Exit Trismegistos

O ja, open access. Een jaar of wat geleden schreef Rosanne Hertzberger in een column in het NRC Handelsblad dat ze er niet van overtuigd was dat burgers toegang moesten hebben tot wetenschappelijke publicaties. Van die mening kwam ze terug toen ze zelf niet meer werkte aan een universiteit. Toen herkende ze dat academische betaalmuren als effect hebben dat mensen zich geschoffeerd voelen. Ze schreef:

Ik aanschouw het bastion [van de wetenschap] nu van buitenaf. De hele site schreeuwt je toe dat het vooral NIET de bedoeling is dat je dit paper leest. Dat ik daar niet hoor.

Op het eerste gezicht is het ironisch dat beide columns nu liggen achter de betaalmuur van de krant, maar kranten worden niet gefinancierd vanuit de openbare middelen. Wetenschap wel. Wetenschappelijke publicaties horen openbaar te zijn omdat u en ik ervoor hebben betaald en omdat wetenschap er is voor u en mij. We willen als samenleving goed worden geïnformeerd want met adequate inzichten gaan dingen beter. Dáárom hebben we wetenschappers, dáárom betalen we voor onderzoek en dáárom staat de overdracht van inzichten in de wet.

Lees verder “Exit Trismegistos”

Verkiezingprogramma’s

Dit plaatje heeft niets met verkiezingen te maken maar verkiezingen hebben wel alles te maken met haar toekomst.

De afgelopen twee weken heb ik de verkiezingsprogramma’s doorgelezen om te kijken wat de politieke partijen hadden te bieden aan mensen die, zoals ik, lijden aan ongeneeslijke liefde voor ons erfgoed en dan – in mijn geval – vooral de Oudheid. In dit stukje zal ik samenvatten waar de politieke partijen zoal aan denken, in een vervolg zal ik dan nog uitleggen wat volgens mij nodig is.

Wetenschap en politiek

Opvallend is, om te beginnen, dat de partijen meer mooie woorden wijden aan het belang van cultuur dan aan het belang van wetenschap. Vermoedelijk is dat omdat ze vinden dat het laatste vanzelf spreekt. Of vanzelf zou behoren te spreken. De consequentie is immers dat er ook met de wetenschap rekening wordt gehouden, en zoals iedereen weet heeft de politiek zich de laatste tijd weinig aangetrokken van wat bekend is over immigratie, klimaatverandering, slaapklinieken, obesitas en de opvang van mensen met psychische problemen.

Lees verder “Verkiezingprogramma’s”

Hertzbergers te late gelijk

Goede column van Rosanne Hertzberger in het Handelsblad, “Belachelijk, al dat onderzoek achter de betaalmuur”. Ze vertelt dat ze weg is gegaan bij de universiteit en nu ineens te maken krijgt met wetenschappelijke betaalsites:

Nu ik zelf met grote regelmaat tegen betaalmuren oploop, realiseer ik me pas hoe belachelijk zoiets is. Gewoon voor mijn column of boek iets opzoeken. Mijn vakgebied blijven volgen. Hoeveel is er eigenlijk bekend over voordelen van borstvoeding na zes maanden? Ik zoek het op en dan staat er “Sign in”. Of “Koop dit artikel voor 35 euro”.

Ik aanschouw het bastion nu van buitenaf. De hele site schreeuwt je toe dat het vooral NIET de bedoeling is dat je dit paper leest. Dat ik daar niet hoor.

Lees verder “Hertzbergers te late gelijk”

“Open access” is onvoldoende

Artikel 1.3.1. van de Wet op het Hoger Onderwijs en Wetenschappelijk Onderzoek is wat aan de lange kant maar het staat er duidelijk: universiteiten dragen kennis over ten behoeve van de maatschappij. Er staat dus niet: universiteiten verkopen kennis. Er staat ook niet dat universiteiten kennis overdragen aan commerciële uitgeverijen die haar mag verkopen.

Dat betekent dus dat de betaalmuren waarachter wetenschappelijke informatie ligt, er niet mogen zijn. Via de belasting heeft u er al voor betaald en het gaat niet aan dat u een tweede keer moet betalen als u belang stelt in de wetenschap. Dat is niet goed voor het vertrouwen van de burger in het wetenschappelijk bestel. Bovendien is het niet goed voor de maatschappelijke discussie als betrouwbare informatie achter betaalmuren ligt en onbetrouwbare informatie overal te vinden is.

