Tag: eerste-eeuwse Marcus

eerste-eeuwse Marcus

Oxyrhynchos (2)

On door Jona LenderinginArcheologie, Christendom, Geesteswetenschappen, Geschiedenis, Klassieken, Oud Egypte, Oude Griekenland, Romeinse Keizerrijk2 reacties
Ook in Oxyrhynchos las men Sallustius’ Oorlog tegen Jugurtha (Neues Museum, Berlijn)

In het vorige stukje vertelde ik iets over de werkzaamheden van Bernard Grenfell en Arthur Hunt aan het begin van de vorige eeuw in Oxyrhynchos. Ze slaagden erin vele tienduizenden papyri te bergen voordat ze unprovenanced op de zwarte markt zouden komen, waar ze geen wetenschappelijke waarde meer zouden hebben. In dit tweede blogje iets meer over wat de betekenis is van hun vondsten. Eerst het christelijke materiaal dat de belangstelling van de opgravers het meeste had, daarna de rest.

Christelijke teksten

Tot op heden zijn uit Oxyrhynchos vijftien fragmenten uitgegeven van het Evangelie van Mattheüs en veertien van het Evangelie van Johannes. De andere canonieke evangeliën, Marcus en Lukas, zijn met elk twee exemplaren vertegenwoordigd en dat is dus minder dan de tien exemplaren van de Herder van Hermas, een christelijke tekst die nooit tot de canon is gerekend maar in Oxyrhynchos dus goed was vertegenwoordigd. Hier hebben we een doorkijkje naar een pluriform christendom uit de periode voor er behoefte was aan orthodoxie.

(Tussen haakjes: een van de twee Marcus-fragmenten is de beruchte Eerste-eeuwse Marcus. U zult zich herinneren hoe Dirk Obbink een bevriende oudheidkundige manipuleerde om de prijs op te drijven.)

Lees verder “Oxyrhynchos (2)” →

Archaic survivals

On door Jona LenderinginFenicië, Methodologie en theorie, Romeinse Republiek4 reacties
Beeld van een baby uit Bustan-esh Sheikh (Nationaal Museum, Beiroet)

Een halve eeuw geleden was er in Apeldoorn een buurt, niet ver van paleis Het Loo, met een actief buurtcomité dat Koninginnedag vierde in de zomer. Je zou 30 april hebben verwacht, de verjaardag van koningin Juliana, maar men gaf de voorkeur aan 31 augustus. De verklaring is niet moeilijk: men vierde nog de verjaardag van Juliana’s moeder Wilhelmina, die haar laatste levensdagen had gesleten in Het Loo.

Dat je vasthoudt aan een oude gewoonte, terwijl de rest van de wereld iets anders doet, staat wel bekend als een archaic survival. Ik meen dat de eerste die erover heeft nagedacht, de Napolitaanse geleerde Giambattista Vico (1668-1744) is geweest, die er dan een meer welluidende Italiaanse naam aan zal hebben gegeven, maar die ken ik niet. Het is in elk geval een handig concept om in te roepen als je wordt geconfronteerd met een curieus gebruik. Misschien iets té handig, maar daarover straks meer.

Lees verder “Archaic survivals” →

Goed nieuws over papyrologie!

On door Jona LenderinginGeesteswetenschappen, Geschiedenis, Klassieken, Verbijstering, Wetenschap4 reacties
Zomaar een mooie papyrus stuk perkament met een fragment van Euripides’ Melanippe (Neues Museum, Berlijn).

Goed nieuws over de papyrologie, is dat geen oxymoron, is dat geen contradictio in terminis? Kan er goed nieuws zijn over een vakgebied dat ten onder leek te gaan in de eindeloos repeterende crises rond Eerste-eeuwse Marcus en de Sapfo-fragmenten?

Er kan wel degelijk goed nieuws zijn en u leest het hier in detail: Dirk Obbink, die zwendelde met Marcus, die loog over Sapfo en die papyri stal uit de Oxyrhynchoscollectie, is veroordeeld. Hij moet zeven miljoen dollar betalen aan de Green-collectie.

Lees verder “Goed nieuws over papyrologie!” →

De Green-collectie, het recht en zijn manke loop

On door Jona LenderinginArcheologie, Geesteswetenschappen, Geschiedenis, Klassieken, Verbijstering24 reacties
Vrouwe Justitia (Trogir)

Langzaam komt het einde in zicht voor een van de schandalen die de oudheidkunde momenteel teisteren. En wat in zicht komt, oogt niet prettig: de doofpot. Het beste wat we momenteel mogen hopen, is dat de afwikkeling van deze affaire niet indicatief is voor wat gaat volgen. Er is echter weinig grond voor optimisme.

