In het vorige blogje beschreef ik hoe Julius Caesar zijn manschappen opdracht had gegeven stellingen te bouwen. Om te verhinderen dat die voltooid zouden worden, had zijn tegenstander, koning Farnakes II van Pontus, zijn leger tot een stormloop bevolen. Hieronder komt het verslag dat de auteur van de Alexandrijnse Oorlog, een ooggetuige, kort na de gebeurtenissen schreef.

De aanval

In een oogwenk riep Caesar zijn soldaten weg van hun werkzaamheden, beval ze de wapens op te nemen en stelde hij zijn slaglinie op. Onze mannen schrokken hevig van de drukte die daarbij plotseling ontstond. Nog voordat de rijen waren opgesteld brachten de zeiswagens van de koning de ongeordende soldaten in grote verwarring, maar ze werden snel onder een regen van projectielen bedolven.

Zeiswagens waren strijdwagens waarvan de assen waren verlengd met vlijmscherpe bladen. Oostelijke vorsten zetten deze wapens weleens in, maar een ervaren vijand was er meestal niet van onder de indruk. Alexander de Grote had er bij Gaugamela ook geen problemen mee gehad en Caesars mannen wisten ook wat ze te doen stond.

De slag bij Zela

Meteen volgde de linie van de vijanden en nadat de strijdkreet was aangeheven begon het gevecht. Daarbij werkte de aard van het terrein sterk mee en de zegen van de onsterfelijke goden nog veel meer; want zij spelen een rol in alle wisselvalligheden van de oorlog, maar vooral daar waar niets met menselijk vernuft kan worden bereikt.

Na een groot en fel gevecht van man tegen man begon op de rechtervleugel, waar het veteranenlegioen, het Zesde, opgesteld stond, de overwinning. Aan die kant werden de vijanden van de helling afgeduwd, en veel langzamer, maar met de hulp van dezelfde goden, werden op de linkervleugel en in het centrum de troepen van de koning totaal verslagen.

Zo gemakkelijk als zij de helling hadden beklommen, zo snel werden ze, eenmaal teruggeslagen, dankzij diezelfde helling verdreven. En zo werden veel soldaten gedood of door de val van medesoldaten verpletterd. Zij die door hun behendigheid wisten te ontkomen, wierpen toch hun wapens weg, en eenmaal aan de andere kant van de vallei konden ze vanuit hun hogere positie zonder wapens niets uitrichten.

De eindstrijd

Onze mannen daarentegen, opgetogen over hun overwinning, aarzelden niet de helling te beklimmen en de versterkingen aan te vallen. Ondanks het verzet van de cohorten die Farnakes als bewaking in het legerkamp had achtergelaten, maakten ze zich snel meester van het vijandelijk legerkamp.

Toen zijn hele legermacht gedood of gevangengenomen was, ging Farnakes met enkele ruiters op de vlucht. En als hij niet door de bestorming van het legerkamp vrij de kans had gekregen om te vluchten, zou hij levend in Caesars handen zijn gevallen.

Deze overwinning vervulde Caesar, hoewel hij al zo vaak overwinnaar was geweest, met ongelooflijke vreugde, omdat hij een grote oorlog zo snel had beëindigd, en wanneer hij terugdacht aan het plotselinge gevaar verheugde hij zich des te meer over de gemakkelijke overwinning die uit zo ’n kritieke situatie was voortgevloeid.

Tot zover de auteur van de Alexandrijnse Oorlog, in de vertaling van Hetty van Rooijen. Ook Cassius Dio benadrukt de snelheid waarmee de gebeurtenissen zich hadden voltrokken. Hij suggereert dat het hele gevecht niet meer dan een uur in beslag had genomen. Vermoedelijk is dat overdreven, maar het moet allemaal snel zijn gegaan. Van Ploutarchos weten we dat Caesar op de avond na de slag bij Zela een van zijn vrienden in Rome, Amantius, een brief schreef. Die telde maar drie woorden: veni, vidi, vici.

[Een overzicht van de reeks #RealTimeCaesar is hier.]