Het Belevi-mausoleum

Het Belevi-mausoleum

Ik had het over de Babylonische Oorlog en mijn oud-docent Bert van der Spek, tevens auteur van het handboek waaraan ik een reeks wijd, herinnert me er terecht aan dat de ambities van Antigonos Eénoog en Seleukos de Overwinnaar niet zó verschillend waren. Ze wilden allebei een zo groot mogelijk gebied regeren, ruwweg zoals Alexander had gedaan, en Seleukos is daarin eigenlijk verder gekomen dan Antigonos. Als er een verschil is, is het dat Antigonos’ poging plaatsvond toen het Alexanderrijk nog iets van een levende herinnering was, terwijl Seleukos het veertig jaar na de dood van Alexander probeerde, toen de verdeeldheid in feite een al voldongen feit was geworden.

Seleukos, die heerste over een groot deel van Azië, kreeg zijn kans in 281 v.Chr., toen hij in een conflict verzeild raakte met Lysimachos, een andere opvolger van Alexander. Deze had vanuit Thracië een rijk opgebouwd rond de Egeïsche Zee. Efese was voor hem een residentie en daar wilde hij worden bijgezet. Zijn grafmonument stond veertien kilometer verderop op de plek die Belevi heet. Hij zou er alleen niet worden begraven.

Lees verder “Het Belevi-mausoleum”

Horoscoop en sterrentaal

Leeuw of de berg Nemrud: voorbeeld van sterrentaal.

Een herinnering van lang geleden: die keer dat mijn zakenpartner en ik in Oost-Turkije de berg Nemrud wilden zien. Het is geen ongebruikelijke toeristische bestemming en er staan richtingborden, maar desondanks slaagden we erin met onze gehuurde Fiat Pinda de weg kwijt te raken. Toen we uiteindelijk de top bereikten, was het via allerlei onverharde paden geweest. Evengoed hadden we een prachtige middag met een schitterend uitzicht over de Eufraat en de onvergetelijke herinnering aan de Nederlandse vrouw die daarboven niets beters had te doen dan in zo’n destijds nieuwerwetse draagbare telefoon te brullen dat dit “the real thing” was en dat ze aan de andere kant van de lijn de kleine Bastiaan kon horen.

Anyhow.

De berg Nemrud is ruim 2100 meter hoog en daar bovenop heeft koning Antiochos I van Kommagene (r.ca.70-ca.31), zijn graf laten bouwen: een enorme tumulus van miljoenen grapefruit-grote stenen. Archeologen hebben geprobeerd die met dynamiet te verwijderen om zo bij de grafkamer te komen maar zoals het met de Dimitrovs dezer wereld gaat is dat niet gelukt, zodat de stenen er nog altijd liggen – zij het dat de berg instabiel is. Om de berg staan standbeelden van de goden en reliëfs van de koning en zijn voorouders. Er is een altaar en er is het bovenstaande reliëf van een leeuw.

Lees verder “Horoscoop en sterrentaal”

Stratonike

Antiochos I Soter (Ik herinner me niet in welk museum ik deze foto heb gemaakt)

De tweede-eeuwse Grieks-Romeinse auteur Appianus van Alexandrië is een van de meest onderschatte historici uit de Oudheid. Hij lijkt doorgaans goede en slechte informatie te hebben kunnen scheiden, heeft serieus nagedacht over de ordening van zijn stof en heeft een verrassend modern causaliteitsbegrip: waar andere auteurs uit de Oudheid denken dat alleen individuen dingen kunnen veroorzaken – een standpunt dat moderne historici aanduiden als methodisch individualisme – herkent Appianus dat ook maatschappelijke verschijnselen en instituties de oorzaak kunnen zijn van historische gebeurtenissen (methodisch collectivisme). Hij is als historicus veel beter dan bekendere antieke geschiedschrijvers als Herodotos, Thoukydides en Tacitus, die we moeten beschouwen als moralisten.

Maar ook Appianus’ geschiedwerk kent een paar romantische anekdotes. Twee voorbeelden: Scipio die Karthago verwoest en in huilen uitbarst omdat ook Rome eens zal branden (lees maar) en de toespraak van Marcus Antonius bij de uitvaart van Julius Caesar (lees maar). En nu ik bezig ben met wat stukjes over de Seleukiden, moet ook het verhaal van Stratonike eens worden verteld. Hollywood weet er wel raad mee.

Lees verder “Stratonike”

Antiochos II Theos

Antiochos II Theos (Museum Ägyptischer Kunst, München)
Antiochos II Theos (Museum Ägyptischer Kunst, München)

Alexander de Grote overleed op 11 juni 323 v.Chr. in Babylon. Aanvankelijk probeerden zijn generaals het rijk bij elkaar te houden, maar al vóór Alexanders dood waren de Punjab en Oezbekistan verloren gegaan en nu kwamen ook de Grieken in opstand. De situatie was instabiel en binnen de kortste keren streden de Macedonische generaals om de erfenis. Deze strijd duurde tot het geld op was dat Alexander in Perzië had buitgemaakt: vanaf 301 lagen de diverse invloedssferen min of meer vast.

Het bekendste opvolgersrijk was dat van Ptolemaios, dat bestond uit Egypte en de gebieden waarvandaan een aanval op Egypte kon worden uitgevoerd: Cyrenaica, Cyprus en “het holle Syrië”. Met die laatste naam was de Bekaavallei bedoeld, maar ook de meer zuidelijk gelegen gebieden waren Ptolemaïsch. Syrië, delen van Turkije, Irak, Iran en Afghanistan waren in handen van generaal Seleukos, die zich, net als Alexander, “koning van Azië” noemde.

Lees verder “Antiochos II Theos”