Tag: Voorburg

Was Hadrianus in Voorburg?

On door Tom BuijtendorpinGeschiedenis, Lage Landen, Romeinse Keizerrijk, Wetenschapscommunicatie13 reacties
Hadrianus als heerser van de hele wereld (Altes Museum, Berlijn)

[Er loopt, om zo te zeggen, een weg van de oudheidkundige data naar de feiten. Onderzoekers hebben geschreven teksten en materiële resten en etnografische vergelijkingen; die combineren ze zo logisch als mogelijk; en zo bepalen ze wat ooit het geval is geweest. Vaak vergeten onderzoekers echter welke weg hun voorgangers hebben afgelegd. Of ze negeren het gewoon. Of ze denken dat, omdat iedereen het ergens over eens is, het wel waar zal zijn. De weg naar de data raakt zo uit beeld en achterliggende aannames raken vergeten.

Eerder deze week attendeerde ik op twee aldus veronderstelde feiten: dat de Drususgrachten in Nederland zouden hebben gelegen en dat Hadrianus in Voorburg zou zijn geweest, dat laatste puur omdat de stad naar hem genoemd was. Bij dat laatste schreef ik dat ook Tom Buijtendorp dit in zijn boek De vergeten stad zonder extra onderbouwing aanneemt. Hij schreef me dat hij in zijn proefschrift al schreef dat de naam Forum Hadriani geen bewijs vormt voor de aanwezigheid van de keizer en dat hij daarom in dat proefschrift andere aanwijzingen had genoemd. In De vergeten stad was daarvoor geen ruimte.

Lees verder “Was Hadrianus in Voorburg?” →

Vergeten aannames: Voorburg

On door Jona LenderinginArcheologie, Geesteswetenschappen, Geschiedenis, Klassieken, Lage Landen, Romeinse Keizerrijk, Wetenschap4 reacties

[Tweede deel van een stuk over op geschreven bronnen gebaseerde aannames in de archeologie van Romeins Nederland. Het eerste was hier.]

Forum Hadriani

Zoals gezegd: elk wetenschappelijk onderzoek is gebaseerd op aannames die een onderzoeker niet allemaal kan controleren maar die onjuist zijn kunnen. Dat is een algemene kwestie. Neem het nieuwe boek van Tom Buijtendorp, De vergeten stad. Die stad is Voorburg, dat in de Romeinse tijd Forum Hadriani heette.

Lang geleden heeft iemand geopperd dat die naam betekende dat Voorburg was gesticht door keizer Hadrianus. Dat is onzin. Romeinse gemeentes die een beetje stroop wilden smeren, vernoemden zich naar de keizerlijke familie. Ik heb weleens gewezen op de Andalusische stad Sabora, die zich vernoemde naar de familie van keizer Vespasianus zonder dat de beste man zelfs maar plannen had Spanje te bezoeken. U vindt de relevante inscriptie hier. Dat Hadrianus in Voorburg is geweest, valt niet af te leiden uit de naam.

Lees verder “Vergeten aannames: Voorburg” →

Stedelijke rechten

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Lage Landen, Romeinse Keizerrijk16 reacties
Agrippa, de stichter van Nijmegen (Altes Museum, Berlijn)

Ik had er eigenlijk niet over willen bloggen, maar het onderwerp dook in vier dagen drie keer op: wat is de oudste stad van Nederland? Die vraag leeft nogal in Maastricht, dat ooit toeristen lokte met de slagzin “Maastricht staat op zijn Romeinse verleden” en in Nijmegen, dat elk decennium een ander stichtingsjaar lijkt te hebben.

De eeuwige negentiende eeuw

Als ik het goed zie, is het in feite een negentiende-eeuws discussie. Zoals de trouwe lezers van deze kleine blog weten, is er te weinig informatie over de oude wereld en spelen de vooronderstellingen van de oudheidkundige een belangrijke rol bij de interpretatie van de schaarse data. Dat is de aard van het vak, maar als je niet oppast neem je de vooronderstellingen van je voorgangers over. En dat lijkt hier te zijn gebeurd: in de negentiende eeuw ging men ervan uit dat er zoiets was geweest als Romeins stadsrecht, zoals dat in de Middeleeuwen ook had bestaan.

Lees verder “Stedelijke rechten” →

Het kanaal dat alles veranderde

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Lage Landen, Romeinse Keizerrijk
Corbulo (Louvre, Parijs)

De Romeinen hadden in 40 een begin gemaakt met de ontwikkeling van het gebied aan de monding van de Rijn. Hiervandaan wilden ze Groot-Brittannië gaan veroveren. Daarbij zou een deel van het Rijnleger worden ingezet, en omdat er nu minder troepen lagen langs de Rijn, gelastte keizer Claudius de verantwoordelijke bevelhebber in deze sector, Corbulo, te kiezen voor een defensieve strategie. Uit deze tijd dateren de eerste wachttorens en permanente fortificaties van de limes, de permanente grens van het Romeinse Rijk.

Om dit alles te bouwen, was meer materiaal nodig dan aan de Rijn werd geproduceerd: recht hout en natuursteen bijvoorbeeld, en graan voor de garnizoenen. Aanvoer over de Rijn was moeilijk, omdat de bouwers van de forten daar eveneens materiaal nodig hadden. Transport over de woelige zee was ook uitgesloten, en dus was het noodzakelijk een waterweg aan te leggen die de nieuwe forten aan de Rijnmonding verbond met de Maas. Dat maakte de aanvoer van bouwmaterialen en graan uit het zuiden eenvoudiger. Zonder kanaal geen grensverbetering.

Lees verder “Het kanaal dat alles veranderde” →