Lees verder ““Open access” is onvoldoende”

Opnieuw: DeBijbel.nl

Een tijdje geleden schreef ik op deze plaats dat het Nederlands Bijbelgenootschap het besluit had genomen om de Nieuwe Bijbelvertaling, die altijd online toegankelijk was via Biblija.net, te plaatsen op een nieuwe site, DeBijbel.nl, waar je niet naar een specifiek Bijbelvers kon linken én waar registratie verplicht was.

Dit was onverstandig want registratie-sites kennen een hoge bounce rate (m.a.w., mensen klikken meteen weer weg). Mensen zullen eerder gaan zoeken op een makkelijker toegankelijke website, ook als die slechtere informatie biedt of als daar een verouderde vertaling staat. Bad information drives out good: dit is het mechanisme waardoor de publiekskennis van de Oudheid de afgelopen vijftien jaar zoveel schade heeft opgelopen en we nu zitten opgezadeld met bijvoorbeeld “de mythische Jezus”.

Lees verder “Opnieuw: DeBijbel.nl”

Bijbel achter slot en grendel

bijbel

Vorige week schreef ik dat de religieuze teksten van het jodendom en christendom zo beroerd zijn ontsloten. In een tijd waarin het internet zoveel mogelijkheden biedt, zijn bijbels nog altijd boeken, met alle nodeloze beperkingen van dien. Ik eindigde met een opsomming van zaken die je nodig hebt om de Bijbel (of n’importe welke andere antieke tekst) te lezen, schreef te hopen dat de nieuwe website DeBijbel.nl een oplossing zou bieden en nam me voor deze week daarop terug te komen.

DeBijbel.nl is echter niet wat het zou moeten zijn, niet voor degenen die religieus zijn en niet voor degenen die om historische of culturele redenen belangstellen in de Bijbel.

Lees verder “Bijbel achter slot en grendel”

JSTOR

In een van de toneelstukken van Harold Pinter, ik meen The Birthday Party, maakt iemand de bril van een ander kapot. De vandaal repareert het voorwerp en verwacht vervolgens dat het slachtoffer dankbaar is. Als u diens frustratie begrijpt, begrijpt u wat het betekent dat JSTOR zijn diensten in beperkte mate gratis wil gaan aanbieden.

JSTOR is een enorm digitaal archief van wetenschappelijke artikelen, klaar om online te raadplegen. Het is de grootste schatkamer ter wereld: een bron van de meest gedegen informatie waarover de mensheid beschikt. Die schatkamer zit echter op slot, want om er gebruik van te maken, moet je een torenhoog abonnementsgeld betalen. Wie één artikel nodig heeft, is al snel dertig euro kwijt.

Lees verder “JSTOR”

Bad information drives out good

De opkomst van het internet heeft de wetenschapscommunicatie veranderd. Vroeger hadden we een zender-ontvanger-model, waarbij de universiteit onderzoek deed en een gepopulariseerde versie daarvan de wereld inzond. Het internet stelt burgers echter in staat terug te praten en de informatie naar hun hand zetten. Op ’s werelds voornaamste kanaal van wetenschappelijke informatieoverdracht, de Wikipedia, kunnen georganiseerde activisten vrij gemakkelijk hun eigen inzichten laten prevaleren boven de resultaten van recent onderzoek.

Een voorbeeld dat ik zelf goed ken, is de Cyruscilinder. Ik blogde er al over hoe deze spijkerschrifttekst over de Perzische verovering van Babylon een rol speelde in de propaganda van de laatste sjah, die het presenteerde als ’s werelds eerste mensenrechtendocument. Historici spraken dat tegen – in Nederland kan worden gewezen op Bert van der Spek van de Vrije Universiteit – en je hoorde er in de jaren negentig weinig meer van. Na 2000 begon de desinformatie echter aan een comeback.

Lees verder “Bad information drives out good”

Free Access

Wetenschappers die hun materiaal op betaalsites laten staan, lijken de Nederlandse Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek te overtreden. Artikel 1.3.1 schrijft volgens mij toch echt voor dat de universiteiten hun kennis moeten overdragen ten behoeve van de maatschappij. ‘Overdragen’ dus, niet ‘verkopen’, en ook niet ‘overdragen aan een commerciële uitgeverij die deze verkoopt’.

De wet lijkt me duidelijk en de politiek is niet aansprakelijk voor het achter-gesloten-deuren-houden van wetenschappelijke informatie. Het was ook de politiek, in de zogenaamde Verklaring van Berlijn, die in 2007 de grondslag legde voor het zoeken naar Open Access, en er zijn sindsdien enkele Europese initiatieven geweest.

Lees verder “Free Access”