Tag: Joseph Stalin

Joseph Stalin

Charles de Gaulle

On door Jona LenderinginGeschiedenis8 reacties
Charles de Gaulle

“Human beings are, necessarily, actors who cannot become something before they have first pretended to be it.” Aldus W.H. Auden in The Age of Anxiety. Geschreven in 1947. Audens tijdgenoot Charles de Gaulle zou het hebben begrepen. Op 17 juni 1940 kwam hij aan in Londen met niets meer dan de rang van brigadegeneraal en de status van voormalig staatssecretaris van Defensie. Daaraan voegde hij enkele dagen later, na de wapenstilstand van 22 juni, de overtuiging toe dat er geen legitieme Franse regering was. Hij zou moeten pretenderen de Franse regering te zijn tot hij de Franse regering was.

Dat bereikte hij op 9 september 1944, twee weken na de bevrijding van Parijs. In het Hôtel de Matignon opende hij de vergadering van de provisionele regering met de woorden dat de regering van de Franse republiek in gewijzigde samenstelling haar beraadslagingen vervolgde. De tussen 1940 en 1944 onderbroken geschiedenis van Frankrijk kreeg een vervolg, net alsof de regering van maarschalk Pétain in Vichy nooit had bestaan.

Lees verder “Charles de Gaulle” →

Alternatieve geschiedenissen van Duitsland

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Methodologie en theorie, Musea, Wetenschapscommunicatie23 reacties
Plantu over de hereniging van Duitsland

Als ik zeg dat een stoplicht op rood staat, is dat de constatering van een eenvoudig feit. Zo’n feit krijgt betekenis als we bedenken dat het ook op groen kan staan. Met het verleden is het niet heel anders. We kunnen eerst vaststellen dat iets het geval is geweest en dat feit krijgt vervolgens betekenis als we de alternatieven overwegen.

Ongebeurde geschiedenissen van Duitsland

Afwegingen over wat niet is gebeurd, de Ungeschehene Geschichte, zijn in de historische analyse altijd impliciet aanwezig. Wie zegt dat iets een “historische gebeurtenis” is geweest, heeft overwogen dat het anders had kunnen gaan. “Het denken over wat potentieel ook mogelijk zou zijn geweest,” zoals de Duits-Israëlische historicus Dan Diner het verwoordt, “helpt ons de verleden werkelijkheid beter begrijpen.”

Lees verder “Alternatieve geschiedenissen van Duitsland” →

De vooringenomenheid van maarschalk Zjoekov

On door Jona LenderinginGeschiedenis9 reacties

Nog even over de memoires van maarschalk Zjoekov. Ik ben al geruime tijd bezig met die baksteen (een, twee, drie) maar het schiet niet echt op. Ik heb een wat rare manier van lezen, waarbij ik het liefst een computer (of smartphone) bij de hand heb om dingen op te zoeken. Als kind zat ik al het liefst te lezen bij de kast met de Winkler Prins. Tegenwoordig is het makkelijker om informatie erbij te nemen: een landkaart erbij, even opzoeken wat de Yelnya-salient is, en hoe zat het ook alweer met de ondertekening van het Ribbentrop-Molotov-pact?

Waar een boek in principe één verhaal vertelt en de auteur bepaalt welke kant dat op gaat, wil ik ook andere dingen kunnen weten. Kunnen nadenken over wat hij niet vertelt. Eigenlijk zouden boeken moeten zijn uitgerust met hypertekst, zodat de regie niet meer bij de auteur ligt. (Bij mijn Hannibalboek heb ik serieus overwogen de materie te presenteren als een soort puzzel, waarbij de lezer kon kiezen welk pad hij afwandelde. Het was niet voldoende complex om een meerwaarde te zijn.) In elk geval: het boek van Zjoekov vordert langzaam.

Lees verder “De vooringenomenheid van maarschalk Zjoekov” →

Geliefd boek: De meester en Margarita

On door Saskia SluiterinLiteratuur16 reacties

Een boek als een achtbaan. Bizar. Groots. Eenmalig. Over de inhoud ga ik niets vertellen; lees het vooral onvoorbereid. De kop tolt je als je het uit hebt. Lees het na een poosje daarna nog eens. Dan zie je pas echt hoe Bulgakov niets voor niets schrijft, hoe geniaal dit boek is.

Aangezien ik het niet over het boek zelf ga hebben zal ik de schrijver bij u introduceren. Ik ken hem zelf ook nog maar net, dus het wordt een uittreksel uit diverse wikipedia-pagina’s, uit de toelichting van de vertaler-van-het-eerste-uur Marco Fondse, uit een verhaal van Michel Krielaars. Maar wat kan ons dat bommen? Hoofdzaak is dat Bulgakov gelezen wordt.

Lees verder “Geliefd boek: De meester en Margarita” →

Zjoekov, de jonge officier

On door Jona LenderinginGeschiedenis18 reacties
Zjoekov in 1916

Het was de speelfilm waarover ik onlangs blogde, The Death of Stalin, die me deed realiseren hoe weinig ik wist van maarschalk Zjoekov, afgezien dan van het feit dat hij in 1945 Berlijn innam – ik vermijd woorden als “bevrijdde” of “bezette” – en dat hij in 1956 verantwoordelijk was voor het onderdrukken van de Hongaarse Opstand. Waar in de film de parodie begon, kon ik niet aanwijzen. Tijd om zijn memoires, Herinneringen en overwegingen (1969), eens te lezen. Ik wist van hun bestaan maar was verbaasd dat de Engelse vertaling gewoon leverbaar was. Een turf van ruim duizend bladzijden.

