Tag: humaniora

humaniora

En de sloop van de geesteswetenschappen, die gaat natuurlijk gewoon verder deze zomer

On door Jona LenderinginArcheologie, Geesteswetenschappen, Oudheid, Verbijstering22 reacties

O ja, hoe gaan de oudheidkundige disciplines ook alweer ten onder? Ik blogde er begin juni over en schreef er, omdat ik toen toch bezig was, ook een stuk over in Handelsblad. Uit dat laatste citeer ik mezelf:

De afgelopen maand was het in de oudheidkunde raak. Eerst was het crisis bij de archeologen van Sheffield, vervolgens waren enkele studierichtingen in Halle-Wittenberg aan de beurt en daarna lagen de classici van de Howard-universiteit in Washington onder vuur. Opmerkelijk: de classici waren niet heel behulpzaam toen de archeologen in Sheffield onder druk stonden, en omgekeerd liepen de archeologen zich het vuur niet uit de sloffen voor de classici. Terwijl het gaat om vervlochten vakgebieden.

Lees verder “En de sloop van de geesteswetenschappen, die gaat natuurlijk gewoon verder deze zomer” →

MoM | Waarom we humaniora hebben

On door Jona LenderinginMethodologie en theorie58 reacties

De historische wetenschappen werken met allerlei soorten begrippen: de wezensdefinitie, de omschrijvende definitie, de typen, de ideaaltypen, de extreemtypen, de familiegelijkenissen. Daar wil ik het eens over hebben.

Een wezensdefinitie is mogelijk als er een benoembare essentie is die bij alle beschreven objecten en alleen bij de beschreven objecten voorkomt. GW-Basic is een computertaal met een bepaalde grammatica, die we niet aantreffen bij andere computertalen. Een bonobo heeft een eigen DNA dat andere dieren niet hebben. Slavernij is het als iemand anders jou bezit. Water bestaat uit twee atomen waterstof en één atoom zuurstof. Als het zo precies niet lukt, zullen we zaken moeten beschrijven door middel van omschrijvende definities of een van de andere soorten begrippen.

En dan gaan we het nu – zucht – hebben over Zwarte Piet.

Lees verder “MoM | Waarom we humaniora hebben” →

MoM | Liberal Education

On door Jona LenderinginGeesteswetenschappen, Methodologie en theorie, Wetenschap, Wetenschapscommunicatie17 reacties

De humaniora zijn een breed educatief programma dat erop is gericht het eigen denken beter te begrijpen. Ik zal niet beweren dat mensen met zo’n opleiding beter of menselijker zijn. Daar gaat het ook niet om. De humaniora zijn geen individualistisch ideaal: ofschoon de letterenstudenten hun opleiding krijgen als individuen, is het de bedoeling dat we van de humaniora profiteren als samenleving.

Een samenleving zonder inzicht in het eigen denken verarmt. Beperk de lengte van de opleidingen tot onder het minimaal noodzakelijke, beknibbel in het middelbaar onderwijs op vakken als geschiedenis, pretendeer dat een studie van de eigen taal zinloos is omdat je die taal al spreekt, vervang in het culturele aanbod inzicht door beleefbaarheid – en presto, je bereikt dat je je eigen denkbeelden niet langer voldoende doorgrondt en geen weerstand meer hebt tegen populisme. De door Nieuw Rechts verspreide karikatuur van de wijze waarop in de jaren zeventig gesproken zou zijn geweest over multiculturaliteit, alsof het een “weg met ons!” was, is maar één voorbeeld. Ander voorbeeld: de zwartepietendiscussie is zo uitzichtloos geworden doordat het essentialisme van de twee tegenover elkaar staande kampen nauwelijks wordt herkend. Enzovoort.

Lees verder “MoM | Liberal Education” →

MoM | Een prijs voor het RMO

On door Jona LenderinginAssyrië, Cultuur, Geesteswetenschappen, Geschiedenis, Klassieken, Methodologie en theorie, Musea, Wetenschapscommunicatie8 reacties
Delacroix, De dood van Sardanapalos

Terwijl ik op Cyprus was, las ik dit leuke bericht op de website van de NOS: het Rijksmuseum van Oudheden heeft “met ruime meerderheid van stemmen” de wedstrijd gewonnen die Museumtijdschrift had uitgeschreven – wat was de favoriete expositie van de stemmers? Nineveh dus. Een ronkerig persbericht roept van alles (“brengt een streek die bijna dagelijks negatief in het nieuws is nu eens op een positieve manier onder de aandacht”) maar het is wel degelijk fijn om te lezen.

Om te beginnen dus omdat de expositie een streek die bijna dagelijks negatief in het nieuws is, op een positieve manier onder de aandacht heeft gebracht. Dat mag dan een cliché zijn, het is wel waar. Er zijn echter nog twee andere redenen. Eén: deze expositie was belangrijk.

Lees verder “MoM | Een prijs voor het RMO” →

Ancient History Magazine

On door Jona LenderinginGeesteswetenschappen, Geschiedenis, Klassieken, Oudheid5 reacties

kickstarter_launchIk heb al eerder geschreven over het nieuwe oudheidkundige tijdschrift van Karwansaray. Een uitgeverij die, ondanks haar exotische naam, overigens gewoon kantoor houdt in Zutphen. Het nieuwe tijdschrift heet Ancient History Magazine en u leest er meer over op de eigen webpagina.

Het zal een van de eerste keren zijn dat een blad over de Oudheid zich niet zal beperken tot archeologie of de klassieke traditie – hoe interessant die op zichzelf ook zijn – of tot het Nabije Oosten dan wel tot Griekenland en Rome. Ancient History Magazine wil echt gaan over de Oudheid als Oudheid.

