Van 2005 tot 2020 vatte ik het online beschikbare oudheidkundige nieuws elke maand samen en mailde dat als de Livius Nieuwsbrief naar een groeiend publiek. Uiteindelijk waren er 7900 abonnees, maar de kwaliteit van de samengevatte berichten was abominabel. Rond 2014 constateerde ik dat 40% van de online-artikelen fouten bevatte die de betrokken wetenschappers herkend behoorden te hebben. Het duurde daarna nog zes jaar tot bij mij het kwartje viel: door die informatie te delen, zelfs als ik aangaf dat het onzin was, was ik medeplichtig aan de academisch desinformatie. Dus stopte ik ermee. De oudheidkunde gaat kapot, zeker, maar het hoeft niet door onze handen te gebeuren.
Hieronder vindt u een van de nieuwsbrieven. Veel links zijn inmiddels verouderd.
======================================
LIVIUS’ EIGEN NIEUWS
Op de website: Dedan, Umm Daraj en Hegra. Op de blog: Layards grote project, de zeeslag bij Sybota, de als “roman” aangeduide antieke prozateksten (waarvan u er slechts één lezen móet), naar het Colosseum, onzin over Valentijnsdag en de ware schrikkeldag.
In de reeks museumstukken: de plundering van Didyma, Delfische levenswijsheden in Ai Khanum, Lykourgos als ruiter, moord op de Nijl, een joods graf uit Saoedi-Arabië, een olielamp uit Cyprus en Koptisch textiel.
In de reeks Methode op Maandag: röntgenfluorescentiespectrometrie, er is geen jaar nul (en dat doet ertoe), waarschijnlijkheid, de historicus Theodor Mommsen en het belang van de historische taalkunde voor de archeologie van de Lage Landen.
======================================
EGYPTE
Dit is interessant: niet minder dan drieëntachtig graven uit de wat lastig te onderzoeken Delta.
In de drie jaar geleden ontdekte “nieuwe” piramide bij Dahshur blijkt een koningin te liggen.
Hoe komt het toch dat er altijd zo beroerd wordt geschreven over mummies? Hint: het zijn niet de journalisten die zich bezondigen aan sensationalisme.
Het maandelijkse gesleep met mummies alsmede een slangen– en een leeuwenmummie.
En verder: Assiut, Aswan (prachtig plaatje), Dendera, Saqqara en een Bronstijd-anker met hiëroglyfen.
======================================
HET OUDE NABIJE OOSTEN
De opgravingen in Türkmen-Karahöyük (meer) tonen een nog onbekend Anatolisch rijk uit de IJzertijd. Dat is niet zo vreemd want die tijd is niet zo goed bekend en daarom doen oudheidkundigen er ook onderzoek naar. In een inscriptie staat nu dat een lokale koning de mannen van Muska heeft verslagen. Er was een oude theorie dat Muska hetzelfde zou zijn als Frygië en dus wordt in de publiciteit koning Midas erbij gehaald. Anders dan in het voorbeeld van de mummies hierboven zijn het dit keer niet de wetenschappers, die een rustig stuk aanleverden, maar de journalisten die sensatie brouwden van wat eigenlijk gewoon interessant had kunnen zijn.
Een schip, gebouwd zoals de Feniciërs schepen bouwden, kan de Atlantische Oceaan oversteken. De hamvraag: nou en?
En verder: Dashly Depe, nieuwe opgravingen in Hekatompylos, Kerman, Kultobe, Seh Tappeh en een rehabilitatie van Edward Hincks.
======================================
DE OUDE GRIEKEN
Lief artikel over Milman Parry en de Ilias en Odyssee als mondeling voorgedragen literatuur.
Altijd leuk: een vloektablet. Dit exemplaar is gevonden in Kerameikos in Athene en bevat de vervloeking van een bruid.
De Nazaret-inscriptie, met een waarschuwing tegen het weghalen van lijken, blijkt te komen van het eiland Kos.
Weer een aflevering in de Elgin-soap. En de rechtsvraag.
En verder: Malia, de Mykeense graven van Pylos, Hierapetra, het schip van Gela gaat naar Forlì en Griekse honden.
