Ik blogde gisteren over Tripoli en noemde het Kruisvaarderskasteel. Over het graafschap Tripoli is wel iets meer te vertellen en dat begint in 1071 , als de Byzantijnse keizer Romanos IV oprukt tegen de Seljukische Turken. Bij Manzikert verslaat sultan Alp Aslan de Byzantijnen, die vervolgens een gunstig vredesverdrag met voeten treden en zo een Turkse invasie over Anatolië uitlokken. (Dit is het moment waarop zeelieden uit Bari het gebeente van Sint-Nikolaas uit Myra roven.) De Byzantijnen zoeken nu steun in het westen, en inderdaad komen duizenden ridders naar Constantinopel, waar ze keizer Alexios trouw zweren. Ze rukken op door Anatolië, drijven de Seljuken terug en veroveren Antiochië.

Eerste Kruistocht

En daar gaat iets verkeerd. De keizer begint de Kruisridders – want we hebben het natuurlijk over de Eerste Kruistocht – te wantrouwen en andersom. Beide partijen beschouwen de eed van trouw als verbroken. Meteen daarna loopt nog iets spaak: de relatie tussen de Kruisridders en de Fatimiden. Dat was de sji’itische dynastie in Egypte, die traditioneel het Nabije Oosten deelde met de christelijke Byzantijnen, met als grens de Nahr al-Kabir, die ook nu de grens vormt tussen Syrië en Libanon. Tot dan toe hadden niet alleen de Byzantijnen maar ook de Fatimiden de westerse barbaren beschouwd als bondgenoten tegen de Seljuken, maar nu de Kruisvaarders oprukten richting Jeruzalem, keerden ook de Fatimiden zich tegen de indringers.

De Kruisridders rukten op langs Tripoli, waar de naar autonomie strevende plaatselijke leider, Jalal al-Mulk, hen op alle mogelijke manieren hielp om verder te trekken. Hij bood zelfs aan zich te laten dopen, wat overigens niet wilde zeggen dat hij zich bekeerde tot het christendom. In de Levant is men praktisch: een ritueel dat mensen al eeuwen beschermt, neem je van je buren over zonder je te bekreunen om de achterliggende theologie. Het kwam niet tot een doop, maar Tripoli had duidelijk partij gekozen.

Zoals u weet viel Jeruzalem op 15 juli 1099 en volgde een welhaast apocalyptisch bloedbad. Een Fatimidische aanval werd afgeslagen bij Ashkalon. En toen begon het eigenlijke werk: de Kruisridders moesten hun oostelijke veroveringen gaan organiseren.

Ridderlijke ruzies

Ze waren altijd verdeeld geweest. Raymond van Saint-Gilles, de machtige graaf van het hele gebied dat nu Zuid-Frankrijk is, berustte erin dat de hertog van Neder-Lotharingen, Godfried van Bouillon, de macht kreeg in Jeruzalem. Zijn broer Boudewijn zou hem eind 1100 opvolgen en zich “koning van Jeruzalem” noemen. Ook daarin berustte Raymond, maar hij vond dat Antiochië dan wel een passende beloning was. Alleen waren daar de Normandische heersers van zuidelijk Italië, de Hautevilles, al aan de macht. En zij trokken zich, zoals gezegd, weinig aan van de eed van trouw aan keizer Alexios van Byzantium.

Raymond herinnerde zich die eed nog wel en vestigde zich in Latakia, niet ver van Antiochië. Hoewel hij de steun had van Alexios en van nieuwe Kruisridders die in 1101 arriveerden, slaagde Raymond er niet in Antiochië te veroveren. Hij lijkt de stad ook wat te min te hebben gevonden, want toen de keizer een andere bestuurder voor Latakia aanwees, nam hij zonder spijt afscheid. Hij stelde zich aan het hoofd van een Byzantijns leger dat in 1101 probeerde de heroverde gebieden in Anatolië te vergroten, maar de Seljuken versloegen dit leger. Alsof dat nog niet erg genoeg was, namen de Hautevilles Raymond gevangen. Om vrijgelaten te worden, moest hij de bezittingen die hij in Latakia nog had, overdragen aan de prinsen van Antiochië en zweren nooit iets te veroveren ten noorden van de Nahr al-Kabir.

Het beleg van Tripoli

En dus sloeg hij in 1103 het beleg op voor Tripoli, ten zuiden van die rivier, in het gebied dat traditioneel Fatimidisch was. Raymonds heer, de keizer, kon hiertegen geen bezwaar hebben en verleende steun. Dat Tripoli vier, vijf jaar daarvoor een bondgenoot van de Kruisvaarders was geweest, maakte weinig uit: Jalal al-Mulk was overleden en Raymond was niets verplicht aan diens broer en opvolger Fakhr al-Mulk. Los daarvan was het gebeente van de heilige Leontios in Tripoli teruggevonden, een populaire ruiterheilige die vaak met Sint-Joris werd vereerd, dus het was duidelijk dat Deus lo vult.

Via de Byzantijnse gouverneur van Cyprus stuurde Alexios versterkingen aan de enige Kruisridder die zijn eed gestand deed. Helaas waren dat niet de schepen die noodzakelijk zijn als je een havenstad belegert, zodat Tripoli over zee versterkingen kon ontvangen uit Egypte. Het is wat vreemd, aangezien Raymond verbonden was met de Genuezen, aan wie hij de haven van Byblos had geschonken, en die hadden wel schepen. Maar blijkbaar waagden ze die niet aan een blokkade van Tripoli.

In elk geval: de Fatimiden hadden de stad vergeven dat het een paar jaar eerder naar onafhankelijkheid had gestreefd en bleven regelmatig versterkingen sturen. Het beleg werd dus een slepende affaire en het kamp dat Raymond op een hoge heuvel tegenover de enige stadspoort had gebouwd, werd steeds meer een kasteel.

Graaf van Tripoli

De graaf van Tripoli, zoals Raymond van Saint-Gilles zich inmiddels noemde, benoemde inmiddels zijn eigen bisschop. De paus zal er niet al te blij mee zijn geweest, maar die was vér weg. Raymond was steeds meer eigen heer en meester.

De belegering sleepte zich voort. Nu eens viel Raymond de stad aan, dan weer deed Fakhr al-Mulk een uitval. Op 28 februari 1105 wisten de verdedigers enkele schansen in brand te steken. Het vuur sloeg over naar het huis waarvandaan Raymond van Saint-Gilles de strijd gadesloeg. Het brandende huis stortte in en de graaf van Tripoli bezweek enkele dagen later aan zijn wonden. Zijn graf is in het Kruisvaarderskasteel van Tripoli, dat nog steeds naar hem heet: Qalat Sanjil.

[Wordt vervolgd]

Deze blog is gratis, maar als u me wil steunen, koop dan een van mijn boeken, doe via Livius.nl een cursus of reis (bijvoorbeeld Cyprus), of doneer. U kunt de blog volgen via het Whatsapp-kanaal.