Tag: Jiroft

Ontcijferd: het Lineair Elamitisch

On door Jona LenderinginElam, Geesteswetenschappen, Geschiedenis4 reacties
De Acropolis van Sousa, waar de meeste teksten in het Lineair Elamitisch zijn opgegraven.

Lineair Elamitisch is een schrift dat tussen pakweg 2300 en 1900 v.Chr. in gebruik is geweest in zuidelijk Iran. Laten we zeggen van Sousa in het westen via Anšan in Fars tot Kerman in het zuidoosten. Met dit schrift noteerde men een vroege vorm van het Elamitisch. Dat is een interessante taal, want ze behoort bij geen enkele bekende familie. Er is een theorie dat er een verre verwantschap is met de Dravidische talen in India, maar voor zover ik weet is daarvoor geen sluitend bewijs. De mogelijkheid tot een oostelijke achterneef van het Elamitisch maakt overigens wel dat taalkundigen geïnteresseerd kijken naar de opgravingen in Jiroft, onder Kerman, waar archeologen een heel oude stad onderzoeken. Als er een plek is waar een gedeelde voorloper gedocumenteerd zou kunnen, is het daar. Maar dan zouden de bewoners al wel in een heel vroeg stadium moeten zijn gaan schrijven.

Lineair Elamitisch

Terug naar het Lineair Elamitisch. De Franse archeologen in Sousa waren de eersten die teksten vonden in dit schrift. Dat was in 1903. Daarnaast vonden ze een pictogrammenschrift. Aanvankelijk meenden ze dat het ging om twee manieren om de oudst-bekende fase van het Elamitisch te documenteren, maar in de jaren zestig groeide het inzicht dat ze niet gelijktijdig waren geweest. Eerst was er een pictogrammenschrift, dat men gebruikte om Proto-Elamitisch te schrijven; later ontstond Lineair Elamitisch.

Lees verder “Ontcijferd: het Lineair Elamitisch” →

Jiroft en het ontstaan van de eerste steden

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Prehistorie18 reacties

    Gewicht uit Jiroft (Museum van Azerbaijan, Tabriz)

Ooit was het simpel: de beschaving – te definiëren als de stedelijke levenswijze, met koningen en gebouwen en schrift en dit alles archeologisch te vinden – was ontstaan in de dalen van de Nijl, de Eufraat en de Tigris, de Indus en de Ganges. (Ik laat de Huanghe en de Jangtsekiang even buiten beschouwing.) Voor de relatie tussen waterbeheer, koningschap, steden en administratie waren ook verklaringen, waarmee ik u vandaag niet zal lastig vallen.

Synchronisatie

Ergens rond 3000 v.Chr. synchroniseerden Egypte, Mesopotamië en India. Daarmee is bedoeld dat culturele ontwikkelingen steeds meer tegelijkertijd plaatsvonden. Egypte was bijvoorbeeld een buitenbeentje geweest met een late introductie van de landbouw, nog wel zonder sedentaire boeren. Eind vierde millennium gingen de culturen echter in de pas lopen. De verklaring is vrijwel zeker dat de handel in tin, een zeldzaam metaal, interregionale handelsnetwerken had geschapen. Het tin uit Centraal-Azië belandde in zowel India als Mesopotamië en mensen konden via de handelsroutes elkaars ideeën vernemen. Kort nadat het spijkerschrift was ontstaan, begonnen de Egyptenaren aan het hiërogliefenschrift. Vermoedelijk ontstond toen ook het Indusschrift (dat we niet kunnen lezen).

Lees verder “Jiroft en het ontstaan van de eerste steden” →

Jiroft

On door Jona LenderinginArcheologie, Elam, Geschiedenis, Museumstuk, Toerisme3 reacties
Steenwerk
Steenwerk uit Jiroft (Archeologisch museum, Teheran)

Het bovenstaande voorwerp is afkomstig uit Jiroft uit het zuidoosten van Iran en is nu te zien in het Archeologisch museum van Teheran. Misschien is het een potje, misschien is het een armband, ik weet dat niet zeker. Ik denk dat het eindeloos herhaalde vormpje een schorpioen voorstelt, maar misschien is het wel een abstract teken. De typische kleur is omdat het chloriet is.

Jiroft is niet zomaar een opgraving. Het gaat om een enorme stad uit ruwweg 2500-2200 v.Chr. Dat is interessant, want op dat moment waren er nog niet zoveel steden. In Egypte moeten ze er zijn geweest, maar de Nijl heeft veel weggespoeld. In Syrië en in het Tweestromenland waren zeker steden. En in de Indusvallei. Jiroft is de verbindende schakel tussen de twee laatstgenoemde cultuurgebieden.

Lees verder “Jiroft” →