Nou heet deze blog de Mainzer Beobachter, maar over Mainz, het antieke Mogontiacum, heb ik nog maar weinig geschreven. Oké, ik heb weleens wat grafschriften besproken, maar erg veel meer is er nog niet uit mijn pen gekomen. Tijd om daar eens verandering in te brengen en te schrijven over het kunstwerk hierboven.
Dit is één reliëf uit een serie van tien, twee keer vijf. Ze zijn gevonden op de heuvel die bekendstaat als Kästrich: in feite de citadel van de oude stad. Hier lag een legioenbasis die tijdens de Bataafse Opstand enkele aanvallen weerstond – de burgerlijke nederzetting in de richting van de Rijn werd wel gebrandschat – en daarna door legionairs van I Adiutrix en XIV Gemina werd herbouwd. De reliëfs dateren uit die tijd, het laatste kwart van de eerste eeuw. Het zijn de sokkels van pilaren in een poort of een tempeltje.
Laten we eerlijk zijn: het menselijk lichaam is door andere beeldhouwers weleens beter weergegeven. De hoofden, de armen en de benen van de soldaten op deze sokkels zijn niet echt goed geproportioneerd. Toch vind ik ze indrukwekkend. Ze zijn gemaakt door een beeldhouwer wiens gebrek aan anatomische kennis meer dan gecompenseerd werd door iets dat ik, bij gebrek aan een beter woord, kracht zal noemen.
Het is mogelijk dat het monument waarin ze hebben gestaan, is gebouwd toen keizer Domitianus (r.81-96) het Rijnland bezocht. Hij zou, getuige een inscriptie die is gevonden op het Forum Romanum, doorreizen naar Katwijk, maar hield zich vooral bezig met een oorlog tegen de Chatten, een groep Germanen in het Taunusgebergte.
Eén rij reliëfs toont oorlog. Die begint met een griffioen, toont vervolgens een zo zwaar beschadigde soldaat dat er weinig herkenbaars in zit, daarna een soldaat die vermoedelijk diende bij de hulptroepen, vervolgens de twee legionairs die u hierboven ziet – let erop dat hij geen harnas draagt! – en tot slot twee marcherende soldaten, waaronder een standaarddrager. Het is vreemd dat de cavalerie niet is vertegenwoordigd.
De andere rij toonde de vrede en had tegenover de standaarddrager een Victoria en daarna twee geketende krijgsgevangenen, een wenende vrouw (Germania Capta – een gebruikelijke manier om de onderwerping van een gebied weer te geven), een plunderende soldaat en tot slot een griffioen.
De reliëfs zijn te zien in het Landesmuseum in Mainz. Ik houd ervan. Juist het feit dat ze uit zandsteen zijn gemaakt, een materiaal dat zich minder goed leent voor sculptuur dan bijvoorbeeld marmer, draagt bij aan de charme. Je ziet de beeldhouwer als het ware vechten met zijn materiaal – en winnen.
[Dit was het 343e voorwerp in mijn reeks museumstukken.]
Leuk . Volg net een cursus kunstgeschiedenis. Gisteren bespreken we het Romeinse rijk, architectuur en beeldhouwkunst. Sluit mooi aan.
Gezien de twee lagen op de rechter legionair zou deze nog best wel eens een pantser kunnen dragen met daaroverheen een stoffen laag. Hier zijn meer reliëfs van bekend.
Ook interessant blijven de dolfijnen op de helm.
Als een kleine groep amateurarcheologen bezochten we in 1996 “Das Museum fuer Antike Schiffahrt” in Mainz. Er staan geweldige replica’s van diverse typen Romeinse schepen, waarvan er begin tachtiger jaren 5 restanten van scheepswrakken langs de voormalige Rijnoever werden opgegraven. Ik neem aan dat je dit museum bezocht hebt, maar wij vonden het de moeite waard om er speciaal vanuit de AWN-afdeling Arnhem naar toe te gaan.
Dat scheepvaartsmuseum is inderdaad heel leuk. Ik kom altijd graag in Mainz.