Tag: satellietfotografie

De plundering van Apameia

On door Theo ToeboschinArcheologie, Midden-Oosten, Politiek4 reacties
Apamea in de winter van 2013

Bovenstaande foto is tien jaar geleden gemaakt, dus in 2013. Ze toont de Hellenistisch-Romeinse stad Apameia in Syrië. Het maanlandschap kwam symbool te staan voor de plundering en vernietiging van archeologische vindplaatsen in Syrië en Irak – met name door de zogenaamd Islamitische Staat.

Al snel sprak UNESCO van culturele genocide. Er was zeker iets gebeurd, maar het probleem was dat we het niet echt zeker wisten. Het ontbrak lange tijd aan onafhankelijke en betrouwbare informatie. Toen er wetenschappelijke literatuur kwam, gebaseerd op betrouwbare informatie, bleek dat de zaak genuanceerder en vooral gecompliceerder lag.

Lees verder “De plundering van Apameia” →

Archeologie anno nu, dat is oudheden scannen in 3D

On door Jona LenderinginArcheologie, Wetenschap, Wetenschapscommunicatie

Archeologen graven vragen op. Ze toetsen theorieën en streven naar inzicht in de mens als sociaal en cultureel wezen. Het verleden, zo anders dan het heden, helpt immers om het plaats- en tijdeigene van onze eigen cultuur te herkennen en te doorgronden.

Dit alles doen archeologen met wetenschappelijke methoden en principes. Net als in andere vakgebieden gaat het er niet alleen om dingen te ontdekken, maar gaat het tevens om de verwerving van nieuwe categorieën inzicht. Dat gaat de archeologen goed af. In de afgelopen anderhalve eeuw hebben ze hun methoden voortdurend vernieuwd en zo verbreedden en verdiepten ze de aard van hun inzicht. Van ons inzicht.

Lees verder “Archeologie anno nu, dat is oudheden scannen in 3D” →

Skythen in een gebied zonder landkaarten

On door Jona LenderinginArcheologie, Centraal-Eurazië, Geschiedenis, Prehistorie21 reacties
Detail van een replica van het Pazyryk-tapijt (Tapijtmuseum, Teheran)

Een dezer dagen neemt Jean Bourgeois afscheid van de Gentse universiteit. Hij is in Nederland niet zo bekend, maar hij is een van degenen die zich heeft beziggehouden met archeologische luchtfotografie. Vooral de foto’s uit de Eerste Wereldoorlog hebben de aandacht getrokken, al was het maar omdat zo is vastgesteld dat de kaarten waarop de soldaten destijds hun posities intekenden, substantiële fouten bevatten. Met deze foto’s zijn echter ook zo’n vijfhonderd omwalde hoeven (“moated farms”) uit de Middeleeuwen ontdekt. Dit onderzoek loopt nog steeds en als u iets van de resultaten wil zien, is er dit prachtige boek van Birger Stichelbaut en Piet Chielens.

Skythen in de Altaj

In het midden van de jaren negentig raakte Bourgeois betrokken bij onderzoek in Centraal-Azië, meer precies in de Altaj. Deze regio (drie keer België, twee keer Nederland) is waar Rusland, Kazachstan, China en Mongolië samenkomen. Omdat de Sovjet-Unie er niet op zat te wachten informatie weg te geven aan China, zijn er van dit grensgebied geen goede landkaarten. Omgekeerd heeft China niet zo’n behoefte om informatie te delen over het leefgebied van de Oeigoeren. Ook hier geen landkaarten dus. Dit is voor een oudheidkundige natuurlijk een handicap van de eerste orde. Temeer daar de Altaj belangrijk is. Hier bestaat namelijk nog nomadisme.

Lees verder “Skythen in een gebied zonder landkaarten” →

Archeologische luchtfotografie en satellietfotografie

On door Jona LenderinginArcheologie, Methodologie en theorie, Oudheid12 reacties
Corona-foto van Karthago. Onderaan de Punische havens, midden boven de citadel Byrsa, op het strand rechtsboven de Antonijnse Baden.

De Eerste Wereldoorlog zag de inzet van allerlei nieuwe wapens: vlammenwerpers, duikboten, tanks en vliegtuigen. Die laatsten dienden niet alleen als jagers of bommenwerpers, maar ook voor verkenningsmissies. Met fototoestellen – het gebruik van celluloidfilm was nog betrekkelijk jong – legden de piloten vast waar de vijand nieuwe strijdkrachten verzamelde en welke versterkingen hij had aangelegd.

Archeologische luchtfotografie

En passant ontdekte men ook de verkleuringen in de bodem die duiden op antieke huizen of sloten, de zogeheten soil marks. Ook ontdekten de fotografische diensten allerlei crop marks waarover ik al eens blogde. Aanvankelijk waren de foto’s geheim en omdat geen archeoloog er veel van wist, bleven ze vergeten. Het onderzoek is dan ook iets van de laatste decennia en in de Lage Landen speelt vooral het Centrum voor Historische en Archeologische Luchtfotografie van de Universiteit van Gent een rol. Hier is een overzicht. En daar is een artikel over middeleeuwse versterkte boerderijen, geïdentificeerd op luchtfoto’s uit de Eerste Wereldoorlog. De Tweede Wereldoorlog en de Koude Oorlog, met die beroemde U2-vliegtuigen, gaven weer andere luchtfoto’s. Meer informatie hier en daar.

Lees verder “Archeologische luchtfotografie en satellietfotografie” →

Internetboeken

On door Jona LenderinginCultuur, Klassieken, Oudheid, Wetenschapscommunicatie5 reacties

eggen_blik_van_boven

Het internet heeft zijn beloftes niet waar gemaakt. Het biedt informatie die je niet nodig hebt en maakt de informatie die je wél nodig hebt ontoegankelijk. Momenteel komt dat door betaalsites, maar dat is slechts de hedendaagse vorm van een al ouder probleem.

Ik heb nog ergens de uitnodiging liggen die ik, toen ik in 1995 even werkte aan de VU, kreeg voor de feestelijke opening van een nieuwe computerzaal waar studenten online informatie konden zoeken. Die informatie was weliswaar helemaal niet online, maar dat weerhield de universiteit niet er een bibliotheekzaal voor te sluiten. Ook destijds werd bruikbare informatie ontoegankelijk gemaakt om ruimte te maken voor onbruikbare. Ook destijds nam niemand verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de online-informatie.

Desondanks gebeuren er dankzij het internet ook leuke dingen. Leuke dingen waarvan vervolgens weer verslag wordt gedaan in boekvorm, omdat in een boek informatie gestructureerder en zinvoller kan worden aangeboden. Ik wil vandaag twee voorbeelden noemen, beide net gepubliceerd.

Lees verder “Internetboeken” →