Tag: Aristofanes

Aspasia, onpersoon

On door Jona LenderinginOude Griekenland5 reacties
Het zogenaamde portret van Aspasia. De identificatie is onzeker. (Archeologisch museum van Izmir)

Vorige week kwam in de commentaarsectie Aspasia ter sprake. Net als Maria Magdalena is de vriendin van de Atheense politicus Perikles een historisch onpersoon. We kennen haar eigenlijk alleen omdat Perikles’ politieke tegenstanders, door haar te bespotten, ook Perikles te grazen meenden te nemen. De feitelijke informatie over Aspasia is nagenoeg nul. In feite doe ik vandaag hetzelfde: ik gebruik Aspasia niet omdat ik in haar ben geïnteresseerd, maar om een punt te maken over ons historisch kennen en over brongebruik.

De echte Aspasia

Oké, wat weten we wél? Nou, dit. Aspasia is geboren in Milete en zal wel tot een welgestelde familie hebben behoord, aangezien haar ouders een opleiding voor hun dochter konden financieren. Ergens voor pakweg 445 v.Chr. vestigde de familie zich in Athene, waar ze de status hadden van metoiken, “medebewoners”. Dat waren mensen zonder burgerrecht, waarvan er vele waren. Ze betaalden een extra belasting en hadden dus geen politieke rechten, maar konden wel handel drijven. Een Atheense man kon geen volwaardig huwelijk sluiten met zo’n vrouw en hun kinderen hadden geen Atheens burgerrecht. Natuurlijk waren zulke relaties daarmee nog niet illegaal.

Lees verder “Aspasia, onpersoon” →

Anderen over Sokrates

On door Kees AldersinOude Griekenland
Sokrates (Archeologisch museum, Zadar)

[Een korte serie over de man die de Grieken en Romeinen aanduidden als de vader van de filosofie: de Athener Sokrates. Het eerste deel was hier.]

We kennen Sokrates vooral via het werk van Plato, vooral diens vroege werk. Hierin zien we de filosoof als een horzel om zijn gesprekspartners heen zoemen, hen bestokend met zijn lastige vragen. Deze dialogen hebben vaak geen duidelijke conclusie.

Andere tijdgenoten beschrijven Sokrates als iemand die aansluit op het relativisme van de sofisten. De toneelschrijver Aristofanes schreef een komedie waarin Sokrates een jongen leert drogredeneringen te gebruiken om zijn vader te slim af te zijn. De publicist Xenofon pocht dat zijn leermeester hem geadviseerd zou hebben bij handel en beleggingen. Volgens Plato en latere schrijvers zou Sokrates echter alleen in morele zaken geïnteresseerd zijn geweest. Om materiële zaken zou hij niets hebben gegeven, en om handel en beleggingen al helemaal niet.

Lees verder “Anderen over Sokrates” →

Toneel in de Oudheid

On door Jona LenderinginCultuur, Geschiedenis, Klassieken, Literatuur, Oude Griekenland, Romeinse Keizerrijk1 reactie

toneel_in_de_oudheid

Wat je ook mag denken van de oude Grieken en Romeinen, ze weten de aandacht wél vast te houden. Al een eeuw of zes. En terecht, want wie zich in de antieke culturen verdiept, vindt steeds weer iets om zich over te verbazen en van te genieten. Veel fans zijn lid van het Nederlands Klassiek Verbond, dat volgend jaar alweer tachtig jaar bestaat, en lezen het daarmee geaffilieerde tijdschrift Hermeneus, dat nog tien jaar ouder is.

Vanouds geven beide handen en voeten aan het Renaissance-denkbeeld dat je door kennis van de oude wereld het betrekkelijke leert zien van je eigen tijd en wat wijsheid opdoet. Beide geloven bovendien in het mooie zeventiende-eeuwse ideaal dat het genot van deze kennis, het verworven inzicht en de ontdekkingsvreugde niet het privilege moeten blijven van een geleerde elite, maar bereikbaar dienen te zijn voor iedereen.

Lees verder “Toneel in de Oudheid” →

Klassieke literatuur (4): toneel

On door Jona LenderinginCultuur, Geschiedenis, Klassieken, Oude Griekenland, Romeinse Keizerrijk6 reacties
Het theater van Dionysos in Athene, waar veel van de overgeleverde toneelstukken in première zijn gegaan.
Het theater van Dionysos in Athene, waar veel van het overgeleverde toneel in première is gegaan.

[Bij mijn mail zat een tijdje geleden de vraag welke klassieke teksten en vertalingen ik mensen zou aanraden. In deze onregelmatig verschijnende reeks zal ik een persoonlijk antwoord geven, waarbij leesplezier voorop staat. Wie zich er echt in wil verdiepen, kan het beste aan een universiteit bij een collegereeks. Voor de Latijnse literatuur is er Piet Gerbrandy’s Het feest van Saturnus. Voor de Griekse en christelijke literatuur is zo’n boek er niet. Vandaag behandel ik het toneel.]

De Grieken kenden twee soorten twee toneel: de tragedie en de komedie. De komedies zijn, om redenen die ik zo meteen zal uitleggen, wat vergeten geraakt, maar de tragedies worden nog volop gespeeld. Dat wil zeggen: enkele ervan, want de Rhesos van Euripides is onspeelbaar. Om die reden neemt men ook wel aan dat het stuk niet van die tragicus is: het is zo anders dan de rest van zijn stukken. Maar ja, wat weten we nu eigenlijk over Grieks toneel, als we het moeten doen met tweeëndertig tragedies en elf hele en zes halve komedies?

Lees verder “Klassieke literatuur (4): toneel” →