Als ik u zeg dat het 15 april was, als ik toevoeg dat het was in het jaar waarin Gaius Julius Caesar en Publius Servilius Isauricus het consulaat  bekleedden, en als ik dat omreken naar 8 maart 48 v.Chr. op onze kalender, dan weet u dat u bent beland in een nieuwe aflevering van de reeks “Wat deed Julius Caesar vandaag 2069 jaar geleden?”

Hij kan het u zelf het beste uitleggen, maar eerst recapituleer ik de situatie nog even. Caesar had twee keer (één, twee) geprobeerd zich meester te maken van Dyrrhachion, het huidige Durrës, waar zijn rivaal Pompeius materiaal en voedsel had opgeslagen. Beide keren had Pompeius hem de loef afgestoken. Caesar had zijn kamp ingericht halverwege Dyrrhachion en het kamp van Pompeius, wiens kamp aan zee lag en werd gedomineerd door de heuvel Petra, die u hierboven ziet.

Stellingenoorlog bij Dyrrhachion

In zijn Aantekeningen bij de Burgeroorlog 3.43 beschrijft Caesar wat er gebeurde. De vertaling is van Hetty van Rooijen.

Er waren rond Pompeius’ legerkamp veel hoge ruige heuvels. Die bezette Caesar en hij plaatste er schansen op. Vervolgens begon hij van schans naar schans, al naar de eisen van het terrein, een versterkte linie aan te leggen en zo Pompeius in te sluiten.

Anders gezegd: Caesar bouwde een reeks kleine forten en verbond ze door middel van een zesentwintig kilometer lange palissade. Voor kilometers in de omtrek moet de omgeving zijn ontbost. De soldaten van het Zevende, Achtste, Negende, Tiende, Elfde, Twaalfde, Dertiende en Veertiende legioen hadden vaker met dit bijltje gehakt, letterlijk, want zulke stellingen hadden ze ook gebouwd rond het fort van de Aduatuci (Thuin) en rond Alesia.

Caesar beoogde hiermee het volgende. Gezien zijn moeizame proviandering en Pompeius’ overmacht aan ruiters, kon hij zo met minder risico van alle kanten graan en andere proviand voor zijn leger aanvoeren. Tegelijkertijd sneed hij Pompeius van foeragering af en maakte hij zijn ruiterij onbruikbaar voor de oorlog. En ten derde hoopte hij afbreuk te doen aan het gezag waarop Pompeius vooral bij buitenlandse volken leek te steunen, wanneer zich in de hele wereld het gerucht zou verbreiden dat hij door Caesar werd belegerd en geen slag durfde te leveren.

Caesar spreekt niet de hele waarheid. Het tweede punt is althans niet waar. Pompeius kon zich met zijn vloot bevoorraden vanuit zijn basis Dyrrhachion. Het derde punt wint aan betekenis als we bedenken dat Pompeius het grotere leger had. Dan was het toch wat vreemd dat hij een veldslag ontweek.

Schansen en tegenschansen

Dat was echter wel degelijk Pompeius’ tactiek, want hij wist dat Caesars manschappen ondervoed dreigden te raken. Caesar schrijft:

Pompeius legde vierentwintig schansen aan langs een omtrek van vijftien mijl [22½ km] en haalde uit deze ruimte veevoer. Er bevonden zich binnen dit gebied veel zaaivelden, waarop de lastdieren intussen konden weiden. En zoals onze mannen een doorlopende linie hadden, van schans naar schans, om de Pompeianen elke uitbraak en aanval op onze troepen in de rug te beletten, zo maakten zij daarbinnen een doorlopende linie om te voorkomen dat onze troepen ergens binnendrongen en henzelf van achteren omsingelden.

Beide partijen vielen elkaar lastig. Pompeius beschikte over boogschutters en slingeraars, waar Caesar niet zo gek veel tegenover kon zetten. Een ander voordeel van Pompeius was dat hij meer manschappen had en een kortere palissade moest bouwen. Daar stond weer tegenover dat hij beschikte over een beperkt terrein om bomen te vellen.

Zo begon bij Dyrrhachion een schier eindeloze stellingenoorlog. Pas in mei – op onze kalender – kwam het tot de beslissende gevechten. Dus u zult het even zonder deze reeks moeten doen.

Nog even een laatste woord: dat we de situatie in Albanië zo goed kennen, komt door twee geleerden uit de jaren rond de Eerste Wereldoorlog: Johannes Kromayer en Georg Veith. Over hen binnenkort meer.

[Een overzicht van de reeks #RealTimeCaesar is hier.]