De Green-collectie

Korte inhoud van het voorafgaande: er lopen verschillende schandalen door elkaar. Eén: de Amerikaan Steve Green wilde een museum stichten dat bewees dat de Bijbel vrij letterlijk waar was en dat Amerika groot was geworden dankzij evangelische waarden. Dat was geen belangeloos voornemen. Er was ook een financieel oogmerk. Wie een antiek voorwerp koopt, afwacht tot de waarde is gestegen en dan schenkt aan een museum, heeft een belastingaftrekpost. Om de waardestijging te bespoedigen, betaalde Green oudheidkundigen om het materiaal te bestuderen. Als er een wetenschappelijke publicatie is, was zijn aankoop meer waard. Het schandaal is dat onderzoekers zich leenden voor prijsopdrijving.

Lees verder “De Green-collectie, het recht en zijn manke loop” →

Gestolen papyri, een samenvatting (2)

On door Jona LenderinginGeesteswetenschappen, Geschiedenis
Een van de papyri uit Oxyrhynchos: de nachtwacht heeft een verzoek aan de politie. Grenfell en Hunt zorgden ervoor dat ook musea buiten Oxford beschikking kregen over delen van hun materiaal. Daarom is dit verzoekschrift te zien in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis in Brussel

[Dit is het tweede deel van een overzicht van wat bekend is over de handel en handelingen van papyroloog Dirk Obbink. Het eerste deel is hier.]

Prijsopdrijving

Over de gang van zaken rond het Marcusfragment begrijpen we iets meer dankzij de zojuist genoemde verklaring van Daniel Wallace. Obbink wilde deze tekst verkopen aan een van de instellingen rond de Amerikaanse verzamelaar Steve Green, die een eigen collectie heeft waarvandaan hij vondsten doneerde aan een eigen bijbels museum om te profiteren van de belastingaftrek. Door Wallace te laten verklaren dat het fragment stamde uit de eerste eeuw, dreef Obbink de prijs op.

Lees verder “Gestolen papyri, een samenvatting (2)” →

Gestolen papyri, een samenvatting (1)

On door Jona LenderinginArcheologie, Geesteswetenschappen, Geschiedenis, Wetenschap
Een mummie-kartonnage (Archeologisch Museum, Zagreb)

Je verwacht het niet: opnieuw blijken uit Oxford verdwenen papyri in New York te zijn. U leest er hier meer over. Hieronder is een overzicht van de stand van zaken waar de dagelijkse lezers van deze blog weinig nieuws in zullen vinden.

Achtergrond

In 1896 begonnen de Britse oudheidkundigen Bernard Grenfell (1870-1926) en Arthur Hunt (1871-1934) met de opgraving van Oxyrhynchos, een antiek stadje aan een wetering langs de Nijl. Ze deden dit met het expliciete doel antieke teksten in situ te vinden. Zolang oudheidkundigen niet wisten waar een tekst vandaan kwam, konden ze namelijk ook niet weten of die echt was. Dat is sindsdien niet veranderd; papyri zijn simpel te vervalsen en ook met koolstofdateringen en spectrometrie is niet vast te stellen dat zo’n snipper een authentieke tekst bevat. Na een jaar of tien hadden Grenfell en Hunt ongeveer een half miljoen snippers, die worden beheerd door de Egypt Exploration Society (EES) in Oxford. In de afgelopen eeuw zijn ruim 5000 fragmenten uitgegeven.

Lees verder “Gestolen papyri, een samenvatting (1)” →

Obbink nog eens, om het allemaal op een rijtje te hebben

On door Jona LenderinginBijbel, Christendom, Geschiedenis, Klassieken, Wetenschap17 reacties
Marcus (miniatuur van de Armeense miniaturist Momik; Noravank)

Het nieuws dat de van diefstal verdachte Oxford-papyroloog Dirk Obbink is gearresteerd, is alweer een week oud. Ik blogde hier over de arrestatie en daar over de beschuldigingen. Ik heb het met diverse mensen besproken – ik word nog eens handig met teleconferencing – en krijg vooral twee soorten reacties. De eerste is samen te vatten als: “net goed; die boef hoort achter tralies.” Dat mag dan bevredigend zijn voor het rechtsgevoel maar het corpus aan wetenschappelijke informatie wordt niet beter als een fraudeur wordt bestraft.

De andere reactie in dat iemand als onschuldig geldt tot zijn schuld wettig en overtuigend is bewezen. Dat is waar en heb ik zelf ook ergens opgeschreven, maar dit verheven principe is slechts van belang voor de rechtszaak. Voor de wetenschap draait het om de gedragscodes, die ervoor moeten zorgen dat wetenschap ook in de praktijk is wat ze idealiter is: controleerbaar. Gehannes met papyri zonder gedocumenteerde provenance voldoet niet aan de transparantie-eis.

