Tag: Carnuntum

Carnuntum

C03 | De conferentie te Carnuntum

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Klassieken, Romeinse Keizerrijk
Gedenksteen van de conferentie te Carnuntum (Museum Carnuntinum, Bad Deutsch-Altenburg)

[Derde van zeventien blogjes over Constantijn de Grote (r.306-337). Het eerste was hier.]

In het vorige blogje vertelde ik hoe in 306-308 na Chr. een complexe politieke situatie was ontstaan, met in het westen Constantijn als in het oosten niet erkende augustus, Maxentius als rebel en Maximianus als augustus, en in het oosten Galerius als augustus en Maximinus Daia als caesar. Maximianus had vergeefs geprobeerd zijn zoon Maxentius af te zetten, maar dat was mislukt en hij had ernstig prestigeverlies geleden.

Conferentie te Carnuntum

Ook Galerius leed prestigeverlies. Zijn interventie in Italië in 307 was mislukt en dat had zijn reputatie weinig goed gedaan. Het leek alsof de Tetrarchie, die stabiliteit had moeten brengen, op het punt stond te worden vervangen door het recht van de sterkste. Om het systeem te redden moest worden gesproken met gezag. Daarom nodigde Galerius zijn voormalige superieur Diocletianus uit om zijn licht over de situatie te laten schijnen. In Carnuntum, even ten oosten van Wenen, vond in november 308 een conferentie plaats waarbij Diocletianus, Galerius en Maximianus, de enigen die ooit onomstreden augustus waren geweest, beslisten wat er moest gebeuren. Maximianus trad opnieuw af en zegde toe zich terug te trekken in de Provence.

Lees verder “C03 | De conferentie te Carnuntum” →

De Donau

On door Jona LenderinginBalkan, Centraal-Europa, Germanië, Kelten (La Tène), Prehistorie, Romeinse Keizerrijk17 reacties

De bovenloop van de Donau bij Kelheim

Ik heb al geblogd over de Aoos, Elbe, Eufraat, Rijn en Tigris, dus laten we het nu eens hebben over de Donau. De Romeinen noemden de hele stroom Danubius, de Grieken gebruikten die naam alleen voor het westelijke deel. De benedenloop kenden ze als Ister. De mooie blauwe rivier ontspringt in het Zwarte Woud en mondt uit in de Zwarte Zee. Met een lengte van ongeveer 2860 kilometer is de rivier ongeveer even lang las de Eufraat. In Europa is alleen de Wolga langer. De antieke auteurs meenden dat, afgezien van de halflegendarische rivieren van India, alleen de Nijl groter was dan de Donau.

Onder de vele zijrivieren van de Donau – Plinius de Oudere kende er niet minder dan zestig – zijn de Iller, de Lech, de Altmühl, de Naab, de Regen, de Isar, de Ilz, de Inn, de Traun, de Enns, de Morava, de Leitha, de Rába, de Váh, de Drava, de Tisza, de Sava, de Olt, de Siret en de Prut. Dat is nogal wat, maar de rivier is dus lang en stroomt door Duitsland, Oostenrijk, Slowakije, Hongarije, Kroatië, Servië, Roemenië, Bulgarije en schampt zelfs even aan Moldavië en Oekraïne.

Lees verder “De Donau” →

Dierenbotten uit Carnuntum

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Romeinse Keizerrijk13 reacties
Na afloop van een jachtpartij in het amfitheater worden de kadavers geruimd. Eén beer geeft zich nog niet gewonnen. Dit reliëf komt uit Kibyra en is nu in de Archeologische Musea van Istanbul.

Even ten oosten van Wenen ligt Carnuntum. Een Romeinse legioenbasis zoals er wel meer zijn: een groot fort, een rivierhaven, een stad ernaast, een residentie voor een bestuurder, heiligdommen. Het Veertiende Legioen Gemina, hier gestationeerd, had het allemaal. En wat zo aardig is: het is nauwelijks overbouwd, zodat de plek een archeologische vindplaats hors catégorie is.