======================================
ROME EN ZIJN RIJK
Op het politiek belangrijkste deel van het Forum Romanum stonden allerlei oude monumenten, deels ingegraven bij een herinrichting in (vermoedelijk) de vierde eeuw v.Chr. Dat was al bekend. Nu is daar een cenotaaf gevonden, het grafmonument-zonder-lijk dat in menige antieke stad op het marktplein stond ter ere van de stichter. Veel speculaties dus over de Romulusmythe en ook een wat nuchterder tegengeluid.
Om blij van te worden is het leuke nieuws uit Brussel: de maquette van Rome in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis is opgeknapt.
Overzicht van wat langzamerhand bekend is over Caesars inval in Brittannië.
En verder: Anavarza, Ankara, Beiroet, het Huis van de Geliefden in Pompeii, meer Pompeii, Ragusa en het aquaduct van Valencia.
======================================
BENOORDEN DE ALPEN
Een ruitergraf uit Nordendorf werpt mogelijk licht op het complexe proces waarmee de stam der Bavari (de Beieren) is ontstaan.
Het maandelijkse lijstje uit Groot-Brittannië: geen tunnel bij Stonehenge, Whittlesea, Blythburgh, Londen, Worlebury Hill, een Romeinse broche (geen precieze vindplaats), Barrow, Clowne , gedode Deense krijgsgevangenen (?) in Buckingham, Bamburgh en de Picten.
En verder: de Heuneberg, een speerpunt bij Hilversum (ook zonder hype best leuk), Odijk en Diepenbeek.
======================================
ISRAËL, JODENDOM EN CHRISTENDOM
Dit kan interessant worden: is de tunnel van Hizkia in Jeruzalem echt van Hizkia?
Die wonderlijke zaak over de valse christelijke graffiti in Iruña-Veleia (toelichting).
En verder: de locatie van Bethsaida en onderwaterarcheologie in de Israëlische wateren.
======================================
PAPYROLOGIE
Het vervalsen van een papyrus is makkelijk. Uw redacteur besteedde er een weekend aan. Het gemak waarmee een vervalsing valt te maken vormt een deel van de verklaring van het debacle rond de Artemidorospapyrus.
Diezelfde redacteur van u had een fout gemaakt bij wat hij schreef over de Leuvense papyrologie-website Trismegistos en die zette hij recht.
Er waren al zes onvoldoende gedocumenteerde provenances van de Sapfo-fragmenten en hier is dus numero zeven: toch afkomstig uit Egypte. Waarmee we terug zijn waar we ten tijde van de ontdekking waren, nog altijd niet weten waar ze vandaan komen zodat nog steeds niet duidelijk is of ze echt zijn. Dat er almaar geen klare wijn wordt geschonken suggereert dat de eigenaar het lab vreest en dat het dus een herkenbare vervalsing is.
Beschuldigingen aan de Schøyen-collectie in Oslo die er niet om liegen (Google Translate is uw vriend).
Papyri zijn echter ook leuk: lees een magische spreuk om het object van je liefde te verleiden. En digitale handschriftherkenning is een nieuw snufje.
Kortom, uw redacteur heeft een boek af over de wedloop die in de papyrologie bestaat tussen vervalsers en wetenschappers. De presentatie is vrijdagavond 27 maart in het Rijksmuseum van Oudheden en u bent welkom!
======================================
OVERIG
Leuk bericht over hoe, kort door de bocht samengevat planten voordeel hadden van hun domesticatie door de mens.
Eet!verleden bestaat zeven jaar en de oprichtster schrijft een mooi, persoonlijk stuk over haar ervaringen.
We besteden niet zoveel aandacht aan de illegale handel in oudheden – daar valt immers nooit zoveel nieuws aan te ontdekken – maar de arrestatie van miljardair Vasil Bojkov is opmerkelijk.
De politisering van het British Museum (let erop dat we maar één kant van het verhaal horen).
En verder: het ontstaan van het aardewerk, de neolithische uitwisseling van gewassen tussen Europa en oostelijk Azië, tweeduizend jaar oude palmboomzaden, een Anatolisch zwaard duikt op in Venetië.
Niet helemaal Oudheid maar wel relevant: iemand met een Afrikaanse haplopgroep in het York van de Vikingen. Dat bevestigt de DNA-revolutie: de mensen waren mobieler dan gedacht.
======================================
OUDHEIDKUNDIGE ZELFTRIVIALISERING & ANDER SLECHT NIEUW
De Oudheid is natuurlijk helemáál niet interessant en moet dus worden opgehypet. Onze maandelijkse collectie van het ergste van het ergste.
