Tag: Griekse literatuur

De barre tocht van Orpheus

On door Jona LenderinginByzantijnse Rijk, Geesteswetenschappen, Geschiedenis, Hellenisme, Klassieken, Oude Griekenland, Romeinse Keizerrijk4 reacties

Batman ruziet weleens met Superman. Arsène Lupin was Sherlock Holmes te slim af. Godzilla streed tegen King Kong. Het is leuk als verhalen die traditioneel gescheiden zijn, contact maken. Dat was in de Oudheid niet anders. Het verhaal van Jason en de Argonauten ontleent een deel van zijn charme aan het gegeven dat allerlei helden ook uit andere verhalen bekend zijn: zo is Herakles een van de opvarenden van ’s werelds eerste schip, samen met zijn geliefde Hylas, zijn vriend Admetos en stalhouder Augeias. Verder de goddelijke tweelingen Kastor en Polydeukes, enkele vaders van helden uit de Trojaanse Oorlog, en ook de zanger Orfeus. Het is een antieke League of Extraordinary Gentlemen.

De oudste bron is een hellenistisch gedicht van Apollonios van Rhodos (in het Nederlands vertaald door Wolther Kassies), die vanzelfsprekend oudere stof bewerkt en daarbij Homeros volgt, maar die ook een nieuw type held neerzet. Zijn Jason is geen rauwdouwer zoals we kennen uit de Ilias. Apollonios’ helden zijn weleens onzeker en bang. Moreel gaat het van kwaad tot erger: ze doden weleens de verkeerde, ze geven zich over aan piraterij, ze stelen het Gulden Vlies, ze doden onschuldige mensen. De stof is verder behandeld door de Romeinse dichter Valerius Flaccus, in twee mythologische uittrekselboeken en in een laatantieke tekst die Piet Gerbrandy onlangs in het Nederlands heeft vertaald als De barre tocht van Orpheus.

Lees verder “De barre tocht van Orpheus” →

Apollonios van Tyana (1)

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Klassieken

Over een week of drie verschijnt de Nederlandse versie van het Leven van Apollonios van Tyana, dat de Atheense auteur Filostratos (ca.170-ca.245) ergens in de eerste helft van de derde eeuw schreef. Deze interessante tekst is in onze taal omgezet door mijn vriendin Simone Mooij, die eerder onder andere de Persoonlijke notities van keizer Marcus Aurelius en Arrianus’ biografie van Alexander de Grote vertaalde. Als de vertaling van het Leven van Apollonios er eenmaal is, zal uw krant daar wel over schrijven; ik neem de gelegenheid te baat eens te kijken voorbij de derde-eeuwse tekst, om de charismatische wijsgeer, wonderdoener, wereldreiziger en redenaar Apollonios bij u te introduceren.

Filostratos’ Leven van Apollonios is de voornaamste bron voor het leven van de wijze van Tyana (een oeroud stadje in het zuiden van de Centraal-Anatolische hoogvlakte). We leren dat Apollonios een nogal bereisde filosoof was uit de school van Pythagoras en dat hij overal in Anatolië, Syrië en Griekenland probeerde de culten te hervormen. Een eerste constatering is dat het een raar soort pythagorisme is, want elke wiskundige interesse lijkt Apollonios vreemd te zijn geweest. Dit kan betekenen dat zijn biograaf er geen belangstelling voor had, dat Apollonios er geen held in was of dat ons beeld van het pythagorisme ongenuanceerd is.

Lees verder “Apollonios van Tyana (1)” →

Papyri in Berlijn

On door Jona LenderinginArcheologie, Christendom, Geesteswetenschappen, Geschiedenis, Klassieken, Literatuur, Musea, Museumstuk4 reacties
Fragment uit Homeros' Ilias.
Fragment uit Homeros’ Ilias (Grieks)

De oude wereld kende een geletterde elite. In het derde en tweede millennium, de Bronstijd, was deze nog zeer klein, maar na de uitvinding van het alfabet, dat maar twee dozijn tekens nodig heeft om informatie over te dragen, kon het aantal geletterden groeien. Misschien kon wel 10% van de mensen lezen en schrijven.

De geletterdheid was echter een andere dan die van ons. Wij hebben geleerd om te gaan met enorme hoeveelheden informatie. We lezen liever niet dat een zonsondergang allerlei romantische gevoelens losmaakt, want dat is al honderd keer gedaan. Liever lezen we dat de avond tegen de hemel is uitgespreid “like a patient etherized upon a table”.

Lees verder “Papyri in Berlijn” →