Prebunking: Valentijnsdag

Rond Valentijnsdag maakt een diepe verslagenheid zich van je meester

De Wet van Brandolini komt erop neer dat “the amount of energy needed to refute bullshit is an order of magnitude bigger than to produce it”. Of dat waar is, valt niet te meten maar het zal niet ver bezijden de waarheid zijn. Toen ooit een interview dat mijn collega Arjen Bosman en ik hadden gegeven aan Het Parool wat al te beknopt op de voorpagina was samengevat (Amsterdam zou een Romeinse stadstichting zijn), ben ik een weekend lang bezig geweest om het uit allerlei nieuwsgroepen verwijderd te krijgen.

De reden waarom misvattingen zo hardnekkig zijn, is dat ze ons vertellen wat we graag willen horen, terwijl feiten soms maar in de weg zitten. Kul is verleidelijk. We kunnen echter vaak verhinderen dat onzin de ronde zal gaan doen. Desinformatie is lui en kent daardoor een eigen cyclus, zodat je er weleens op kunt anticiperen en mensen alvast kunt uitleggen waarom niet waar is wat ze zullen gaan horen (“prebunking”). In december komen bijvoorbeeld de krantenstukjes dat kerstmis is afgeleid van een Mithrasfeest, dus je kunt alvast uitleggen dat het in feite andersom was, en ook valt in december te lezen dat Chanoeka wordt gevierd omdat Judas de Makkabeeër de Joden bevrijdde, dus je kunt de mensen alvast voorinformeren dat hij de Tempel weliswaar reinigde maar werd verslagen. En zo is er medio februari altijd weer de claim dat Valentijnsdag is afgeleid van de oud-Romeinse Lupercalia.

Lees verder “Prebunking: Valentijnsdag”

Het proactieve Valentijnsdag-stukje

Ten onrechte meenden de Romeinen dat hun stad was gesticht door herders; daarom meenden ze dat het eeuwenoude Lupercalia-festival een herdersfeest moest zijn. Op dit reliëf, te zien op een altaar dat is gevonden in Ostia, ziet u hoe herders Romulus en Remus vinden. Het heeft verder niets met de Lupercalia te maken maar het is wel een leuk plaatje. (Palazzo Massimo, Rome)
Ten onrechte meenden de Romeinen dat hun stad was gesticht door herders; daarom meenden ze dat het eeuwenoude Lupercalia-festival een herdersfeest moest zijn. Op dit reliëf, te zien op een altaar dat is gevonden in Ostia, ziet u hoe herders Romulus en Remus vinden. Het heeft verder niets met de Lupercalia te maken maar het is wel een leuk plaatje. (Palazzo Massimo, Rome)

[Morgen is het Valentijnsdag en je zult zien dat weer iemand zal beweren dat dat eigenlijk een oud-Romeins vruchtbaarheidsfeest is. De klassieken moeten per se relevant worden gemaakt, desnoods met alternatieve feiten. Er is echter geen verband tussen het Romeinse en het christelijke feest, zoals mijn Amerikaanse vriend William P. Thayer, de webmaster van LacusCurtius, in een proactieve gastbijdrage uitlegt.]

Lupercalia en Valentijnsdag

Pogingen zoals deze, deze en deze om de oud-Romeinse Lupercalia (15 februari) in verband te brengen met de christelijke Valentijnsdag (14 februari) zijn verdacht. De gelijkstelling van de twee illustreert vooral een twintigste-eeuwse neiging om een liefdesfeest af leiden van antieke vruchtbaarheidsculten. Er is ondertussen geen draad bewijs voor een dergelijk verband.

Vaak wordt beweerd dat paus Gelasius (r.494-496) Valentijnsdag in de vijfde eeuw instelde, maar dat is niet waar: wat hij wél deed was een lange, strenge brief schrijven (Brief 100, Aan Andromachus) waarin hij de gelovigen het vieren van de Lupercalia verbood. Die brief noemt geen Valentinus.

Lees verder “Het proactieve Valentijnsdag-stukje”