Tag: Gergovia

Gergovia

XIII Gemina (1)

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Romeinse Keizerrijk, Romeinse Republiek1 reactie
De brug over de Rubico

Een van de betere zinnen van Titus Livius is dat Julius Caesar, toen hij de Rubico overstak, met het Dertiende Legioen “de wereld bestormde”. De slimmerik die opmerkt dat we Livius’ verslag van de Tweede Burgeroorlog niet hebben, kan het citaat vinden bij Orosius.

Caesar had de eenheid in 57 v.Chr. geformeerd, in de aanloop naar zijn aanval op de Belgische stammen in noordelijk Gallië. Het legioen stond in de achterhoede tijdens de slag aan de Sabis, de Selle in Noord-Frankrijk, waarin Caesar de Nerviërs versloeg. Later vinden we de eenheid aan de Atlantische kust en tijdens de belegering van Gergovia. Ook blij de blokkade van Alesia moet het Dertiende betrokken zijn geweest.

Lees verder “XIII Gemina (1)” →

Na de slag bij Dyrrhachion

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Klassieken, Romeinse Republiek1 reactie
Caesar (British Museum, Londen)

Als ik begin te zeggen dat het 17 quintilis was, dan hoef ik niet toe te voegen dat u bent beland in een nieuwe aflevering van de reeks “Wat deed Julius Caesar gisteravond 2069 jaar geleden?” In mijn vorige blogje vertelde ik over de nederlaag die Gaius Julius Caesar bij Dyrrhachion leed tegen de troepen van de Senaat, gecommandeerd door Pompeius. Die avond

ging Caesar naar zijn tent, legde zich neer en bracht de vreselijkste nacht van zijn leven radeloos door, zichzelf verwijtend dat hij zich een slecht strateeg had getoond. (Caesar 39)

Aldus Caesars biograaf Ploutarchos, hier geciteerd in de vertaling van Hetty van Rooijen. Ploutarchos heeft het even later nog over “een slapeloze nacht vol rusteloze gedachten over de onmogelijke en lastige situatie”. Ook Appianus vermeldt dat Caesar zichzelf na de slag bij Dyrrhachion verwijten maakte.

Hij erkende dat hij er spijt van had zijn kamp bij Dyrrhachion te hebben opgeslagen, waar voor Pompeius alles wat hij nodig had voorhanden was; hij had hem moeten weglokken naar een andere plek waar hij te kampen zou hebben met eenzelfde gebrek aan middelen als zij. (Burgeroorlogen 2.64; vert. John Nagelkerken)

  Lees verder “Na de slag bij Dyrrhachion” →

Alesia (2)

On door Jona LenderinginKelten (La Tène), Klassieken, Romeinse Republiek8 reacties
Gallische krijgsgevangene op een munt van Julius Caesar (British Museum, Londen)
Gallische krijgsgevangene uit Alesia op een munt van Julius Caesar (British Museum, Londen)

In 58 versloeg Caesar de Helvetiërs en vervolgens nog een groep Germanen in de Elzas. Hij profileerde zich nu als de beschermer van de Gallische bondgenoten, en daarom overwinterde hij in de vallei tussen de Vogezen en Jura, waar hij de weg van de Rijn naar het land van Saône en Rhône blokkeerde. In Italië zal men het verblijf zo ver van de Middellandse Zee heel dapper hebben gevonden, maar Caesar moet hebben geweten dat de dreiging minimaal was en dat hij er de Galliërs vooral mee provoceerde.

En inderdaad: in 57 organiseerden de noordelijkste stammen, de Belgen, een anti-Romeinse coalitie. Dat bood de Romein het excuus dat hij nodig had om de stammen tussen Marne en Maas de kracht van de legioenen te demonstreren en bovendien nog eens twee legioenen toe te voegen aan zijn leger. Ze kregen de nummers XIII en XIV. Aan het einde van het jaar kon hij, na overwinningen aan de Aisne en de Selle in Noord-Frankrijk en de belegering van een heuvelfort bij Thuin zonder veel overdrijving claimen dat hij Gallië had onderworpen.

Lees verder “Alesia (2)” →

Caesar in Noord-Gallië: belang

On door Jona LenderinginArcheologie, Geesteswetenschappen, Geschiedenis, Klassieken, Lage Landen, Romeinse Republiek, Wetenschap10 reacties
Caesar (Altes Museum, Berlijn)

Ik heb nu in twee stukken (1, 2) iets verteld over Roymans’ ontdekking van een deel van de kill zone tussen twee rivieren waar Caesar de Usipeten en Tencteren doodde, en vier stukken (1, 2, 3, 4) over soortgelijke ontdekkingen uit de laatste vijftien jaar. Is dit alles nu heel erg belangrijk?

Op zichzelf niet. Kennis over het verre verleden is altijd minder belangrijk dan kennis van het recentere verleden. Oudheidkundigen hebben wel eens geprobeerd hun vak extra belang te geven door erop te wijzen dat twee millennia geleden de grondslagen van onze cultuur zouden zijn gelegd, maar dat is geproblematiseerd door de sociale wetenschappen. Een andere claim voor het belang van de oudheidkunde, dat we het heden beter zouden begrijpen door het te vergelijken met de Oudheid, miskent dat we alleen maar dingen kunnen herkennen die we al kennen uit onze eigen wereld.

Lees verder “Caesar in Noord-Gallië: belang” →

Caesar in Noord-Gallië (2)

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Klassieken, Lage Landen, Romeinse Republiek
Caesar (Archeologisch Museum, Palermo)

[Dit is het tweede uit een korte reeks stukjes waarin de Vlaamse archeoloog Guido Cuyt en ik de recente identificatie van Caesars slagveld bij Kessel proberen te plaatsen in de wijdere context van het onderzoek. In het eerste deel behandelden we het probleem: de asymmetrie van het bewijsmateriaal – de archeologische vondsten bevestigden het verslag in Caesars Gallische Oorlog niet.]

De Belgische campagne van 57 v.Chr.

Caesars Belgische campagne begon, zoals gezegd, met een veldslag aan de rivier de Aisne, even ten noordwesten van het huidige Reims. Het Romeinse kamp wordt al heel lang gezocht op een heuvel die Mauchamp heet, en deze identificatie werd in 1997 bevestigd met luchtfoto’s. Daarop was bijvoorbeeld goed zichtbaar dat de poorten leken op die in Gergovia en Alesia. Deze identificatie is dus zeker.

Lees verder “Caesar in Noord-Gallië (2)” →

Caesar in Noord-Gallië (1)

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Kelten (La Tène), Klassieken, Lage Landen4 reacties
Caesar (Altes Museum, Berlijn)

Ineens was daar, afgelopen woensdagavond, het nieuws dat Julius Caesar in 55 v.Chr. slag had geleverd met de Usipetes en Tencteri in de omgeving van Kessel in het Nederlandse rivierengebied. Archeoloog Nico Roymans kondigde het aan bij “De wereld draait door”. Helemaal onverwacht was het niet: archeologen vinden in Noordwest-Europa het ene Caesar-slagveld na het andere. In het onderstaande proberen de Vlaamse archeoloog Guido Cuyt en ikzelf een overzicht te geven van een leuk oudheidkundig deelgebied.

Een interessant deelgebied ook. Alles draait hier om een probleem dat deftig wordt aangeduid als “de asymmetrie van het archeologische en tekstuele bewijs”. In gewone mensentaal betekent dit dat archeologisch bewijs niet altijd duidt op hetzelfde als de antieke teksten. Een voorbeeld: de beschrijving die de Griekse onderzoeker Herodotos in zijn Historiën biedt van de Medische hoofdstad Ekbatana en de gebouwen die in de Bijbel worden toegeschreven aan koning Salomo, zijn door archeologen niet gevonden. Zoiets speelt ook bij Caesars verblijf in Noordwest-Europa: archeologen in België, Duitsland en Engeland hadden moeite aanwijzingen te vinden voor wat Caesar beweert in zijn Gallische Oorlog.

Lees verder “Caesar in Noord-Gallië (1)” →

Caesar in Germanië

On door Jona LenderinginGermanië, Geschiedenis, Klassieken, Lage Landen, Romeinse Republiek7 reacties
Model van Caesars Rijnbrug (Museo nazionale della civiltà romana, Rome)

Dit wordt een zeer gehaast stukje, maar het nieuws is te leuk om niet te delen. Archeologisch is dit dus gewoon “breaking news”.

Julius Caesar veroverde Gallië. Er is geen redelijke twijfel daaraan. Archeologisch is zijn eigen verslag, De Gallische Oorlog, bevestigd in onder meer Alesia en Gergovia, die zijn opgegraven door niemand minder dan Napoleon III. Nou ja, eigenlijk door Eugène Stoffel, maar die werd betaald door de keizer. Het rare was echter dat er almaar geen archeologische bevestiging kwam voor Engeland, België en Duitsland, hoewel er honderden marskampen moeten zijn geweest voor de acht legioenen die al met al een decennium benoorden de Alpen verbleven. Ik blogde al eens over deze discrepantie.

Lees verder “Caesar in Germanië” →

Caesar, Belgen, maximalisten en minimalisten

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Klassieken, Lage Landen, Methodologie en theorie, Romeinse Republiek11 reacties
Caesar (British Museum, Londen)

Vanmorgen, vrijdag 1 juni, maakte het Gallo-Romeins Museum in Tongeren bekend dat de plaats is gevonden waar Julius Caesar in de zomer van 57 v.Chr. de Aduatuci belegerde en onderwierp. Het gaat om het antieke heuvelfort ten zuiden van het stadje Thuin, even ten westen van Charleroi. Dit is het leukste archeologische nieuws uit de Benelux in jaren.

Het verhaal van de overwinning zelf is vrij simpel. In 58 had Caesar zijn  eerste overwinningen geboekt en vastgesteld dat Gallië in feite onverdedigd was. Het jaar erop onderwierp hij het noorden van wat nu Frankrijk heet en versloeg hij, bij het huidige Saulzoir, de Nerviërs, die Caesar in zijn Oorlog in Gallië presenteert als de grootste woestelingen ter wereld. Vervolgens verkenden de Romeinen het gebied dat wij België noemen. De Aduatuci waren het eerste slachtoffer. U kunt het verhaal hier lezen, met foto’s van Thuin.

Lees verder “Caesar, Belgen, maximalisten en minimalisten” →