Aandachttrekkerij: het Thermenmuseum kwam met de curieuze claim dat het badhuis in Heerlen het oudste gebouw van Nederland zou zijn en daarop reageerde het Valkhofmuseum nogal kinderachtig.
Aandachttrekkerij: “verborgen kamers” zijn volgens een artikel dat “nog ongepubliceerd” is “misschien ontdekt” en “zouden een graf bevatten kunnen”. De theorie over het graf van Toetanchamon is ook alweer een paar jaar oud.
Breng nooit één keer iets naar buiten als je ook twee keer naar fondsen kunt hengelen (1): we kunnen het profiel van metaalhoudende inkt gebruiken om te zien waar teksten zijn geschreven. Hier is een artikel uit 2012.
Breng nooit één keer iets naar buiten als je ook twee keer naar fondsen kunt hengelen (2): daar is de tempel in Lachis weer.
Breng nooit één keer iets naar buiten als je ook twee keer naar fondsen kunt hengelen (3, 4): en daar is ook het Romeinse beton weer. En de Egyptische kralen in noordelijke wateren.
Verkeerde frames: houd toch eens op Aksum te presenteren als een onbekend koninkrijk.
Weglaten wat je niet uitkomt: een “einzigartiger römischer Waffenfund” in Haltern – behalve dan dat we zo’n dolk-met-gordel ook kennen uit Velsen.
======================================
BOEKEN
Voor één keer bestaat de boekenrubriek in de Livius Nieuwsbrief niet uit het nieuwe aanbod bij de Amsterdamse Athenaeumboekhandel, maar uit wat andere boeken.
Een mooi boek over Pompeii, een nieuw boek over de Romeinen in de Lage Landen.
Geen boek is zo slecht of er valt iets nuttigs mee te doen: het nieuwe boek van Tom Holland, Dominion, stelt uw redacteur in staat om uit te leggen dat een historicus feiten opspoort en niet creëert en dat je niet aan het christendom moet toeschrijven wat in feite voorrabbijns jodendom is.
======================================
INTERNET
Er is online geen normale editie van Flavius Josephus. Wél beschikbaar is, op veel plaatsen, de Engelse vertaling van William Whiston uit 1737. Die is echter slecht gedigitaliseerd en menig webmaster heeft die aangepast aan zijn of haar voorkeuren. Inmiddels is er echter een gezuiverde versie. Ideaal is het niet dat er niets recenters is dan een vertaling uit 1737, maar er is tenminste niet mee gerotzooid.
======================================
EN TOT SLOT
Wordt geen stoïcijn want je kunt nooit eens lekker kwaad worden.
Toota witharsechwanoo!
“Hoe komt het toch dat er altijd zo beroerd wordt geschreven over mummies?”
Aha, een raadsel! Mijn gok: omdat er teveel griezelfilms zijn gemaakt over mummies (die ik stuk voor stuk altijd stompzinnig en oninteressant heb gevonden). Nou kijken of ik het goed heb.
Nee, de oorzaak is – zoals bijna altijd – een gedeeld belang van wetenschappers, publicisten en media. Zo lang dat zo blijft zal er beroerd geschreven blijven worden.
Om dit bevestigd te krijgen heb ik het stukje over de piramide bij Dahshur geturfd. Ik vond:
mystery
astonishing
baffles
thrilled
impressive
Mystery of the Lost Pyramid
most impressive
revealed
mystery
revealed
astonishing
mystery woman
extremely important
Het grootste deel komt uit de eerste helft.
Mijn reactie hierop:
Only way to feel the noise is when it’s good and loud,
So good you can’t believe it’s screaming with the crowd,
Don’t sweat it, get it back to you,
Overkill, Overkill
On your feet you feel the beat, it goes straight to your spine,
Shake your head you must be dead if it don’t make you fly,
Don’t sweat it, get it back to you,
Overkill, Overkill
Know your body’s made to move, feel it in your guts
Rock ‘n’ roll ain’t worth the name if it don’t make you strut,
Don’t sweat it, get it back to you,
Overkill, Overkill.