Er zijn wel duizend redenen om een abonnement te nemen. Omdat ik dit schrijf in Iran op een hotelkamer zonder fantastische internetverbindingen, noem ik alleen de eerste acht.

Lees verder “Ancient History Magazine” →

Timboektoe (2)

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Middeleeuwen, Politiek
Zomaar een oud handschrift, niet uit Timboektoe (Vaticaanse Bibliotheek, Rome)

Ik vertelde in de vorige post dat er in Timboektoe informatie ligt die nergens anders beschikbaar is. Maar hoe belangrijk is die? Ik had ooit een Nigeriaanse geliefde, die spinnijdig kon worden om het gemak waarmee Europese historici het konden hebben over “the people without history” (de titel van een boek dat overigens probeerde de balans recht te zetten). Voor haar was de geschiedenis van West-Afrika een halszaak. Een alleszins begrijpelijk standpunt, maar we moeten eerlijk erkennen dat niet iedereen evenveel waarde hecht aan dat onderwerp, zoals het u ook vrij staat geen belang te stellen in de precieze recitatiewijze van de Koran.

Lees verder “Timboektoe (2)” →

Timboektoe (1)

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Islam, Literatuur, Middeleeuwen
Een Koran uit Djenné (Museum voor Volkenkunde, Leiden)

De oude wereld kennen we op verschillende manieren. Als mensen inscripties of archieven van papyrusrollen hebben nagelaten, beschikken we over hun eigen handschrift. Andere teksten zijn overgeleverd omdat latere generaties ze voldoende de moeite waard vonden om ze over te schrijven en, als het afschrift sleets werd, opnieuw over te schrijven. En opnieuw. En opnieuw. Omdat daarbij fouten werden gemaakt, moeten moderne geleerden die antieke teksten willen lezen, zoveel mogelijk oude handschriften bestuderen om vast te stellen wat het origineel kan zijn geweest.

De methode staat bekend als de Lachmannmethode en het aardige is dat het meer dan eens is voorgekomen dat de reconstructie van een tekst, toen later een papyrusvondst werd gedaan, correct bleek te zijn. Het is dus een methode waarvan de betrouwbaarheid empirisch is bevestigd.’

Lees verder “Timboektoe (1)” →

De waarde van de humaniora

On door Jona LenderinginCultuur, Geesteswetenschappen, Geschiedenis, Klassieken, Oudheid, Wetenschapscommunicatie4 reacties

Full disclosure: ik begon niet onbevangen aan de lezing van Oud maar nieuw, de lezing die de Nijmeegse classicus Vincent Hunink een paar maanden geleden uitsprak toen het HOVO zijn cursusseizoen opende. Ik ken hem persoonlijk en hoewel hij geen collega is en te ver woont voor gezamenlijk cafébezoek, heb ik met veel plezier met hem samengewerkt toen ik de inleiding schreef bij zijn vertaling van de Romeinse geschiedenis van Velleius Paterculus.

Wat me inneemt voor Hunink, is dat hij ál zijn academische taken serieus neemt. Zoals een lied pas af is als het wordt gezongen, zo is onderzoek pas af als de burger het kent. De meeste academici doen daar verwijtbaar weinig aan. Hunink doet zijn werk beter: kijk hier maar even wat hij zoal voor u heeft gepubliceerd. Het is vaak nog downloadbaar ook.

Lees verder “De waarde van de humaniora” →

Misplaatst sarcasme

On door Jona LenderinginGeesteswetenschappen, Pseudowetenschap, Verbijstering, Wetenschap, Wetenschapscommunicatie9 reacties

Hoe leg je wetenschap uit? Er is maar één manier die werkt, en dat is dat je mensen laat delen in de verbazing en de speurtocht. Zoals de NASA vannacht deed. Wat je niet doet, is je publiekelijk sarcastisch uitlaten over je collega’s, zoals hierboven.

Dat geldt voor elke onderzoeker. Al sinds de zeventiende eeuw is het niet langer mogelijk dat iemand alle wetenschappen beheerst – onze eigen Nederlandse Gerard Vossius moet een van de laatsten zijn geweest die de ambitie nog had – en je weet altijd te weinig over andermans vakterrein. Bescheidenheid is dus gepast en sarcasme niet.

Lees verder “Misplaatst sarcasme” →

Een huis tegen zichzelf verdeeld

On door Jona LenderinginGeesteswetenschappen, Geschiedenis, Klassieken, Musea, Politiek, Wetenschapscommunicatie4 reacties

Een maand of twee gelden werd in Spui25 een bijeenkomst georganiseerd met de titel “Onrust in de geesteswetenschappen”. Een maand daarvoor had het Handelsblad gemeld dat niet minder dan dertig studierichtingen in de problemen dreigden te komen. Dat bericht is overdreven, maar het valt niet loochenen dat er al dertig jaar een beleid wordt gevoerd dat niet vriendelijk staat tegenover algemene vorming. De nadruk ligt op concreet nut en vaardigheden.

Een van de sprekers bij de bijeenkomst in Spui25 was Rens Bod, de auteur van het door mij zeer bewonderde boek De vergeten wetenschappen. Wat ik ooit beoogde met de theoriesyllabus die ik voor de studierichting Oudheidkunde aan de Vrije Universiteit schreef, namelijk de relevantie van het vak tonen via zijn theorievorming, heeft hij voor álle geesteswetenschappen gedaan. Dat is echt knap.

Lees verder “Een huis tegen zichzelf verdeeld” →