Is Velsen Flevum?

De Romeinse vlootbasis van Velsen (Graham Sumner)

Het gaat over Flevum, dus het is interessant. Archeoloog Arjen Bosman heeft bij Velsen een enorm groot Romeins kamp ontdekt, een castra. U leest er in De Volkskrant meer over. Nu waren er al heel lang twee Romeinse kampen bekend, die archeologen meestal aanduiden als Velsen-1 en Velsen-2. (Wat niet is verspoeld door het IJ en het latere Noordzeekanaal, is verstoord door de aanleg van Duitse versterkingen en de IJtunnels, dus u hoeft niet te gaan kijken.) Het nieuwtje is nu dat Velsen-2 zich veel verder naar het westen uitstrekte dan men aannam.

Het ontstaan van Velsen-1 is met jaarringen te dateren rond 15 na Chr. en lijkt in verband te staan met een vlootexpeditie van prins Germanicus richting Eems. Het einde wordt geplaatst rond 28, omdat de Friezen toen in opstand kwamen. Ik blogde er al eens over. Velsen-2 werd lange tijd geplaatst in de jaren veertig, toen keizer Caligula in Katwijk was en generaal Corbulo probeerde de Friezen te onderwerpen. Een groot Velsen-2 past daar goed bij.

Lees verder “Is Velsen Flevum?”

Romeinse wachttoren in het Zaanse veen

De expositie in het Zaanse gemeentehuis

[Vandaag even een bijdrage van een gastauteur, Rob Duijf, die al eerder op deze plaats heeft geschreven over makelaars, archeologiebeleid en locomotieven, en vandaag over een Romeinse opgraving.]

In de eerste eeuw na het begin van de jaartelling stond in Krommenie (in de gemeente Zaanstad) naar alle waarschijnlijkheid een Romeinse wachttoren. Dat blijkt uit een nieuwe archeologische opgraving die in 2018 werden uitgevoerd. De vondsten die op deze plaats aan het licht kwamen, zijn nu in de vorm van een klein opgravingsverslag tentoongesteld in een vitrinewand in het gemeentehuis van Zaanstad aan het Stadhuisplein in Zaandam. De expositie is nog tot en met vrijdag 22 november te zien.

In 1955 werden bij grondwerkzaamheden voor de aanleg van een nieuwbouwwijk aan het Volwerf, aan de rand van de toenmalige gemeente Krommenie, sporen gevonden, die erop wezen dat hier in de eerste eeuw een Friese woonkern moest hebben gelegen. Na deze ontdekking deed de Archeologische Werkgemeenschap Zaanstreek-Waterland samen met het Instituut voor Pre- en Protohistorische Archeologie van de Universiteit van Amsterdam verder onderzoek en in 1959 werd een boerderijplattegrond uit de eerste eeuw opgegraven, waarmee Friese bewoning op het veen in de Romeinse ijzertijd werd aangetoond. Tot die tijd nam men aan dat dit een ‘niemandsland’ was, waarin de Romeinen geen nederzettingen duldden.

Lees verder “Romeinse wachttoren in het Zaanse veen”

Literaire quiz (9)

Een nieuwe zomer, een nieuwe literaire quiz. In dit rijtjeshuis woonde ooit een beroemde schrijver. Maar wie? En waar?

Het geven van het goede antwoord leidt, zoals de trouwe lezers van deze blog weten, tot onsterfelijke roem, aangezien het Nationaal Archief om de zoveel tijd een backup maakt van deze website. Uw antwoord zal dus, lang nadat de zeespiegel twee meter is gestegen en Nederland grotendeels heeft weggevaagd, nog steeds bekend zijn.

Afsluitdijk

Afsluitdijk
Afsluitdijk

Je hebt fietstochtjes en fietstochten. Tot die laatste categorie behoort een van mijn allerfavoriete dagjes uit. Eerst de trein naar Anna Paulowna en dan naar Friesland. Je fietst dan eerst naar Wieringen, waar je aan de noordkant langs kunt rijden, buiten de dijk om, naar het begin van de Afsluitdijk. In Den Oever is een Vikingmuseum, maar steeds als ik er ben, blijkt het gesloten. Wat wel jammer is, want het Vikingverleden van Noord-Holland is fascinerend.

