Het is vandaag Witte Donderdag. Veel christenen herdenken vanavond het Laatste Avondmaal, morgen de executie van Jezus van Nazaret en zondag de opstanding. Wat daarvan de historische waarheid ook zij, het is na twee millennia nog altijd de meest-herdachte gebeurtenis uit de Oudheid en misschien wel uit de hele geschiedenis.
Het is daarom mijn gewoonte erover te bloggen maar de waarheid gebiedt te zeggen dat ik een beetje door mijn stof heen ben, al hoop ik zondag nog even iets over de Grafbasiliek te vertellen, waar de laatste jaren onderzoek is gedaan. U hoeft overigens niet te verwachten dat de resultaten van dat onderzoek nieuw licht op de gebeurtenissen zullen werpen.
Historische Jezus
Ik link vandaag naar wat ouder materiaal. Eerst maar even iets over wat we weten over de historische Jezus: u leest dat hier. Verder behandel ik wat misverstanden daar.
Jezus’ boodschap was dat God persoonlijk de wereld zou komen besturen. In de wereld die zou komen zouden de laatsten de eersten zijn en de eersten de laatsten. Zoals te verwachten zaten de eersten niet op die boodschap te wachten: vandaar dat hogepriester Kajafas Jezus verhoorde en gouverneur Pilatus hem richting kruis stuurde. Of Jezus door Judas werd verraden, daarover valt meer te zeggen en dat doet Cor Hoogerwerf hier. (Hij schreef ook over enkele vertaalkwesties.)
U leest daar iets meer over Jezus’ utopie, daar iets over zijn halachische opvattingen, daar iets meer over zijn titel van gezalfde en daar iets over de problemen die hij onvermijdelijk kreeg met de autoriteiten na de tempelreiniging. Die vormden de aanleiding tot de gebeurtenissen op de laatste vrijdag van Jezus’ leven. Over de martelgang van Pilatus’ paleis naar de plek van Jezus’ executie schreef ik hier. Over de eigenlijke executie schreef ik daar. De graflegging was het onderwerp van dit stukje.
Betekenis
Valt er iets te zeggen over de betekenis van de gebeurtenissen? Voor gelovigen is er een heilshistorische interpretatie, waar een historicus professioneel niets mee kan en waartegen hij dus ook geen bezwaar heeft. De historicus kan wel kijken naar de evangeliën als getuigenis van gewone mensen – vissers, timmerlieden, bedienden en randfiguren – waarover antieke bronnen meestal zwijgen.
Ook valt iets te zeggen over iemand die trouw was aan zijn utopie tot het bittere einde. In een podcast die ik vorig jaar maakte met Max J. Molovich, de TV-correspondent van Sargasso, ging ik daarop in. De reeks podcasts heeft de gouden titel “Succes is voor losers”, heeft vaak een absurdistische inslag maar stond een serieus gesprek niet in de weg. U beluistert het hier en ik schrik zelf altijd weer van mijn eigen stem. Ik ben blij dat Molovich mijn aarzelende formuleringen niet heeft weggeretoucheerd, want over het verleden kunnen we alleen aarzelend spreken.
Kwakgeschiedenis
Dan is er rond Jezus altijd wat kwakgeschiedenis, zoals het boek van Reza Aslan, dat zoveel onzin bevat dat het hier niet valt samen te vatten, zodat ik u maar doorverwijs. Er zal de komende dagen wel iemand leuteren over de Lijkwade van Turijn en die slaat u met dit stukje om de oren. Voor een boek over de historische en dus joodse en dus halachische Jezus waarin de joodse religieuze bronnen door afwezigheid schitteren, kunt u hier terecht. O ja, Jezus was hemafrodiet want we hebben geen aanwijzingen voor het tegendeel.
Tot slot de these van Colin Humphreys dat de evangeliën teveel gebeurtenissen vermelden tussen het Laatste Avondmaal en de Kruisiging om in één etmaal te passen en dat de chronologie dus niet klopt. Jezus zou een andere kalender hebben gebruikt dan de tempelautoriteiten en Witte Donderdag zou op woensdag vallen. Ik leg hier uit wat eraan schort: Humphreys herhaalt daarmee wat Annie Jaubert al eerder beweerd. Er was een tijd dat kwakgeschiedenis in elk geval origineel was maar dat is ook niet meer zo.
Heel wat leesvoer voor de komende dagen, waarvoor dank. Off topic -ik denk eraan omdat je de podcast vermeldt -: ik raad iedereen de klara-podcast ‘de wereld van Wildevrouw’ aan. Schrijver Jeroen Olieslagers geeft duiding bij de achtergrond van zijn laatste roman, het woelige Antwerpen van de 16de eeuw, de geuzen en Willem van Oranje.
Als Olieslagers een schrijver is, mag ik dan hopen dat hij die duiding ergens als tekst heeft geplaatst? Ik houd niet van podcasts, want ik lees veel liever.
Ik vrees ervoor. Wildevrouw heb ik nog niet gelezen, maar de fragmenten die in de podcast worden voorgelezen, nodigen wel uit. Het ene sluit het andere niet uit: ik lees ook heel graag, maar tijdens het lopen of wandelen is dat minder praktisch dan een podcast.
“Het ene sluit het andere niet uit”
Voor mij wel. Als ik zoiets probeer struikel ik eerder vroeg dan laat over een boomstronk en ga op mijn snufferd; of ik houd mijn aandacht bij mijn wandeling en er dringt geen woord van de podcast tot mij door. Wat nog een tikje erger is, ik ben sowieso een slecht luisteraar, zelfs als ik niets anders doe. Ik ben namelijk visueel ingesteld.
Dus het lijkt erop dat de geschiedenis van het woelige Antwerpen in de 16e eeuw nog even op mij moet wachten. Jammer, want ik weet er net genoeg van om naar meer te verlangen.
De juiste naam van de schrijver is Jeroen Olyslaegers (Dirk begint met die foute spelling). En het boek Wildevrouw is gewoon bij de Nederlandse boekhandel te bestellen.
Mij lukte het een hele tijd niet en nu ineens ook weer! Ik ben het met Frank eens, als ik aan het wandelen ben wil ik gewoon van de omgeving genieten.
Hiep hiep hoera, eindelijk gelukt. Dank je wel, Kees Alders!
Eigenlijk is dit slechts – hoewel, slechts? Knap irritant als het almaar niet lukt – een inlogtest. Maar nu ik hier toch ben kan ik nog even wijzen op Jesjoea Ha-Notsri en Pilatus in ‘De Meester en Margarita van Michail Boelgakov. Het paasverhaal speelt een sleutelrol in dit boek .
‘In een witte, bloedrood omzoomde toga, met de schuifelende gang van een ruiter, vroeg in de morgen van de veertiende dag van de lentemaand nissan’ gaat de procurator van Judea Pontius Pilatus een miserabele dag tegemoet. Hij wordt gekweld door een hevige migraineaanval en de zo vroeg al felle zon maakt hem gek.
De dag die komen gaat zal hem zijn leven lang blijven achtervolgen.
‘O ja, Jezus was hemafrodiet (…)’
Heeft dat iets met worst van doen? 😉