Suddhodana en Maya

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Hellenisme, Indusbeschaving, Museumstuk
Koningin Maya vertelt haar echtgenoot Suddhodana over een droom die de geboorte van Siddharta voorspelt (Allard Pierson-museum, Amsterdam)

Toen ik het stukje over de Achsenzeit voorbereidde en zocht naar een illustratie, vond ik deze foto, ooit gemaakt in het Allard Pierson-museum in Amsterdam. Ik wilde een afbeelding hebben van Boeddha en heb er, zoals u al constateerde, uiteindelijk ook een gevonden, al dateert die van enkele eeuwen ná de zesde/vijfde eeuw. Dit plaatje, waarop Boeddha niet staat, vond ik echter ook en is te aardig om niet ook te gebruiken.

Middenin ziet u koning Suddhodana en koningin Maya, die haar echtgenoot vertelt dat ze heeft gedroomd dat een witte olifant met zes slagtanden een kind bij haar verwekte. Dat is de vooraankondiging van de geboorte van prins Siddharta ofwel Boeddha. Zoals op wel meer boeddhistische afbeeldingen oogt de kleding nogal Grieks.

Dat is niet zo heel erg vreemd. Al in de late zesde eeuw v.Chr. waren er Grieken in Baktrië (het grensgebied van Oezbekistan en Afghanistan, aan de rivier de Oxos). Die worden niet alleen door Herodotos genoemd, munten bewijzen het ook. Alexander de Grote liet er in 327 v.Chr. duizenden veteranen achter, waar een generatie later de kinderen van de Macedonische en Thracische kolonisten nog bij kwamen die na Alexanders tocht door de Indusvallei in het verste oosten waren gedemobiliseerd. Toen Alexanders opvolger Seleukos in 304 v.Chr. die gebieden opgaf, werden deze mensen overgeplaatst naar Baktrië.

Zo was er een Griekssprekende samenleving aan de rivier de Oxos, met steden als Ai Khanum en Kampyr Tepe, maar die werd bedreigd door noordelijke nomaden, zoals de Saken. Rond 184 v.Chr. staken de afstammelingen van Alexanders Grieken en Macedoniërs de Hindu Kush over en veroverden de Punjab. Hun hoofdstad Taxila is opgegraven. Later staken ook de Saken de Hindu Kush over en vestigden zich in het zuiden van wat nu Afghanistan heet en in de zuidelijke Indusvallei.

De volgende groep nomaden kwam er echter alweer aan: de Yuezhi ofwel Kushana’s. In de eerste eeuw na Chr. stichtten zij een machtig rijk dat zich uitstrekte in India, Pakistan, Afghanistan en Oezbekistan. Ze namen veel van de eerdere bewoners over. Het boeddhisme verspreidde zich tot in Baktrië – ik blogde er al over – en de Griekse hofcultuur, ooit ontwikkeld door de opvolgers van Alexander, werd ook die van de Kushana-koningen. Het bovenstaande reliëf, vervaardigd in de eerste eeuwen van onze jaartelling, illustreert het allebei.

[Dit was het 362e voorwerp in mijn reeks museumstukken.]

Deel dit:

10 gedachtes over “Suddhodana en Maya”

  2. Dirk

    Ik las onlangs over Griko, het Griekse dialect dat in Zuid-Italië gesproken wordt. Er zijn er die beweren dat het uit de middeleeuwen stamt en dus Byzantijns van oorsprong is, maar anderen menen dat het teruggaat op de Griekse kolonies uit de oudheid. Dat zou ik mooi vinden.

    1. Het gaat terug op de oudste tijd. Ooit heb ik als student een artikel geredigeerd over die materie en enkele diacritische tekens laten vervallen. Ik voel me nog steeds schuldig. Maar de inhoud van dat artikel vergeet ik dus ook niet meer.

      1. Arnold den Teuling

        In 1964-1965 volgde ik de derdejaars colleges Byzantijns- en Nieuw-Grieks bij prof. Blanken in Amsterdam. Dit soort taalkundige kwesties interesseren me mateloos, ook als het over latere tijden gaat, zie bijv. https://www.gregoriaans-platform.nl/wp-content/uploads/2018/12/TvG-2017-4-31-teuling.pdf .
        Blanken had ook onderzoek ter plaatse gedaan, op Sicilë en in Zuid-Italië, maar was er niet uitgekomen. Misschien heeft hij niet diep genoeg gegraven. Zou je me de gegevens over jouw artikel willen sturen?

  3. Bert Schijf

    Tijd om weer snel naar het Allard Pierson Museum te gaat als het weer open gaat. Anders zou ik vandaag zijn gegaan, want het reliëf heb ik nooit opgemerkt. Ook weer een mooi voorbeeld hoe oud mondialisering al is.

Reacties zijn gesloten.