Enfin, de Afsluitdijk is heerlijk. Je hoeft alleen maar rechtdoor, hoeft nooit af te stappen om op je smartphone te kijken waar je nu weer rijdt, je hoeft nooit rekening te houden met verkeer dat de bocht om komt. Het is jij en de dijk en de wind, waarvan ik alleen maar kan hopen dat u die achter en niet vóór hebt.

Lees verder “Afsluitdijk”

Bah (maar met mate)

Spoorwegovergang Comeniusslaan, Bussum

Gisteren ging ik even voor half elf weg uit Bussum, met het voornemen terug naar Amsterdam te fietsen. Ik was niet helemaal goed in orde en toen ik langs het station reed, besloot ik toch maar met de trein te gaan. Maar ach, toen ik zag dat de trein pas vijfentwintig minuten later zou vertrekken, besloot ik toch te fietsen, minimaal tot Weesp. Ik haat wachten.

En zo stond ik stipt 22:30 aan de Comeniusslaan, bij de overweg, waar de bomen net naar beneden kwamen. Ik besloot er niet onderdoor te glippen en te wachten. Achteraf was dat een cruciale fout. De slagbomen gingen namelijk niet meer open.

Lees verder “Bah (maar met mate)”

Huis van Hilde

@@@
Romeinse munt: Caligula

Terwijl ik nota bene een vriendin heb die woont op een steenworp van het station in Castricum, was ik nog nooit in het archeologische museum “Huis van Hilde” geweest, dat naast datzelfde station ligt. Die omissie was des te opmerkelijker omdat het museum, dat méér is dan de expositieruimte van het archeologisch depot van de provincie Noord-Holland (zoals het zich bescheiden presenteert), me altijd interessante persberichten stuurt. Kortom, ik had iets in te halen en dat deed ik donderdag.

Archeologische depots zijn te vergelijken met archieven: opslagruimten van informatie. In de stellingen in Castricum liggen ongeveer 12.000 dozen met samen zo’n twee miljoen vondsten, 18.000 opgravingstekeningen, 17.000 dia’s, 6500 foto’s, zestig meter dossier en ongeveer 300 gigabyte aan digitale bestanden. Er komt elk jaar nog bij en dat wordt – net als in een archief – uitgedrukt in strekkende meters: 125 à 150 meter vondsten per jaar.

Lees verder “Huis van Hilde”

De Romeinen in Velsen

Medaille met Romulus en Remus uit Velsen (Huis van Hilde)
Medaille met Romulus en Remus uit Velsen (Huis van Hilde)

Romulus en Remus: een medaille met een van de klassiekst denkbare voorstellingen. Het leuke is de vindplaats, want dit voorwerpje komt niet uit Italië maar uit ons eigen Velsen, waar in de eerste eeuw een Romeinse vlootbasis lag. U hoeft voor deze penning dus niet af te reizen naar Rome, u kunt thuisblijven. Ik maakte deze foto in het Rijksmuseum van Oudheden, maar ik geloof dat de olijke tweeling momenteel woont in het Huis van Hilde in Castricum.

Wat deden de Romeinen in Velsen? We weten er opvallend veel over. Even verderop lag een van de belangrijkste heiligdommen uit de regio, Velserbroek: hét religieuze centrum van de stam die destijds in Holland en Friesland woonde, de Friezen. De vlootbasis, die destijds Flevum lijkt te hebben geheten, diende dus om een bevriende stam in de gaten te houden. Dat de Romeinen geen problemen verwachtten, blijkt uit het feit dat deze versterking vrij ver af lag van de volgende, Vechten. Als er moeilijkheden zouden zijn, stond het garnizoen in Velsen er alleen voor.

Lees verder “De Romeinen in Velsen”

Museumzolder

Velásquez, Innocentius X
Velásquez, Innocentius X

In 2001 bezocht ik met een vriendin de Galleria Doria Pamphilj in Rome. We kwamen er voor maar één schilderij: Diego Velázquez’ beroemde portret van een geducht ogende Innocentius X. We maakten altijd het grapje dat als deze paus een aflaat verstrekte, God zelf het besluit niet ongedaan zou durven maken.

Het doek hing in een apart vertrek met een zolderraam, waarvoor een soort laken was gespannen. Zo viel het Italiaanse zonlicht er niet in volle heftigheid op. Ik geloof dat zo’n lichtfilterende doek een “velum” wordt genoemd. Als er een wolk voor de zon langs trok – en geloof me, anders dan u denkt gebeurt dat in Italië een enkele keer – veranderde het licht. Het schilderij leefde.

Lees verder “Museumzolder”