Modern leger

Het bleek fascinerende stof – en ik ben pas in de vroege jaren dertig, als het Sovjet-leger bezig is met het opstellen van het tweede Vijfjarenplan, ofwel de geforceerde mechanisering van de diverse krijgsmachtonderdelen.

We might have delayed the steep rise in heavy industry for some five or seven years and given the people more consumer goods more quickly. Our people had earned this a thousand times. This was certainly a most seductive thing. But had we done so, who can tell how … the initial period of the war would have ended, and where – before what city or on what river – the fascist troops would have been stopped? The wisdom and acumen of the Party … and the heroism shown by the people at their work in those years, laid the foundation for our victories in the Second World War.

Lees verder “Zjoekov, de jonge officier” →

De dood van Stalin

On door Jona LenderinginFilm, Geschiedenis23 reacties

Vrijdag zag ik de film The Death of Stalin. Voor het geval u die niet kent: het gaat over – u raadt het al – de dood van de Sovjet-leider en het gekonkel van de leden van het Centraal Comité van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie. Stalins officiële plaatsvervanger Malenkov is niet tegen de situatie opgewassen en wordt een speelbal voor Beria, het hoofd van de geheime dienst, en zo komt Chroesjtsjov steeds meer aan de zijlijn te staan. Totdat deze zich realiseert dat hij, omdat hij bevriend is met iemand die de woede van Beria heeft gewekt, eveneens in de vuurlinie is komen liggen, en concludeert dat Beria moet verdwijnen.

Daartoe besluit hij samen te werken met maarschalk Zjoekov, die in de film wordt gepresenteerd als opperbevelhebber van de strijdkrachten. Als het Centraal Comité na de uitvaart van Stalin vergadert, beschuldigt Chroesjtsjov Beria van alles wat mooi en lelijk is, roept Malenkov de wachters binnen en stelt Zjoekov gewapenderhand orde op zaken. Het is in feite een coup d’état. Beria wordt nog diezelfde dag onderworpen aan een schijnproces, vermoord en gecremeerd.

Lees verder “De dood van Stalin” →

Stalinistisch Armenië

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Politiek14 reacties

Zeg “Stalin” en je komt uit bij een aantal Grote Verhalen: de zuiveringen van het leger en de Communistische Partij, de collectivisatie van de landbouw, de dekoelakisering, de geforceerde industrialisering, de willekeurige executies onder Mongolen en Oeigoeren, de schijnprocessen, de hongersnoden en de Siberische concentratiekampen. Ik hoorde laatst iemand van Nieuw Rechts beweren dat het desondanks wel mee viel, zolang je maar deed wat je werd gezegd. Anders gezegd, zolang je maar geen communist of soldaat was, of wat eigen grond bezat, of Mongool of Oeigoer was, en zolang je maar niet klaagde als je te weinig te eten kreeg, dan bleven de Vladimir-gevangenis en de goelag je bespaard.

Het is kul. Dat behoeft geen toelichting. Ten overvloede echter iets over Armenië.

Al sinds de Kruistochten zijn er allerlei grote en kleine Armeense gemeenschappen rond het oostelijke Middellandse Zee-gebied, die na de genocide in het Ottomaanse Rijk sterk in omvang waren toegenomen. U kent misschien de Armeense wijk van Jeruzalem. In de jaren na de Tweede Wereldoorlog nodigde Stalin deze Levantijnse Armeniërs uit om te komen naar de Sovjet-Unie. Dat was geen onaantrekkelijk aanbod, want de staat Israël was een oorlogszone.

Lees verder “Stalinistisch Armenië” →

De dood van Stalin

On door Iva LangerováinGeschiedenis18 reacties

 

berlin_stalin_checkpoint_charlie
Stalin

Ik ben geboren in Moravië, het centrale deel van voormalige Tsjecho-Slowakije, tijdens de Tweede Wereldoorlog. Al snel na de communistische machtsovername in 1948 kregen mijn ouders  veel politieke problemen en in een poging om aan de aandacht van de  machthebbers te ontsnappen verhuisden ze met ons, hun twee kleine kinderen, naar een stadje in Slowakije.

Ik heb er bijna mijn hele lagere school doorgelopen: buiten en op school sprak (en schreef) ik Slowaaks en thuis Tsjechisch, en al lijken die twee talen op elkaar, het zijn toch twee aparte talen met een aparte spelling. Je leefde als het ware in twee aparte werelden, in alle opzichten, omdat  je zelfs als kind heel duidelijk voelde dat de werkelijkheid buitenshuis anders was dan datgene wat je thuis hoorde.

Lees verder “De dood van Stalin” →

Sterke drank, sterk verhaal

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Toerisme28 reacties

Armenië is trots op zijn sterke drank, die in eigen land wordt aangeduid als cognac en in de EU als brandy. Ik begrijp dat het in Nederland vieux heet. Een van de Armeense merken, met de immer verrassende merknaam Ararat, stond op de drankenkaart tijdens de Conferentie van Jalta en viel zeer in de smaak bij Winston Churchill. Stalin wilde de Britse premier graag een plezier doen en zorgde ervoor dat deze na de conferentie nog regelmatig een partij kreeg toegezonden.

Dat kun je in elke reisgids lezen. In Yerevan hoorde ik nog een ander verhaal. Op een gegeven moment informeerde Stalin bij Churchill of de cognac hem nog steeds zo goed smaakte, en deze liet doorschemeren dat hij de indruk had dat de kwaliteit niet meer was wat ze was geweest. Binnen de kortste keren lag er bij producent in Yerevan een donderende brief: wat was er aan de hand?

De directie wist dat maar al te goed.

Lees verder “Sterke drank, sterk verhaal” →