Arabisch schrift

Inscriptie, Grieks en Nabatees, uit Petra; het Nabatese alfabet was de voorloper van het Arabisch schrift

Soms kan ik dat zo ineens hebben, dat ik ergens een opschrift zie en denk: “Die letter is mooi”. Met westerse letters heb ik dat maar zo nu en dan. Met Arabische letters heb ik dat daarentegen bijna altijd. Natuurlijk, ze lijken op vermicelli, maar wat je ook schrijft, het wordt als vanzelf kalligrafie. Alle reden dus om te gaan luisteren toen Marijn van Putten (over wiens Koranonderzoek ik al eens eerder blogde) onlangs een lezing verzorgde over de geschiedenis van het Arabische schrift.

Of beter, over de antieke wortels van het huidige Arabische schrift, want op het Arabische Schiereiland zijn vele soorten schrift ontstaan. De afgelopen tijd zijn letterlijk tienduizenden inscripties gevonden in diverse zogeheten Zuid-Semitische alfabetten. Zo hadden de oases van Tayma, Dumah en Dedan elk een eigen alfabet en kende ook Jemen een eigen schrift. De geschreven rijkdom van Arabië is een van de grote oudheidkundige ontdekkingen van de laatste tijd.

Lees verder “Arabisch schrift”

Arabische letters

Arabische letters lijken op vermicelli en om het nog ingewikkelder te maken veranderen ze van vorm al naar gelang ze aan het begin, in het midden of aan het einde van een woord staan. Een overzicht van het Arabische schrift vindt u hier, en daarmee moet het mogelijk zijn de onderstaande woorden te lezen. Ter controle: het bovenstaande plaatje is hier vertaald.

Lees verder “Arabische letters”

Nieuwe oude alfabetten

Dedanitische inscriptie (Koning Saoed-universiteit, Riyad)

Ik heb al eens geschreven dat het niet de Feniciërs waren die het alfabet uitvonden, al hebben ze het wel doorgegeven aan de Grieken. Sinds het begin van de twintigste eeuw is bekend dat in de Sinaï-woestijn al alfabetisch werd geschreven in wat egyptologen de Tweede Tussenperiode noemen, tussen 1800 en 1550 v. Chr.

Primitievelingen

Nog oudere aanwijzingen voor het gebruik van iets dat alfabetisch kan worden genoemd, komen uit de Wadi el-Hol in Boven-Egypte. Daar lijken vermoedelijk West-Semitisch-sprekende arbeiders rond 1900 v.Chr. graffiti te hebben aangebracht. Je kunt je voorstellen hoe Egyptische klerken op die mensen neerkeken: wie een beetje wilde schrijven moest honderden hiërogliefen kennen, dat stelletje primitievelingen kende maar twee dozijn tekens, wat een simpelaars toch, die Aziaten konden nog niet eens een fatsoenlijk determinatief noteren.

Lees verder “Nieuwe oude alfabetten”

Een Joods graf uit Saoedi-Arabië

Joods grafschrift uit Hegra

Een paar jaar geleden kondigde de Saoedische oudheidkundige dienst aan dat ze meer aandacht zou besteden aan het joodse erfgoed op het Arabische Schiereiland. Het is al heel lang bekend dat dit er is want ooit was Jemen een Joods koninkrijk. De islamitische traditie vertelt over hardhandige conflicten tussen Mohammed en joodse stammen. Vreemd is het dus niet dat er aandacht voor is, zeker nu Saoedi-Arabië en Israël elkaar hebben gevonden in hun vijandschap met Iran.

Toch is het blijkbaar nog een stap te ver om er ook mee te koop te lopen. Een voorbeeld is het bovenstaande grafschrift, dat is opgegraven in het Al-Mabiyat-grafveld bij het Romeinse fort Hegra en dat deel uitmaakt van de archeologische collectie van de Koning Saoed-Universiteit in Riyad. Ze is tot 8 maart nog te zien op de overdonderend mooie Al-Ula-expositie in het Institut du Monde Arabe in Parijs. De bovenste helft van de inscriptie, waarin de naam van een overleden man moet hebben gestaan, is verloren maar het restant is intrigerend.

Vrede (šlm) over het graf van Rammanat, zijn echtgenote, de dochter van Yusuf, de zoon van Irar uit Qaryat. Ze overleed op 26 ijar van het jaar 175.

Lees verder “Een Joods graf uit Saoedi-Arabië”

Ontheemd

Lang geleden, in de jaren zeventig, was er een Postbus 51-spotje waarin was te zien hoe iemand met een onmiskenbaar Hollands uiterlijk wandelde door een onmiskenbaar Hollandse stad, waar alle opschriften, zoals die op het bordje van een bushalte, waren vervangen door teksten in het Arabisch of Turks. “Dat kun je niet lezen hè,” zei de voice-over dan, waarna de boodschap volgde dat Nederlanders een beetje geduld moesten hebben met wat destijds wel “gastarbeiders” zal zijn genoemd.

Ik weet wat u nu denkt. U denkt: “zo’n spotje zou nu niet meer kunnen” of “jammer dat de overheid de daad niet bij het woord voegde door taalcursussen aan te bieden”. Maar daarover wil ik het nu niet hebben. Het gaat me erom dat de makers meenden dat ze de kijker het beste een gevoel konden geven van ontheemdheid, door ze te confronteren met onleesbare opschriften.

Lees verder “Ontheemd”

Kalligrafie

Kalligrafie in de grote moskee in Isfahan

Het Arabische alfabet mag dan niet al te gemakkelijk zijn, het is ideaal voor kalligrafie, waarvan verschillende stijlen bestaan. Eén vorm van kalligrafie staat bekend als “square kufic”. De foto hierboven toont hoe inscripties in deze kalligrafiestijl zijn aangebracht op een muur in de Vrijdagsmoskee van Isfahan. Als voorbeeld een regel uit de Koran (“Heer doe mij toenemen in kennis”):

De kleine streepjes boven en onder de letters zijn er alleen om de klinkers aan te geven. Ze vormen een elfde-eeuwse toevoeging aan het Arabische alfabet. Voordien werden ze niet genoteerd en konden deze letters ook worden geschreven in een vereenvoudigde vorm:

Lees verder “Kalligrafie”