Tag: Jastorfcultuur

Jastorfcultuur

De Elbe

On door Jona LenderinginCentraal-Europa, Germanië10 reacties
De Elbe bij Zollenspieker

Met een lengte van bijna 1100 kilometer (1.094 om precies te zijn) is de Elbe, de antieke Albis, een van de langste rivieren van Europa. Hij ontspringt in Bohemen ofwel Tsjechië en stroomt vervolgens door oostelijk Duitsland naar de Noordzee. Het rotsachtige Helgoland, waar men al vanaf de Oudheid barnsteen wint, ligt tegenover de Elbemonding.

De onbekende bron

De antieke geografen wisten dat de rivier ontsprong in Bohemen, het land dat zijn naam dankte aan de Boiërs maar in historische tijden werd bewoond door de Marcomannen. De Griekse en Romeinse auteurs waren echter niet zeker van de precieze locatie van de bron. Aan het begin van de tweede eeuw schrijft de Romein Tacitus dat de rivier “ontspringt in het gebied van de Hermonduriërs” (Germania 41.2), terwijl de Grieks-Romeinse aardrijkskundige Ptolemaios van Alexandrië denkt aan het Sudetengebergte (Geografie 2.11.1).

Lees verder “De Elbe” →

De Germanen in Bonn

On door Jona LenderinginArcheologie, Germanië, Geschiedenis, Musea17 reacties

Vorige week bezocht ik de tentoonstelling “Germanen. Eine archäologische Bestandsaufnahme” in het Landesmuseum in Bonn. De organisatoren nemen het begrip “Germanen” ruimtelijk breed: ze behandelen niet alleen de antieke bewoners van de Noordduitse Laagvlakte (de zogeheten Jastorfcultuur), maar ook Scandinavië en de Przeworskcultuur uit Polen. Dat ze de netten hiermee niet té wijd werpen, zie je goed als je kijkt naar bijvoorbeeld de producten van de edelsmeden. Het met dieren versierde beslag van ceinturen was overal hetzelfde.

Germanen in Germanië

Aan de andere kant hanteren de organisatoren chronologisch een juist wat minder ruim Germanenbegrip. Ze tonen vooral de eerste vier, vijf eeuwen van onze jaartelling. De periode van de Grote Volksverhuizingen ontbreekt natuurlijk niet maar is ondergeschikt. Logisch ook, want de verhuizende mensengroepen droegen weliswaar de namen van oude Germaanse etnische verbanden, maar waren feitelijk een bonte menigte van velerlei herkomst. Ze assimileerden snel en zijn archeologisch niet te onderscheiden van hun Romeinse tijdgenoten. Al met al behoorden de migranten meer tot de Mediterrane dan tot de Germaanse wereld. Ze blijven in Bonn daarom wat op de achtergrond.

Lees verder “De Germanen in Bonn” →

NWA: Germanen of Kelten?

On door Jona LenderinginArcheologie, Germanië, Geschiedenis, Kelten (La Tène), Lage Landen, Romeinse Keizerrijk9 reacties
Nehalennia
Nehalennia: een zuiver Keltische naam

Ik blog deze dagen over de vragen uit de Nationale Wetenschapsagenda (NWA) die betrekking hebben op de Oudheid. Antwoorden heb ik niet – het zijn immers vragen aan de wetenschap – maar ik kan wel iets toelichten. Vandaag:

In hoeverre is het juist dat de Germanen in de strijd tegen de Romeinen in onze vaderlandse geschiedenis een hoofdrol spelen?

In zijn toelichting wijst de vragensteller erop dat de autochtone bevolking die tegen de Romeinen streed, in feite “een mengbevolking” is geweest van “voor-Keltische landbouwbevolking, Kelten en Germanen”. Kortom, geen Germanen maar iets complexers dan dat.

Lees verder “NWA: Germanen of Kelten?” →

Tacitus’ Germanen (3)

On door Jona LenderinginArcheologie, Germanië, Geschiedenis, Klassieken, Lage Landen, Literatuur, Romeinse Keizerrijk1 reactie
Munt van keizer Tiberius, die de Germane met rust liet (Valkhof-museum, Nijmegen).

[Onder de onheilspellende titel In moerassen en donkere wouden heeft de Nijmeegse classicus Vincent Hunink vertalingen samengebracht van alle teksten die de Romeinse historicus Tacitus wijdde aan de Germanen.

Daarover valt een hoop te zeggen. Dit is het derde van zeven à acht stukjes, waarmee ik u wil verleiden dat boek te lezen. Het is namelijk echt interessante materie. En nee, ik krijg voor deze blogstukjes – net als voor mijn reeksen over de Historia Augusta en Het leven van Apollonius – geen commissie.]

Zoals we gisteren zagen, vond Tacitus de term “Germanen” onhandig en hij doet er dan ook weinig mee. In het tweede deel van zijn Germania kiest hij dan ook voor een andere benadering: hij concentreert zich op de individuele stammen. Enkele daarvan waren op het moment waarop hij schreef, kort voor het jaar 100 na Chr., al oude bekenden.

Lees verder “Tacitus’ Germanen (3)” →

Tacitus’ Germanen (2)

On door Jona LenderinginArcheologie, Germanië, Geschiedenis, Klassieken, Literatuur, Romeinse Keizerrijk3 reacties
Een oude uitgaven van Tacitus’ boek over de Germanen (Rheinisches Landesmuseum, Bonn)

[Onder de onheilspellende titel In moerassen en donkere wouden heeft de Nijmeegse classicus Vincent Hunink vertalingen samengebracht van alle teksten die de Romeinse historicus Tacitus wijdde aan de Germanen.

Daarover valt een hoop te zeggen. Dit is het tweede van zeven à acht stukjes, waarmee ik u wil verleiden dat boek te lezen. Het is namelijk echt interessante materie. En nee, ik krijg voor deze blogstukjes – net als voor mijn reeksen over de Historia Augusta en Het leven van Apollonius – geen commissie.]

De Germanen zijn tot op zekere hoogte een Romeinse schepping – van Julius Caesar, om precies te zijn. In de winter van 57/56 v.Chr. schreef hij het eerste van een reeks verslagen over de Gallische Oorlog, en in de proloog definieerde hij het strijdtoneel. Gallië als geheel was verdeeld in drie delen, schreef hij, die werden gescheiden van Germanië door de Rijn. Vanaf dat moment was elke bewoner van het Overrijnse een Germaan. Ook Tacitus kent deze definitie.

Lees verder “Tacitus’ Germanen (2)” →