Nijmegen, de limes en de scepsis

De bovenloop van het Nijmeegse aquaduct op het terrein van Museumpark Orientalis
De bovenloop van het aquaduct in Nijmegen op het terrein van Museumpark Orientalis

Ik heb al eens eerder geschreven over de aquaductenaffaire in Nijmegen. Samengevat komt die erop neer dat enkele Nijmegenaren er niet zo gelukkig mee waren dat de gemeente het Romeinse aquaduct – herkenbaar als een verzameling meertjes, kanaaltjes en een dijk – beter wilde ontsluiten voor bezoekers. Sommige mensen in Nijmegen betwijfelden of er wel een aquaduct was geweest en een van hen wees erop dat er geen Romeinse vondsten waren gedaan. Die waren, zo zei hij, nodig om te concluderen dat er sprake was van een Romeins aquaduct.

Nijmegen in het nieuws

De zaak kreeg bekendheid toen Sjors van Beek erover schreef in De groene Amsterdammer en de dagbladen er ook aandacht aan besteedden. Toen de Radbouduniversiteit weigerde een uitspraak te doen over de wetenschappelijkheid van het rapport waarin was geconcludeerd dat de verzameling meertjes, kanaaltjes en dijk een aquaduct was geweest, knalde de zaak verder naar het LOWI, het Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteit. Toen vervolgens ook de Nijmeegse Rekenkamer twijfel uitsprak, waren de rapen helemaal gaar. De gemeenteraad ging uiteindelijk niet in op de kritiek.

Lees verder “Nijmegen, de limes en de scepsis”

Kwakgeschiedenis: afrocentrisme (2)

vrouwen
Een Egyptisch en een Grieks beeld

In mijn vorige stukje introduceerde ik de theorie dat de antieke beschaving zou zijn ontstaan in zwart Afrika. Dat de mensheid is ontstaan in dat werelddeel, is een vrij gangbaar idee en dat er machtige “zwarte” koninkrijken zijn geweest, staat evenmin ter discussie. Wat wel discutabel is, is de bewering dat het oude Egypte moet worden gerekend tot de geschiedenis van zwart Afrika, zoals Cheikh Anta Diop meende te kunnen bewijzen, en dat de Griekse en Romeinse cultuur op de zwart-Egyptische beschaving voortbouwde.

Dit laatste is onder andere verdedigd door de vorig jaar overleden Martin Bernal. In Black Athena betoogt hij om te beginnen dat er een racistische bias is geweest in de westerse wetenschap, om vervolgens uit te pakken met een overstelpende hoeveelheid redenen waarom de Grieken aan zwart Egypte schatplichtig zijn geweest.

Lees verder “Kwakgeschiedenis: afrocentrisme (2)”

Kwakgeschiedenis: afrocentrisme (1)

Taharqo (British Museum, Londen)

Ze kwam uit Benin City in Nigeria, werkte in een ziekenhuis in Londen en sprak zowel Yoruba als Engels. Mijn toenmalige geliefde had een mooie Afrikaanse naam, maar die had ze niet altijd gedragen. Als kind had ze een Engelse naam gehad die ze tegenwoordig opnieuw voert. Haar Afrikaanse naam vertegenwoordigde, om zo te zeggen, een tussenfase van zwart bewustzijn.

Het verbaasde me vaak. Ik heb weinig mensen gekend die zo kritisch waren en zo vaak de vraag stelden of iets wel waar was, maar wanneer het ging om het glorieuze verleden van de oude Afrikaanse koninkrijken, dan nam ze alles aan met een opvallende goedgelovigheid. Dat mag uiteraard en het deed niet af aan haar charme, maar het trof me. Misschien wel omdat de inconsistentie bijdroeg aan die charme.

Lees verder “Kwakgeschiedenis: afrocentrisme (1)”

Kurá Hulanda

Kurá Hulanda
Kurá Hulanda

Archeologiemusea in Europa schurken traditioneel een beetje tegen de historische musea aan, terwijl de archeologie in Noord- en Zuid-Amerika, waar de geschreven geschiedenis nu eenmaal wat korter is, nauwere banden heeft met de culturele antropologie. In deze traditie staat Kurá Hulanda (het “Hollandse Hof”) in Willemstad: het museum vertelt het verhaal van de menselijke evolutie, de eerste stedelijke culturen in Mesopotamië en Egypte, de Afrikaanse koninkrijken en de slavenhandel.

Er zijn op dit eiland veel herinneringen aan de slavernij en dan denk ik natuurlijk in de eerste plaats aan de etnische samenstelling van de bevolking. Ik schrijf dit stukje met uitzicht over het Spaanse Water op het quarantaine-station, waarvan me is verteld dat als de hier verblijvende slaven bezweken aan een ziekte, de lijken niet werden begraven maar in zee geworpen. Overleefden ze, dan kwamen ze terecht op de werf waar nu Kurá Hulanda is.

Lees verder “Kurá Hulanda”