Lees verder “Obbink nog eens, om het allemaal op een rijtje te hebben” →

Papyrologie: update (3) Dirk Obbink gearresteerd

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Klassieken, Verbijstering, Wetenschap15 reacties
Sapfo, door de Brygos-schilder (Antikensammlung, Munchen)

De Britse politie heeft, zo schrijft The Guardian, de Amerikaanse papyroloog Dirk Obbink gearresteerd op verdenking van diefstal van papyri en verhoord. Het is al sinds het najaar bekend dat hij ervan wordt verdacht aan Amerikaanse verzamelaars papyri te hebben verkocht die het eigendom waren van de Egypt Exploration Society (EES), de stichting die toeziet op de uitgave van ongeveer een half miljoen papyri – groot en klein – uit de Egyptisch-Romeinse stad Oxyrhynchos. Obbink lijkt de prijs te hebben willen opdrijven door van een van de te verkopen fragmenten, bekend als Eerste-eeuwse Marcus, een erg vroege datering te geven. Ik behandelde de materie afgelopen november hier.

Al eerder had de EES Dirk Obbink van zijn taken ontheven wegens betrokkenheid bij de handel in de Sapfo-papyri. Over de provenance van deze papyri, d.w.z. de herkomstverklaring die garandeert dat ze geen vervalsing zijn en die noodzakelijk is om aan wetenschappelijk onderzoek te kunnen beginnen, heeft Obbink de afgelopen zes jaar verschillende tegensprekende verklaringen afgegeven. Over de authenticiteit schermde hij met koolstofdateringen (alsof vervalsers geen antieke papyrus zouden gebruiken) en andere niet-overtuigende argumenten, terwijl laboratoriumtests die zouden kunnen bewijzen dat het in elk geval niet om een slechte vervalsing gaat, bij mijn weten ontbreken.

Lees verder “Papyrologie: update (3) Dirk Obbink gearresteerd” →

Meer over Dirk Obbink

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Verbijstering, Wetenschap11 reacties
Een fragment uit de Handelingen van de Apostelen en voor het goede begrip: Dirk Obbink heeft hiermee niets te maken. Het is gewoon echt (Neues Museum, Berlijn).

“The shit hits the fan”, zullen ze wel zeggen in Oxford en Washington. Het bewijs dat Oxford-classicus Dirk Obbink papyri heeft gestolen en dat het Museum of the Bible in Washington die heeft geheeld, is inmiddels geleverd.

Dirk Obbink, samengevat

Voor het goede begrip van de ernst van de affaire twee punten.

  1. Momenteel worden enkele christelijke papyri onderzocht maar de zaak lijkt breder. Van de Sapfo-papyri, eveneens ontdekt door Obbink, is al sinds 2014 bekend dat er dingen verkeerd zijn (hier het stuk dat ik in 2016 schreef in Skepter).
  2. Als de problemen al vijf jaar zichtbaar zijn, moeten Obbinks collega’s die hebben herkend en hebben laten doorwoekeren. De affaire gaat in feite niet slechts over één man of één specialisme, maar over het falende zelfreinigend vermogen van de wetenschap.

Hieronder eerst een samenvatting en daarna het nieuws.

Lees verder “Meer over Dirk Obbink” →

Als een wetenschap kapot gaat

On door Jona LenderinginGeesteswetenschappen, Geschiedenis, Klassieken, Verbijstering, Wetenschapscommunicatie18 reacties
Een mummie-kartonnage (Archeologisch Museum, Zagreb)

Dit is een zelfstandig vervolg op een stukje dat ik eerder schreef over het papyusfragment dat bekendstaat als eerste-eeuwse Marcus. U hoeft het niet eerst te lezen want het stukje van vandaag staat op zichzelf, maar als u het eerdere stukje toch leest, hebt u weer even paraat waarom papyri zonder geldige provenance wetenschappelijk van nul en generlei waarde zijn, dat een eerste-eeuws fragment van het Evangelie van Marcus niet bleek te zijn wat het leek, dat de vooraanstaande Oxford-geleerde Dirk Obbink lijkt te hebben gelogen en gestolen, dat een grote Amerikaanse collectie  (de Green Collection) heeft opgetreden als heler en dat Oxford een onderzoek instelt.

Wat is het nieuws? Per e-mail verneem ik dat Obbink nu is “suspended” van de Association Internationale de Papyrologues. Dat is een heel harde en gelukkig zeldzame maatregel, die een halve eeuw geleden voor het laatst is genomen (in 1972 om precies te zijn). Zo’n besluit neemt zo’n organisatie niet lichtvaardig en zéker niet als het gaat om iemand die werkelijk vooraanstaand is. Nu is “vooraanstaand” natuurlijk zo’n flauw compliment dat eigenlijk niks betekent, ongeveer zoals Wim Kan alle bewindspersonen “zéér bekwaam” noemde, maar Obbink is echt wel iemand. Ik heb lang geleden al eens geschreven over zijn ontdekking van een enorme lap van een tragedie van de joodse auteur Ezechiël. Wat nu gebeurt is ongeveer hetzelfde als wanneer een club een Nobelprijswinnaar royeert. Er moet verdraaid overtuigend bewijs zijn.

Lees verder “Als een wetenschap kapot gaat” →