Sensitivity readers en Agatha Christie

De kamer van Agatha Christie in het Palmyra Hotel (Baalbek)

Wie een antieke tekst leest, vindt voldoende om zich aan te ergeren. De neerbuigende houding waarmee zelfs de meest liefdevolle man het kan hebben over zijn echtgenote. De verheerlijking van strijd. Aristoteles’ idee dat de Grieken de Perzen moesten beschouwen als natuurlijke slaven. De scherpe tegenstellingen tussen arm en rijk. De genocidale campagnes van Alexander de Grote in de Punjab en van Caesar in Belgica. De ressentimentcultuur. De presentatie van seksueel geweld. Die laatste is van dien aard dat je, als je les geeft, een trigger warning geeft.

Omdat we van de oude wereld zijn gescheiden door ein garstiger, breiter Graben, zijn moderne vertalingen van antieke teksten doorgaans voorzien van een inleiding. De vertaler (of de door hem uitgenodigde inleider) flankeert de vertaling van de antieke tekst als het ware met een vertaling van de antieke cultuur. Je kunt daarin lezen dat een Caesar naar onze begrippen een massamoordenaar was. Niemand vraagt ons de Oudheid te bewonderen of met de toenmalige waarden in te stemmen.

Lees verder “Sensitivity readers en Agatha Christie”

Max Mallowan in Syrië

Reliëfje uit de Jezira, begin derde millennium v.Chr., afkomstig uit de Mallowan-expeditie (Archeologisch Museum Aleppo)

Het archeologische museum van Aleppo heeft vitrines vol liggen met archeologische vondsten uit de Jezira, het eiland tussen de Eufraat en Tigris. Ze zijn in de jaren dertig opgegraven door de Britse archeoloog Max Mallowan, onder andere te Tell Arpachiyah, Chagar Bazar en Tell Brak en ze documenteren onder meer de “rise of civilization”: het proces waarmee een egalitaire landbouwsamenleving zich ontwikkelde tot een stedelijke, diverse maatschappij, geregeerd door koningen.

Mallowans conclusie dat het verstedelijkingsproces zich niet alleen in Egypte en zuidelijk Irak had voltrokken maar ook in Syrië, maakte hem tot een van de beroemdste archeologen van zijn tijd, en er wordt nog steeds met respect over hem gesproken, zeker in het Midden-Oosten. Toen ik in Aleppo was, heb ik me in het Baron Hotel zijn slaapkamer laten aanwijzen. (Lawrence of Arabia heeft er ook geslapen.) Mallowans opgravingen zijn belangrijk geweest en het is des te leuker dat zijn echtgenote in 1946 een boek heeft gepubliceerd over het dagelijks leven op een grote Britse opgraving – tweehonderd arbeiders! – in het Franse mandaatgebied Syrië. Het is een amusante collecties anekdotes, het heet Come, Tell Me How You Live, het heeft de gruwelijke ondertitel Memories from Archaeological Expeditions in the Mysterious Middle East en het is nog steeds leverbaar.

Lees verder “Max Mallowan in Syrië”

T.E. Lawrence in Aleppo

baron_hotel

Wie wat bewaart die heeft wat. De bovenstaande foto maakten we acht jaar geleden in Aleppo in wat in 2008 het Baron Hotel heette en een eeuw geleden Baron’s Hotel.

Niet alleen Lawrence overnachtte en dineerde er (en vergat zijn rekening te betalen), het is ook waar koning Faisal de onafhankelijkheid van Syrië uitriep, waar Agatha Christie Murder on the Orient Express schreef. Tot de andere gasten behoorden Atatürk, archeoloog Max Mallowan, Charles Lindbergh, president Nasser, Charles de Gaulle, Yuri Gagarin en – hoe kan het ook anders in de Syrische hoofdstad – Hafez al-Assad.

Lees verder “T.E. Lawrence in Aleppo”

Egel

Egeltje van gebakken klei. (Archeologisch Museum van Aleppo)
Egel van gebakken klei. (Archeologisch Museum van Aleppo)

“Jazira” is Arabisch voor eiland. Het is de naam van het bekende televisiestation uit Qatar maar ook van de stad Algiers, die is gebouwd op een eiland. Een andere Jazira ligt tussen Eufraat en Tigris. Een ander woord dus voor oostelijk Syrië en noordwestelijk Irak, ofwel het gebied dat nu wordt beheerst door de zogenaamde Islamitische Staat.

Die plundert nogal wat en voorlopig is niet duidelijk wat dat is. Het is immers op de zwarte markt en dus per definitie aan ons zicht onttrokken tot het bij verzamelaars is aangekomen. We kunnen ons wel een voorstelling maken van het soort kunst. Het bovenstaande egeltje is een voorbeeld.

Lees verder “Egel”