Als ik u zeg dat het 17 november was, als ik toevoeg dat het was in het jaar waarin Gaius Julius Caesar (voor de tweede keer) en Publius Servilius Isauricus consuls van Rome waren, en als ik dat omreken naar 4 oktober 48 v.Chr. op onze kalender, dan weet u wat u te wachten staat. Inderdaad, u bent weer eens beland in de reeks “Wat deed Julius Caesar vandaag 2069 jaar geleden?”

Arsinoë

Met een klein en slecht gevoed garnizoen verbleef hij in het paleis naast de haven van Alexandrië. Daar hield hij, behalve de voorname hoveling Potheinos, vier leden van de Ptolemaïsche koninklijke familie vast. Om te beginnen koningin Kleopatra VII, die (volgens geruchten die ze later zelf zou verspreiden) een relatie had met Caesar. Verder haar twee broers, koning Ptolemaios XIII en de minderjarige Ptolemaios XIV. En tot slot Arsinoë IV. Het paleis werd belegerd door Achillas, de aanvoerder van het nationale verzet tegen de Romeinse bezetter.

Het verraad van Potheinos

In het eerste zinnetje van het volgende fragment verbergt Caesar dat de bewakers van de koninklijke familie een fout hadden gemaakt. Feitelijk moet dit een bloedspannende ontsnapping zijn geweest.

Intussen begaf de jongste dochter van Ptolemaios [de Fluitspeler] zich, in de hoop de lege troon te bezetten, vanuit het paleis naar Achillas, en begon samen met hem oorlog te voeren. Maar al snel kregen ze onenigheid over de leiding, waardoor de schenkingen aan de soldaten toenamen; want beide partijen hadden er veel geld voor over om ze voor zich te winnen.

Tijdens deze gebeurtenissen bij de vijand stuurde Potheinos boden naar Achillas met de aansporing vol te houden en niet op te geven. Toen zijn onderhandelaars werden aangegeven en gegrepen, werd hij door Caesar gedood.

Tot zover Caesars eigen woorden, aan het einde van zijn Commentaar bij de Burgeroorlog, in de vertaling van Hetty van Rooijen.

Een ander verhaal

De Grieks-Romeinse biograaf Ploutarchos vertelt het anders. Volgens hem waren de problemen begonnen toen Caesar had geprobeerd de leden van de koninklijke familie te verzoenen.

Bij het grote feestmaal ter gelegenheid hield een slaaf van Caesar zijn oren open en mengde zich overal in. Zo kwam hij erachter dat de commandant Achillas en de eunuch Potheinos een aanslag op Caesar beraamden. Na deze ontdekking liet Caesar een wacht om de eetzaal zetten en Potheinos uit de weg ruimen. (Caesar 49; vert. Hetty van Rooijen)

Conflicterende bronnen. In elk geval: de situatie was nu veranderd. Caesar had tot nu toe het voordeel gehad dat Achillas bij een aanval altijd rekening moest houden met het feit dat de leden van de koninklijke familie in het paleis waren. Nu was Arsinoë bij hem. Als Achillas het paleis in de as liet leggen en Kleopatra en haar twee broers omkwamen, was de continuïteit van de dynastie toch verzekerd. Caesars positie zou nog verder verslechteren, zoals we over twee weken zullen zien.

[Een overzicht van de reeks #RealTimeCaesar is hier.]