(Clarke, Kilmister, Taylor)
Mummies kom je ook verrassend weinig tegen in Victoriaanse en Edwardiaanse spookverhalen, tenminste in degene die in mijn collectie zitten. Eigenlijk is de hele oudheid er nogal ondervertegenwoordigd. Blijkbaar lenen behekste voorwerpen en vervloekte personen uit de middeleeuwen en de nieuwe tijd zich meer voor het antiquarische griezelen, met MR James voor mij als hoogtepunt.
Is dat ook weer te verwachten vanuit de 19de-eeuwse context? Mystieke Egyptenaren met imposante graven en een cultuur die om de dood leek te draaien, opgevolgd door onbruikbare want rationele Grieken en Romeinen, die gelukkig voor de gothic novelist en zijn/haar Victoriaanse opvolgers weer van het toneel verdwenen voor wrede middeleeuwers. Hadden ze toen maar Night’s Black Agents – Witches, Wizards and the Dead in the Ancient World kunnen lezen.
Sir Arthur Conan Doyle leverde wel een leuk verhaaltje af met The New Catacomb. De studie van het Oude Rome als achtergrond voor een macaber, zij het niet bovennatuurlijk verhaal. Niet erg verrassend – zeker niet als je je Holmes kent – , maar ik vind het best beklemmend.
“The Beetle'” (1897) door Richard Marsh is wel aardig. Het gaat over een Wezen dat naar Londen is gezonden om wraak te nemen voor het schenden van een Heilig Graf in Egypte.
Ooit gehoord van die 19e eeuwse archeologen die een mummie opgroeven die zo angstaanjagend was dat ze allemaal de dood in werden gejaagd? De mummie belandde in het British Museum en joeg iedereen de stuipen op het lijf tot een Amerikaanse verzamelaar besloot dat het allemaal onzin was, dus hij kocht de mummie en bracht ‘m naar Amerika aan boord van dat onzinkbare schip de Titanic…
Nee, nooit van gehoord. Wel heb ik van de zusterschepen Olympic en Britannic gehoord. Het tweede verging in 1916 doordat het op een Duitse mijn liep; het eerste botste in 1911 op een anders schip, maar bleef varen.
Alleen – op alle (cursivering voor het goedkope effect) drie schepen was zuster Violet Constance Jessop aanwezig.
https://pics.me.me/violet-jessop-a-ship-nurse-served-on-each-of-the-23641361.png
Dus nee, die mummie had er niets mee te maken.
“Altijd leuk: een vloektablet.”
Ach ja, die rationele Ouwe Grieken aan wie we alle goeds in onze moderne samenleving te danken hebben [/sarcasme].
Mooi stuk over Griekse honden. Nu snap ik dat cynici een erenaam is.
“Wordt geen stoïcijn want je kunt nooit eens lekker kwaad worden.”
Klopt niet. Uit het artikel:
“De laatste tijd probeer ik te leven volgens de filosofie van de Stoa, door me niet druk te maken over dingen waar ik geen controle over heb.”
De aanbeveling is dus je alleen druk te maken (inclusief lekker kwaad te worden) over dingen waar je wel controle over hebt. Had Lemm lekker kwaad willen worden dan had hij het op een rechtszaak moeten laten aankomen. Of dat het waard is is een andere vraag.
“Klopt niet.”
Klopt wel. Lees Seneca’s De Ira maar. Prima als je in de juiste mate, op de juiste momenten en om de juiste redenen kwaad wilt worden, maar dan ben je geen stoïcijn, maar eerder een aristoteliaan.
Er zijn geen aanwijzingen dat het ruitergraf van Nordendorf iets van doen heeft met de Bavarii / Bajuwaren.
De rivier de Lech, traditioneel de grens tussen Alemannen en Bajuwaren, ligt ten oosten van Nordendorf. Het graf kan van een Alemannisch (edel)man zijn of misschien wel van een Frank, beetje afhankelijk hoe oud het graf daadwerkelijk is. Het machtcentrum van de Bajuwaren lag bij Regensburg
Daar moet de vorming tot de stam van de Bajuwaren gevonden worden en in de plaatsen die eindigen op -ing (Straubing, Freising, Erding etc).
Ik vind het overigens wel knap dat je het oudheidkundige nieuws van volgend jaar al kunt voorspellen. Nou zijn ze volgend jaar vast wel weer met mummies aan het slepen, maar toch…
In de titel staat Maart 2021. Dat is vast een foutje.