Joodse literatuur (3): hellenisme

Blad uit het Leidse Makkabeeënhanschrift

Dit is het derde deel van een chronologisch overzicht van de joodse literatuur, waarvan het eerste deel hier was. Een beredeneerd overzicht vindt u daar. Ik eindigde het tweede deel met de komst van Alexander de Grote. In de hierop volgende hellenistische periode ondervond het jodendom Griekse invloeden, waar het zich ook tegen afzette.

Vanaf deze periode is de joodse religieuze literatuur niet dezelfde als die van wat tegenwoordig geldt als de Bijbel. De diverse stromingen in het toenmalige jodendom erkenden verschillende teksten als geïnspireerd. Pas in de tweede eeuw na Chr. begon de huidige canon van de joodse Bijbel te domineren.

In de periode die hieronder is samengevat, ontstond heel veel literatuur die we nu alleen kennen als apocrief. Twee belangrijke nieuwe genres waren de apocalyptiek (het idee dat de wereldgeschiedenis ten einde liep) en het messianisme (het idee dat een koning uit het Huis van David Israël zou herstellen). Uit de Dode-Zee-rollen is hieronder maar een kleine selectie opgenomen omdat het meeste materiaal moeilijk te dateren valt. Dateren is in deze fase sowieso lastig; de enige tekst waarover een redelijke hypothese valt op te stellen is Daniël 11.

Hooglied Na 332
Zacharia 9-13 Na 333
Brief van Jeremia c.325
Astronomisch Boek (1 Henoch 72-82) Derde eeuw
Prediker Derde eeuw
Tempelrol (11Q19) Eind derde eeuw
Boek der Wachters (1 Henoch 1-36) Eind derde eeuw
Tobit c.200
202-195 Vijfde Syrische Oorlog
Sirach (Hebreeuws) c.180
Brief van Henoch (1 Henoch 91-108) c.175
Jubileeën c.175
175-164 Antiochos IV Epifanes
Laatste redactie Daniël 165
Dood van Jesaja c.165
Boek van de Droomgezichten (1 Henoch 83-90) 165-160
Baruch 163-162
Judit c.150
Enige werken der Wet (4QMMT) c.150
Boek der Reuzen Tweede eeuw
Rol der lofprijzingen (1QH) c.140?
Damascusdocument c.140?
Gemeenschapsregel (1QS) c.130?
3 Ezra c.125
Sirach (Grieks) 117
Brief van Aristeas c.110
Gebed van Manasse 150-50
1 Makkabeeën c.100
2 Makkabeeën c.100
Toevoegingen aan Daniel c.100?
Toevoegingen aan Esther 80
63 Pompeius verovert Jeruzalem

[Wordt vervolgd; straks is er een leesrooster]

Deel dit: