Tag: Koran

Het Arabisch van de Koran

On door Richard KroesinArabië, Geschiedenis, Islam7 reacties

[Vandaag een gastbijdrage over het Arabisch van de Koran door mijn goede vriend Richard Kroes.]

De Leidse onderzoeker Marijn van Putten bewees dat de tekstoverlevering van de Koran schriftelijk moet zijn geweest. Alsof dit niet genoeg is, is hij bij mijn weten de eerste en enige die werkt aan een tekstkritische uitgave van de Koran. Maar dat is allemaal slechts bijvangst begrijp ik, nu ik zijn monografie Quranic Arabic, from its Hijazi Origins to its Classical Reading Traditions (2022, open access) gelezen heb. In deze monografie wordt de vraag “In welke taal is de Koran nu eigenlijk precies geschreven?” op een verpletterend complete manier onder de loep genomen. Ik denk dat ik niet overdrijf als ik zeg: we zijn eruit.

De bronnen

Dat kan omdat we een heleboel bronnen hebben. Voor de Koran hebben we er liefst drie:

  • de traditionele, canonieke reciteerwijzen van de tekst van de Koran, waarvan er twintig zijn,
  • citaten uit reciteerwijzen die niet canoniek zijn, maar die wel in de vroege islamitische periode door geleerden zijn opgetekend
  • vroege Koranmanuscripten waarin de tekst is vastgelegd in een defectief schrift.

Dat laatste wil zeggen dat niet alle klinkers werden opgeschreven (die moest je erbij bedenken) en dat niet alle medeklinkers die met hetzelfde teken werden geschreven, consequent uit elkaar gehouden werden. Die manuscripten functioneerden dus meer als een soort partituur voor wie de tekst al uit zijn hoofd kende dan als “leestekst”. Ze zijn dus ook niet altijd even bruikbaar voor wie wil weten wat de oudste teksten nu “precies” zeggen, maar daarom zijn ze nog niet onbruikbaar.

Lees verder “Het Arabisch van de Koran” →

MoM | De vier families van de Koran

On door Jona LenderinginArabië, Geesteswetenschappen, Geschiedenis, Methodologie en theorie, Middeleeuwen, Midden-Oosten, Vroege Islam8 reacties

Ik heb al vaker geblogd over de Lachmannmethode: de methode waarmee de vervaardigers van een tekstuitgave door middel van schrijffouten of afwijkende spellingen een stamboom (“stemma”) opstellen om een tekst te reconstrueren die zo dicht mogelijk bij de oorspronkelijke tekst komt. Die gereconstrueerde tekst heet het archetype. Daarnaast heb ik al geblogd over de bestudering van heel oude Korans, waarvan sommige onwaarschijnlijk vroeg zijn gedateerd. Twee onderwerpen die me boeien dus. Daarom was ik blij afgelopen zondag in Leiden een lezing te kunnen bijwonen van taalkundige Marijn van Putten, die allebei de onderwerpen behandelde. Dat ik aanwezig kon zijn, stemt tot dankbaarheid, want door de corona-maatregelen konden er maar veertien toehoorders zijn.

Vier oer-Korans?

Van Putten legde het traditionele verhaal uit. In 632 overleed Mohammed, waarna kalief Abu Bakr de openbaringen liet opschrijven. Zestien jaar later, rond 650, liet kalief Othman een standaard-Koran maken: vier exemplaren voor de vroeg-islamitische steden Medina, Basra, Koefa en Damascus. Alle Korans gaan, volgens de traditie, terug op dit viertal.

Lees verder “MoM | De vier families van de Koran” →

Jezus in Kashmir

On door Jona LenderinginIslam, Religie30 reacties
Moslims gedenken Christus’ laatste dagen

Voor de profeet Mohammed was Jezus van Nazaret (“Isa, de zoon van Maryam”) een belangrijk persoon maar met diens wederopstanding uit de dood kon Mohammed weinig. De Koran gaat op de kwestie in naar aanleiding van een citaat:

“Wij hebben de messias, Isa de zoon van Maryam gedood” – maar zij hebben hem niet gedood, noch hem gekruisigd, maar de gelijkenis van Isa werd op een andere man gelegd. En degenen die daarin van mening verschillen zitten vol twijfel. Zij hebben daar geen kennis over, zij volgen niets anders dan gissingen en zij doodden hem niet. (Koran 4.157-158)

Westerse geleerden ontwaren hierin een gnostische (of beter: docetische) invloed op de jonge islam: de man die aan het kruis stierf, stierf slechts in schijn, had een schijnlichaam of was iemand waarvan de soldaten ten onrechte dachten dat het Jezus was. Er zijn ook islamitische gelovigen die denken dat het wel Jezus was die werd gekruisigd maar dat de marteling niet lang genoeg duurde om hem te laten sterven. Er is hier duidelijk een punt waar de weg van de islam een andere is dan die van de westerse wetenschap, die criteria heeft om authenticiteit vast te stellen en de kruisdood beschouwt als historisch feit. Dat hoeft ons hier niet bezig te houden. De vraag is: wat gebeurde er daarna?

Lees verder “Jezus in Kashmir” →

Een nieuw blad van Codex Sana’a 1?

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Religie, Vroege Islam4 reacties
Het nieuwe blad (foto Mohsen Goudarzi; Ahmed Shaker heeft een andere foto)

Eerst maar even dit. Je hebt middeleeuwse handschriften en middeleeuwse handschriften. Als we even afzien van hun kwaliteiten als materieel object (hoe is het vervaardigd, is het geïllustreerd, is het professioneel geschreven?), wordt de waarde bepaald door de inhoud van de tekst. Om eens iets te noemen: als handschrift B is overgeschreven van handschrift A, is handschrift B minder belangrijk dan handschrift A (“elimineerbaar”).

Eén van de absolute topstukken is de Codex Sana’a 1. Die is in 1972, toen een lekkend dak restauratie noodzakelijk maakte, ontdekt in een afgesloten vertrek bij een van de bibliotheken van de Grote Moskee van Sana’a in Jemen. Dat is een van de oudste moskeeën ter wereld: het staat vast dat ze tussen 705 en 715 is uitgebreid en ze dus daarvóór moet zijn gesticht. In de eeuwenlang vergeten, afgesloten kamer werden 15.000 oude islamitische teksten gevonden en misschien was het vertrek wel wat de joden een geniza noemen: een opslagruimte van religieuze geschriften die te versleten zijn voor gebruik maar die je uit respect toch ook niet weggooit.

Lees verder “Een nieuw blad van Codex Sana’a 1?” →

Oude koran, jonge islam

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Middeleeuwen, Midden-Oosten, Vroege Islam10 reacties
tehran_mus_islamic_art_quran1
Negende-eeuws Koranhanschrift (Museum van islamitische kunst, Teheran)

Arabieren, dat waren die nomaden uit het zuiden. Soms migreerde een stam naar het noorden, en die vestigde zich dan in de grensprovincies van het Romeinse Rijk of in Mesopotamië, waar de Perzen de macht hadden. Voor Romeinen en Perzen waren de Arabische stammen nuttige militaire bondgenoten en dat was dat. Geen Romein of Pers verdiepte zich in de Arabische cultuur, maatschappij of religie. De Arabieren waren marginaal. Althans, zo was het rond 630.

Twintig jaar later strekte het rijk van kalief Othman zich uit van Tunesië tot Afghanistan. Het Perzische Rijk bestond niet langer, het Romeinse was gehalveerd. De Grieks-Romeinse cultuur was ten einde gekomen, de islamitische beschaving ontluikte.

Lees verder “Oude koran, jonge islam” →

Oudste Koranmanuscript

On door Richard KroesinGeschiedenis, Midden-Oosten, Vroege Islam3 reacties
Callibratiecurve voor M1572.
Callibratiecurve voor M1572, het manuscript van de Koran uit Birmingham.

[Wat? Een Koranmanuscript uit ongeveer 568-645?! Met een stevige kans dat het al was geschreven vóór het traditionele begin van het optreden van de profeet Mohammed? Ik las het bericht op de BBC met enig wantrouwen, maar het lijkt te kloppen. Mijn goede vriend Richard zocht het voor u uit.]

Wie dergelijk nieuws een beetje bijhoudt – ik dus niet, mijn goede vriend Jona wees me er op – weet dat gisteren de Universiteit van Birmingham bekend heeft gemaakt dat ze het oudste Koranfragment ter wereld hebben ontdekt. Het bericht daarover op de website van de BBC brengt het althans als een “ontdekking” en niet zo’n kleintje ook: de bibliotheek van de Universiteit van Birmingham bleek in bezit van een oud Koranmanuscript dat met de koolstofmethode is gedateerd en dat nu het oudst bekende Koranfragment blijkt te zijn. Volgens de journalisten is er 95% kans dat het nieuw ontdekte fragment uit de periode 568-645 stamt. Dat is zelfs nog iets ouder dan het tot dusverre als oudst bekend staande fragment uit Sanaa in Jemen, dat – met 95% kans – uit de periode 578-669 dateert. Het is bovendien geen palimpsest, maar een nog geheel intacte tekst.

Lees verder “Oudste Koranmanuscript” →

Weggepoetste informatie (2)

On door Richard KroesinGeesteswetenschappen, Geschiedenis, Midden-Oosten, Religie, Vroege Islam2 reacties
hulspas_mohammed_en_het_ontstaan_van_de_islam
(klik=groot)

[In het op 1 juli te verschijnen boek van wetenschapsjournalist Marcel Hulspas, Mohammed en het ontstaan van de islam, noemt hij een oud Koranmanuscript dat op een ongebruikelijke wijze was gedateerd. Mijn goede vriend Richard Kroes ontdekte dat dat geen toeval was: de vreemde presentatie moet de lezer weg houden van vreemde ideeën. Hij schetste gisteren hoe de Koran is overgeleverd in verschillende reciteerwijzen, de twintig qira’at.]

Die qira’at wijzen op een zekere geschiedenis. Die twintig zijn namelijk alleen de canonieke, erkende reciteerwijzen. Er zijn er meer bekend en in de islamitische literatuur zijn daarnaast vele citaten te vinden van passages die afwijken van de erkende teksten. Vaak zijn dat citaten uit korans die in het bezit zouden zijn geweest van directe volgelingen van Mohammed. Die exemplaren zouden uiteindelijk verloren zijn gegaan tijdens één van de meest ingrijpende hervormingen waar de islamitische traditie herinneringen aan bewaart: het vaststellen van een standaardtekst van de Koran onder de derde kalief Uthman (r. 644-656) ten koste van alle andere teksten, die moesten worden verbrand.

Lees verder “Weggepoetste informatie (2)” →

Weggepoetste informatie (1)

On door Richard KroesinGeschiedenis, Midden-Oosten, Religie, Vroege Islam, Wetenschap1 reactie
hulspas_mohammed_en_het_ontstaan_van_de_islam
(klik=groot)

[Een tijdje geleden stuurde Marcel Hulspas me de PDF van zijn boek Mohammed en het ontstaan van de islam, dat op 1 juli zal verschijnen. Ik zal daar nog over bloggen, want het is een interessant boek dat uw aandacht verdient. Over de in het boek behandelde problematiek leest u hier meer.

Bij het lezen van Hulspas’ boek viel me een detail op: de koolstofdatering van een oud Koranmanuscript was in de door hem geraadpleegde literatuur op een ongebruikelijke manier gepresenteerd. Het maakte voor Hulspas’ betoog geen verschil, maar ik was benieuwd wat hier werd weggemoffeld. Mijn goede vriend Richard Kroes ging op onderzoek uit en ontdekte hoe misleidend ook eerlijke wetenschappers soms over de islam schrijven. Dat Hulspas, ondanks niet altijd even goede wetenschappelijke informatie, toch een goed boek heeft gepubliceerd, is des te prijzenswaardiger.]

Lees verder “Weggepoetste informatie (1)” →

Timboektoe (3)

On door Jona LenderinginBijbel, Geschiedenis, Islam, Middeleeuwen, Politiek, Wetenschapscommunicatie5 reacties

Zomaar een oud Koranmanuscript – uit Teheran, niet uit Timboektoe[/caption]

Ik heb in de vorige post uitgelegd dat de oude manuscripten in Timboektoe werelderfgoed zijn en dat ze, ook als u geen belang stelt in onderzoek naar afwijkende reciteerwijzen van de Koran of de geschiedenis van westelijk Afrika, bewaard dienen te blijven. Ik eindigde met een verwijzing naar het bericht dat de manuscripten waren vernietigd.

Dat viel gelukkig mee. Er liep al een tijdje een project om het materiaal te bewaren en te digitaliseren, en het blijkt dat bijna alle teksten al in veiligheid waren gebracht. Dat roept echter de vraag op waar zo’n bericht vandaan komt.

Lees verder “Timboektoe (3)” →

Timboektoe (2)

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Middeleeuwen, Politiek
Zomaar een oud handschrift, niet uit Timboektoe (Vaticaanse Bibliotheek, Rome)

Ik vertelde in de vorige post dat er in Timboektoe informatie ligt die nergens anders beschikbaar is. Maar hoe belangrijk is die? Ik had ooit een Nigeriaanse geliefde, die spinnijdig kon worden om het gemak waarmee Europese historici het konden hebben over “the people without history” (de titel van een boek dat overigens probeerde de balans recht te zetten). Voor haar was de geschiedenis van West-Afrika een halszaak. Een alleszins begrijpelijk standpunt, maar we moeten eerlijk erkennen dat niet iedereen evenveel waarde hecht aan dat onderwerp, zoals het u ook vrij staat geen belang te stellen in de precieze recitatiewijze van de Koran.

Lees verder “Timboektoe (2)” →