Byzantijnse krabbel (6): Zijde

Textiel uit fort Zenobia (Museum van Deir ez-Zor)

Hierboven een slechte foto van een stukje textiel uit het geplunderde museum van Deir ez-Zor. Het lag in dezelfde vitrine als dit stukje en is gevonden in het laat-antieke fort Zenobia, even verderop aan de Eufraat. Het stukje textiel is zijde. (Dat stond althans op het bordje; ik vind de draden eerlijk gezegd wat grof.) Zijde is natuurlijk interessant, want het komt uit China. Net als het gevest van jade dat ik ooit zag in het Bulgaarse Stara Zagora, hebben we hier een aanwijzing voor handel langs de Zijderoute.

Het product sprak ook in de Oudheid tot de verbeelding. De Romeinen hadden een heel geïdealiseerd beeld van de Seres, de “zijdemensen”, die ergens op de oostelijke rand van Azië in vrede zouden leven, een kalme levenswijze hadden en verbleven in een land met een aangenaam klimaat en een zuivere lucht. (Chinese beschrijvingen van het Romeinse Rijk zijn al even utopisch.) Ammianus Marcellinus, een Romeinse historicus uit de vierde eeuw na Chr., beschrijft hoe de zijde wordt gemaakt:

Lees verder “Byzantijnse krabbel (6): Zijde”

Deir ez-Zor

Een pazuzu-beeldje uit Tell Sheikh Hamad (ooit in het museum in Deir ez-Zor)

Op zaterdag 8 november 2008 werd ik wakker in Deir ez-Zor in Syrië. Ons hotel stond aan de Eufraat en ik herinner me hoe een van mijn reisgenoten die ochtend de ontbijtzaal kwam binnenlopen met een flesje in haar hand, bijna kraaiend van plezier: “Dit flesje… het water heb ik geschept uit … de Eufraat!” Ik had een ochtendhumeur en stoorde me aan haar enthousiasme, maar schaamde me onmiddellijk voor die reactie, want natuurlijk is het heel bijzonder dat je zomaar kunt reizen naar het Midden-Oosten.

Hoe bijzonder, dat weten we inmiddels. Deir ez-Zor is grotendeels verwoest in de Syrische Burgeroorlog. Het einde is nog niet in zicht want Deir ez-Zor ligt nu op de grens tussen de gebieden die de regering en de Koerden beheersen, en ik ga ervan uit dat president Assad niet zal rusten eer hij de Koerden heeft uitgeschakeld. Als er al iets overeind staat van het plaatselijke museum, zal het gebouw nog wel enige tijd worden gebruikt voor andere doeleinden dan tentoonstellingen. Over de collectie heb ik het nog niet eens. U leest hier maar, als u durft.

Lees verder “Deir ez-Zor”

Zijde

Zijde uit Zenobia (Archeologisch museum van Deir ez-Zor)
Zijde uit Zenobia (Archeologisch museum van Deir ez-Zor)

Het museum van Deir ez-Zor heb ik wel eens aangeduid als het beste van Syrië, maar dat was voor de burgeroorlog. Hoe het museum er nu voorstaat, in deze treurige tijd, weet ik niet. Het bovenstaande voorwerp behoort tot de collectie: een klein stukje zijde, gevonden in het Byzantijnse fort Zenobia aan de rivier de Eufraat.

Lees verder “Zijde”

ISIS’ reality show

U hebt de beelden ongetwijfeld gezien: aanhangers van de zogenaamd Islamitische Staat vernietigden oudheden in het museum van Mosul. Ik ga er niet naar linken, om redenen die u zo zult horen. Dat hoeft ook niet: u bent mediavaardig genoeg om te weten dat de vraag niet is wát het nieuws is maar waaróm het nieuws is. Waarom kreeg u deze beelden te zien?

Het is namelijk, om te beginnen, bepaald geen nieuws dat religieuze fanatici de musea in het Midden-Oosten plunderen of kapot maken. Een maand geleden werd het museum van El Arish in Egypte onder handen genomen. Dat kreeg u niet te zien. De musea van Deir ez-Zor, Palmyra, Malawi en Bani Walid zijn eveneens geplunderd en ook dat was geen echt nieuws.

Lees verder “ISIS’ reality show”

Brief

Brief, gevonden in Tell Brak (Syrië)
Brief, gevonden in Tell Brak (Syrië)

De foto hierboven toont een brief die rond 1350 v.Chr. is verstuurd. Het is een beetje moeilijk te zien, maar op de onderste helft is de afdruk te herkennen van een zogeheten rolzegel: een kleine stenen cilinder waarin een plaatje is gekerfd dat kon worden afgerold over een kleitablet. De eigenlijke brief tekst is bovenaan gekrasd in het kleitablet, dat zo groot is als een sigarettenpakje.

Het zegel kan worden geïdentificeerd als dat van de plaatselijke heerser van een stadje dat Nuzi heette en lag in het noorden van Irak. De man, die Shaustatar heet, schrijft dat het zegel voortaan toebehoort aan koning Tushratta van Mitanni.

Lees verder “Brief”

Bedreigd Syrisch erfgoed (2)

Lamassu (Deir ez-Zor, Syrië)
Lamassu (Deir ez-Zor, Syrië)

Lamassu’s, je ziet ze niet meer. Getuige de vele afbeeldingen uit de Assyrische en Perzische paleizen moeten ze ooit in groten getale hebben gezworven over de vlakten van Mesopotamië en de Iraanse Hoogvlakte. Het dier was een biologisch wonder, want met vier poten en twee vleugels had ’ie, net als de draak en de sfinx, zes ledematen, zodat we hier te maken hebben met de orde van de gewervelde insecten.

Anders dan de sfinx, die een leeuwenlichaam combineerde met een mensenhoofd en adelaarsvleugels, had de lamassu een stierenlichaam. Beide hadden dezelfde symboliek: zo intelligent als een mens, zo vrij als een arend en zo sterk als een leeuw of stier. Een zo monsterlijk uiterlijk, redeneerde men destijds, moest het kwaad wel afweren.

Lees verder “Bedreigd Syrisch erfgoed (2)”