” →

Jezus, mythen en voorlichting (3)

On december 1, 2014december 11, 2022 door Jona LenderinginBijbel, Christendom, Geesteswetenschappen, Geschiedenis, Oudheid, Religie, Wetenschap, Wetenschapscommunicatie

Ook Vespasianus kon lammen doen lopen en blinden doen zien. De antieke auteurs schreven dit soort eigenschappen toe aan iedereen die een béétje speciaal was. Buste in het archeologische museum van Napels.

[Dit stuk – het derde deel in een reeks – gaat niet over de mythische Jezus, al benut ik als voorbeeld het dubbele idee dat Jezus een mythisch figuur is en dat het christendom is afgeleid van de heidense godsdiensten. Maar daar gaat deze reeks dus niet over. Het eigenlijke onderwerp is de toekomst van de oudheidkundige disciplines. Het eerste deel was hier.]

Een veelgehoord mythicistisch argument is dat een rationeel mens geen waarde kan hechten aan bronnen waarin wonderen staan vermeld. Ik kwam het nooit zo geestig geformuleerd tegen als in een boek over de Da Vinci-code: “Wat is nou geloofwaardiger, dat Jezus was getrouwd en kinderen had, of dat een mens over het water kan lopen?”

Lees verder “Jezus, mythen en voorlichting (3)” →

Jezus, mythen en voorlichting (2)

On november 30, 2014april 11, 2023 door Jona LenderinginBijbel, Christendom, Geesteswetenschappen, Geschiedenis, Jodendom, Pseudowetenschap, Religie

Reliëf van Mithras uit Aquileia (Louvre, Parijs)

[Dit stuk – het tweede in een reeks – gaat niet over de mythische Jezus, al heb ik iets te zeggen over het dubbele idee dat Jezus een mythisch figuur is en dat het christendom is afgeleid van de heidense godsdiensten. Maar daar gaat deze reeks dus niet over. Het eigenlijke onderwerp is de toekomst van de oudheidkundige disciplines en het eerste deel is hier.]

Ik introduceerde eergisteren de mythische Jezus en zal vandaag ingaan op wat aan dat idee, voor iemand die de historisch-kritisch methode volgt, niet klopt. Het gaat daarbij om drie zaken: