Tag: wandschildering

Janzur

On door Jona LenderinginArcheologie, Libië en Maghreb, Romeinse Keizerrijk1 reactie
Fresco uit Janzur

Ooit was Libië bereisbaar voor toeristen. Aan steden als Lepcis Magna mis je weinig, maar Kyrene is een van de mooiste opgravingen die ik ken en ook de oeroude rotsreliëfs en -schilderingen in de woestijn maakten op mij enorme indruk. En dan is er de Limes Tripolitanus: wie wil weten wat de macht van een Romeinse keizer vermocht, moet hier zijn. Septimius Severus paste een compleet ecosysteem aan aan de eisen van de rijksverdediging.

Janzur

Daarover ga ik het vandaag allemaal niet hebben. In plaats daarvan neem ik u mee naar Janzur, tien kilometer ten westen van Tripoli. Hier, aan de weg van het antieke Oea naar Sabratha, lagen enkele onderaardse grafkamers. Allemaal hadden ze als ingang een trappetje dat vanuit het oosten leidde naar beneden, waar je op een miniscuul pleintje kwam en toegang had tot een in het westen gelegen grafkamer. Daar waren nissen voor de urnen. Eén van die graven had goed bewaarde wandschilderingen uit de tweede of derde eeuw na Chr. Het zijn fresco’s, dus de kleuren zijn nog altijd herkenbaar.

Lees verder “Janzur” →

Hermafroditos

On door Jona LenderinginAnatolië, Cyprus, Hellenisme, Klassieken, Museumstuk, Romeinse Keizerrijk1 reactie
Wandschildering van een hermafrodiet (Museo Barracco, Rome)

Ten westen van de haven van Halikarnassos (het huidige Bodrum) ligt de heuvel Salmakis, waar in de Oudheid een zoetwaterbron was. Hier leefde, volgens een plaatselijke mythe, de waternimf Salmakis. Het arme meisje werd verliefd op Hermafroditos, een jongen waarvan u al vermoedde dat hij de zoon was van Afrodite en Hermes. Met goddelijke voorouders kon hij niet anders dan een buitengewoon knappe verschijning zijn. De Romeinse dichter Ovidius vertelt dat Salmakis hem aanrandde, dat hij zich verzette, dat zij de goden smeekte om zich met hem te mogen verenigen en dat de twee wezens versmolten tot één, tweeslachtig wezen (Metamorfosen 4.285-388).

Hermafroditisme

De mythe diende om mensen met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtskenmerken te typeren. Ons woord “hermafrodiet” komt er natuurlijk vandaan. Diodoros van Sicilië legt in zijn Wereldgeschiedenis 4.6.5 uit hoe men zulke mensen destijds zag:

Lees verder “Hermafroditos” →

Fausta

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Klassieken, Lage Landen, Museumstuk, Romeinse Keizerrijk3 reacties
Fausta

Over Trier heb ik al eens eerder geschreven: oppidum van de stam der Treveri, legioenkamp uit de tijd van Caesar, een Romeins fort op de Petriberg, brug over de Moezel, voornaamste nederzetting van een belangrijke Romeinse gemeente, residentie van de Gallische keizer Victorinus en van de Romeinse heerser Constantijn de Grote, ballingsoord van Athanasios van Alexandrië, woonplaats van de jonge Ambrosius, hoofdstad van Arbogast de Jongere, middeleeuwse bisschopsstad. De stad ook van Karl Marx, waar de plaatselijke krant al sinds jaar en dag de Trierische Volksfreund heet (zie ook onder Marat, Jean-Paul) en het lokale bier reclame maakt met “Das Bier von Trier”.

Twee oudheidkundige musea: het grote en wat onoverzichtelijke Rheinisches Landesmuseum, waar vondsten uit de wijde omgeving zijn te zien, en het Museum am Dom, dat voorwerpen toont die zijn opgegraven rond de grote kerk. Die gaan terug tot de Oudheid, toen in dit deel van de stad enkele prachtige huizen stonden, die ten tijde van Constantijn werden geïntegreerd in het keizerlijk paleis. (U kunt de basiliek die daar deel van uitmaakte, kennen, want het is een van de bekendste monumenten van Trier.)

Lees verder “Fausta” →

Wat is dit?

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Lage Landen, Romeinse Keizerrijk18 reacties
Muurschildering uit Tongeren

Nog even over de ondergrondse expositie onder de Onze-Lieve-Vrouwe-basiliek in Tongeren, waarover ik in september al eens blogde en waar de inscriptie ter ere van Jupiter Dolichenus is te zien die ik zojuist noemde. Even verderop is deze wandschildering te zien. Mijn vraag aan u: wat heeft die man in zijn hand?

Ik dacht even aan een schrijfplankje – een tablet dus – maar die droegen de Romeinen bij mijn weten niet op deze manier. Misschien een kistje? Uw gok is zo goed als de mijne.

Madonna met kind

On door Jona LenderinginArcheologie, Christendom, Geschiedenis, Museumstuk, Romeinse Keizerrijk5 reacties
Maria met kind (Coemeterium Maius, Rome)
Maria met kind (Coemeterium Maius, Rome)

Het Coemeterium Maius, de “grote begraafplaats” even ten noordoosten van Rome, dateert uit de derde en vierde eeuw. Je kunt er niet in, maar aan het begin van de vorige eeuw kon dat wel en toen maakte Joseph Wilpert zijn boek Die Malereien der Katakomben Roms (1903), waaruit de bovenstaande afbeelding komt.

De wetenschappelijke studie van de catacomben stond toen, zoals men dan zegt, nog in haar kinderschoenen: eigenlijk was men er nog geen halve eeuw mee bezig. De allereerste fase was zwaar politiek beladen geweest. De liberale Italianen verenigden zich en wilden Rome als hoofdstad, de conservatieve paus was daar tegen en benutte de catacomben om te bewijzen dat allerlei vrome legenden een kern van historische waarheid hadden. Het pausdom, zo was de boodschap, was wat het altijd had beweerd en was dus door God gewild. Het was niet voor het laatst dat de oudheidkunde zich leende voor politiek misbruik.

Lees verder “Madonna met kind” →

Bokswedstrijd?

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Kreta en Mykene, Museumstuk3 reacties
Boksers uit Thera (Nationaal Archeologisch Museum, Athene)
Een bokswedstrijd uit Thera (Nationaal Archeologisch Museum, Athene)

De bovenstaande muurschildering is afkomstig van het Griekse vulkaaneiland Santorini, het antieke Thera. Aan het einde van de zeventiende of het begin van de zestiende eeuw v.Chr. is de vulkaan uitgebarsten, waardoor een oeroude stad bedekt raakte. Als het cliché niet zo vaak zou zijn gebruikt, zou je het een Egeïsch of een Minoïsch Pompeii kunnen noemen.

Enkele fresco’s zijn nu te zien op de bovenverdieping van het Nationaal Archeologisch Museum in Athene, een museum waar – naast een zeer professionele expositie – soms een ontwapenend amateurisme bestaat: de twee jongens waren te zien in een zaaltje naast een kamer waar de deur openstond naar een balkon, waar iemand de was te drogen had gehangen. Ik houd van Griekenland.

Lees verder “Bokswedstrijd?” →

Twee Assyrische heren

On door Jona LenderinginArcheologie, Assyrië, Bijbel, Geschiedenis, Museumstuk
Twee Assyrische hovelingen (Archeologisch Museum, Aleppo)
Twee Assyrische hovelingen uit Til Barsip (Archeologisch Museum, Aleppo)

In 865 veroverden de Assyrische koning Salmanasser III de stad Til Barsip, gelegen aan de rivier de Eufraat, in het grensgebied van Syrië en Turkije. Hier hebt u een luchtfoto van de opgraving, die Tell Ahmar heet; het stuwmeer wordt afgesloten door een dam die onlangs in het nieuws was omdat ISIS die veroverde. Op reguliere opgravingen hoeven we dus niet meer te rekenen.

Dat is jammer, want onderzoek in Til Barsip zou ieders aandacht trekken, aangezien het de hoofdstad was van Bit Adini, een landstreek die onder de naam “Eden” voorkomt in het Scheppingsverhaal. Da’s dus makkelijker voor clichépoepende journalisten, want dit past prima in de journalistieke frames waar ik het laatst over had.

Lees verder “Twee Assyrische heren” →