Momenteel doen bioarcheologen onderzoek naar het amfitheater bij het fort, waar de botten zijn gevonden van de dieren die daar in de Late Oudheid in de arena zijn omgebracht. U denkt nu aan leeuwen, maar daarvan zijn geen resten gevonden. De archeologen hebben wel een door honden aangevreten panterbot aangetroffen, maar het is onduidelijk of de panter het in de arena heeft moeten opnemen tegen wilde honden of wolven, of dat het kadaver voor de honden is geworpen. Was de panter een exoot, de rest van de dieren was inheems: beren, herten, wolven, bizons en wat everzwijnen. Na de jachtpartijen in de arena gingen ze allemaal naar de slager, die het vlees verkocht en de botten dumpte. Zie het plaatje hierboven.

De slager slachtte verder varkens (daarover binnenkort meer), schapen, paarden, ezels, kippen, ganzen, hazen en een enkele geit. De opgravers vonden ook visgraten en de botjes van raven, kraaien en kauwen. Kortom, afgezien van de panter waren het allemaal inheemse dieren, wat misschien een aanwijzing is voor de regionalisering van de Romeinse economie in de Late Oudheid. Er was echter nóg een exoot.

Lees verder “Dierenbotten uit Carnuntum” →

Het Tiende Legioen Gemina

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Lage Landen, Romeinse Keizerrijk7 reacties
Hoofd van een legionair met op de helm X G(emina) (Römermuseum, Wenen)

Ik moet nog eens bloggen over de Romeinse officier Velius Rufus, die in het laatste derde van de eerste eeuw een gelauwerde carrière had die hem van de rang van centurio via drie continenten bracht tot in de hoogste bestuursklasse. Die loopbaan is uitzonderlijk omdat ze zo uitgebreid is gedocumenteerd. Van de overgrote meerderheid van de soldatenlevens is veel minder bekend.

Maar toch: ook al zijn hun grafstenen minder informatief, het zijn er wel heel erg veel. Elk jaar tekenden ruim 10.000 Romeinse burgers bij om te gaan dienen in een van de grensprovincies. Voor een garnizoensstad als Nijmegen, waar het Tiende Legioen Gemina was gelegerd, betekende dit dat er elk jaar ruim 350 rekruten van elders bij kwamen.

Lees verder “Het Tiende Legioen Gemina” →

Vakantiekiekjes

On door Jona LenderinginArcheologie, Cultuur, Dagelijks leven, Geschiedenis, Klassieken, Musea2 reacties

Zoals de lezer van deze kleine blog inmiddels weet, reis ik momenteel langs de Donau. Inmiddels ben ik, op een paar uur na, een week onderweg en staan we op het punt te vertrekken naar Hongarije en Servië. Vandaag was ik in Wenen, waar de vernieuwde oudheidkundige afdeling van het Kunsthistorisches Museum me compleet murw heeft geslagen.

Ik zou graag de foto’s online willen plaatsen, maar soms heb ik die niet kunnen maken (zoals op de mooie exposities in Stuttgart en Schallabach). En bovendien: het zijn er inmiddels al wel heel veel. Ik heb er echter wel wat op mijn Facebookpagina geplaatst. Het is niet ideaal, maar het is ook zo zonde om het niet te delen. Hier zijn dus wat foto’s uit

Lees verder “Vakantiekiekjes” →

Marcus Aurelius aan de Donau

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Klassieken, Romeinse Keizerrijk4 reacties
Monument voor Marcus Aurelius in Carnuntum

Weinig vorsten zullen zóveel tijd hebben besteed aan het scheppen van een goed imago als de Romeinse keizer Marcus Aurelius (r.161-180). Hoe effectief hij daarbij was, mag wel blijken uit het feit dat vrijwel iedereen die zijn naam kent, deze nog altijd associeert met het feit dat hij “de filosoof op de keizertroon” was. Zijn filosofische dagboek (Persoonlijke notities is de titel van de vertaling door Simone Mooij) is sinds de Renaissance in alle Europese talen vertaald en vindt nog ieder jaar nieuwe lezers.

Was het allemaal image building? De Persoonlijke notities maken een oprechte indruk. We zien hier een bestuurder die werkelijk probeert als een filosoof te leven en die zijn taken als keizer integer uit wil voeren. Tegelijkertijd wringt het een beetje dat zoiets wordt gepubliceerd. Heeft de keizer het zelf gewild? Dan komt de verdenking van onoprechtheid toch vrij snel boven. Hebben zijn nabestaanden het gepubliceerd? Dan zegt het iets over de liefde die ze voor hem voelden en die hij blijkbaar opriep.

Lees verder “Marcus Aurelius aan de Donau” →