Tag: Physics of society

MoM | Physics of Society (3)

On door Jona LenderinginGeesteswetenschappen, Geschiedenis, Methodologie en theorie, Midden-Oosten, Oudheid, Romeinse Keizerrijk, Wetenschap21 reacties
De eerste complexe samenlevingen: dat had de computersimulatie redelijk goed – op de Balkan loopt ze iets op de feiten vooruit en in Nubië loopt ze achter

In het vorige stukje heb ik getoond hoe de physics of society toepasbaar zouden kunnen zijn op het historisch proces. Het is maar al te begrijpelijk dat mensen dit niet beschouwen als echte geschiedwetenschap, maar de kritiek is niet altijd even terecht. Zo wordt weleens beweerd dat de variabelen zó worden gekozen dat alleen de juiste uitkomst eruit kan komen. Ik hoop dat mijn beschrijving van het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog duidelijk maakt dat dat verwijt niet juist is. Wat vermoedelijk wél waar is, is dat de auteurs het zojuist beschreven artikel vermoedelijk niet gepubliceerd zouden hebben als ze de plank spectaculair misgeslagen zouden hebben.

Een oudheidkundig voorbeeld dateert uit 2013 en is afkomstig van een team waarvan Peter Turchin de bekendste is (“War, space, and the evolution of Old World complex societies”). De onderzoekers verdeelden Afrika, Azië en Europa in vakjes van 100×100 kilometer en wezen aan de diverse vakjes kengetallen toe die de hoogte en het terreintype representeerden, dus of het een steppe, woestijn of landbouwgrond was. Hierbij gold overigens dat woestijnvakjes waar een rivier doorheen stroomde, gold als landbouwgrond. Dit was, om zo te zeggen, het speelbord, met die kanttekening dat het landbouwgebied in de gesimuleerde tijd (1500 v.Chr. – 1500 n.Chr.) langzaam groeide.

Lees verder “MoM | Physics of Society (3)” →

MoM | Physics of Society (2)

On door Jona LenderinginGeesteswetenschappen, Geschiedenis, Methodologie en theorie, Wetenschap12 reacties
65536 coalities en hun interne frictie. Slechts twee coalities zijn stabiel.

In het eerste stukje legde ik uit dat “physics of society” veronderstelt dat veel menselijke gedragingen zijn te herleiden tot een beperkt aantal regels, die je in een computerprogramma kunt simuleren. Daarmee kunnen ook onverwachte gebeurtenissen worden verklaard. Het gaat hier echter vooral om redelijk alledaagse situaties. Kun je het ook gebruiken op de menselijke geschiedenis? Het antwoord is dat er wel wat mogelijk is en dat je, door zo’n computersimulatie duizenden keren te laten draaien, zou kunnen benaderen welke factoren er werkelijk toe doen. De implicatie is dat je dan ook de toekomst kunt voorspellen en dat voelt intuïtief niet aan alsof dat klopt. Slecht verzonnen science fiction. Misschien is het ook wel zo, maar laten we eerst eens kijken naar wat mogelijk is.

Een mooi voorbeeld is het ontstaan van de allianties die in de Tweede Wereldoorlog tegenover elkaar kwamen staan, zoals deze is beschreven door de Amerikaanse onderzoekers Robert Axelrod en Scott Bennett (“A Landscape Theory of Aggregation“, 1993). Ze gingen ervan uit dat er niet één aantrekkende en afstotende kracht was, zoals in de voorbeelden uit het voorgaande stukje, maar vijf. Elk land kon zich tot een ander aangetrokken voelen (of juist niet) om economische, etnische, ideologische, religieuze en historische redenen. Dit duidden Axelrod en Bennett aan als +1 of -1. Een zesde factor waren grensconflicten, die alleen als -1 konden worden aangegeven. Daarnaast werd de macht van elk land berekend aan de hand van zaken als demografie, militaire kracht en bruto nationaal product.

Lees verder “MoM | Physics of Society (2)” →

MoM | Physics of Society (1)

On door Jona LenderinginGeesteswetenschappen, Geschiedenis, Methodologie en theorie, Wetenschap11 reacties
Muurschildering ter ere van Van der Waals (Leiden)

Geschiedenis is méér dan “het ene ding na het andere” of “vroeger zag het er hier zo uit”. Je probeert het verleden ook te verklaren: de diverse gegevens met elkaar in verband brengen dus. Dat kan door via wetmatige verbanden oorzaken aan te wijzen, ongeveer zoals in de natuurwetenschap gebeurt; het kan door oorzaken op te sporen via vergelijkingen; en het kan door je in de mensen van vroeger ein zu fühlen (wat we hermeneuse noemen).

Sinds enkele jaren is er een nieuw type verklaring waarvoor in feite geen naam is. Ik houd niet van het anglicisme “physics of society”, zoals deze verklaringswijze weleens wordt aangeduid, en wat nog erger is: de naam suggereert teveel. In enkele minuten zult u weten dat het niet zo nodig is de natuurkunde erbij te halen. Het verheldert wel iets maar het is niet zo heel erg essentieel. Maar voor we daar zijn eerst iets anders: een vlucht spreeuwen.

Lees verder “MoM | Physics of Society (1)” →

Uitstervende religies (2)

On door Jona LenderinginChristendom, Geschiedenis, Middeleeuwen, Politiek6 reacties
Een christelijk knekelkistje (Samarkand)

Ik vatte in mijn vorige blogpost het boek Het vergeten christendom van Philip Jenkins samen. Het is een mooi boek over het oosterse christendom, dat u zeker moet lezen, maar dat voor mij toch iets onbevredigends had.

Er zijn om te beginnen wat vergissingen. Van de “academie” van Gondesjapoer in het zuidwesten van Iran, waar christelijke geleerden Grieks-Romeins gedachtengoed zouden hebben doorgegeven aan de islam, is aannemelijk dat ze minder belangrijk is geweest dan wel is aangenomen. (De academie wordt nergens in de Perzische bronnen genoemd, wat toch enigszins verontrustend is.) Of een ander punt: hoewel Jenkins opmerkt dat de Luxenberg-these over het ontstaan van de islam uit het oosterse christendom niet zonder critici is gebleven, gunt hij deze ideeën wel erg veel ruimte.

Lees verder “Uitstervende religies (2)” →