[Tweede deel van een stuk over antiek erfgoed in westelijk Turkije. Het eerste was hier.]
Smyrna
Vanuit Efese kun je via het orakel van Klaros en het belangrijke Karabel-reliëf uit de Late Bronstijd naar Izmir, het antieke Smyrna, met een mooi museum en een agora. Her en der verstrooid staan nog enkele Ottomaanse huizen, als herinnering aan de mooie stad die hier ooit moet zijn geweest voordat de stad door oorlog werd verwoest. De Grieken die de stad verlieten, hebben sculptuur meegenomen die nu in Athene is.
Vanuit Efese naar het oosten ligt Sardes, de hoofdstad van het oude Lydië. Het is geen oninteressante plek, maar van de Lydische periode is weinig te zien. De synagoge is echter een belangrijk monument en even ten noorden van Sardes is Bin Tepe, met talloze grafheuvels. Heel indrukwekkend. Vanuit Izmir is het allemaal in een dag te doen en je kunt het museum van Magnesia en de Niobe-rots ook nog meenemen.
Troje
Ga nog noordelijker en je komt in Pergamon, dat echt schitterend is. Het heiligdom van Asklepios is een van mijn favoriete plaatsen in Turkije. Even verderop is de heuvel waarop de hellenistische citadel was, met onder andere het beroemde altaar van Zeus, maar ook tempels en een theater waar je niet naartoe moet gaan als je last hebt van hoogtevrees. O ja, het is werelderfgoed.
Met iets meer dan een halve dag heb je het wel bezien en je zult de rest hard nodig hebben om door te reizen naar Troje. Het is altijd weer verder dan je denkt.
Troje is het verhaal van de Ilias, van de Trojaanse Oorlog en van Schliemann en zijn opvolgers. Het loont hier echt om je in te lezen, en dan bedoel ik niet de Ilias maar een goed boek over archeologie. De eigenlijke ruïne is namelijk waanzinnig interessant. De Ilias vergeten we natuurlijk niet: ga naar de grafheuvels in het westen en kijk daarvandaan uit over de vlakte. Dan zie je het landschap waarvan men in de achtste eeuw v.Chr. zei dat het een belangrijk krijgstoneel was geweest. Bovendien moet je Troje vanaf de vlakte zien om te begrijpen waarom Wiluša zowel in het Luwisch als het Grieks “steil” heet.
Çanakkale
Çanakkale, gelegen aan de Hellespont ofwel Dardanellen, is een fijne plek, waar veel Australische toeristen komen. Aan de overkant van het water vond immers de Gallipoli-campagne plaats, waar Atatürk het Britse leger versloeg dat bekendstond als ANZAC. De soldaten kwamen merendeels uit Australië en Nieuw-Zeeland. Beroemd en ontroerend is de brief die Atatürk naar Australië stuurde, met de woorden dat de ouders van de gesneuvelden zich om de graven geen zorgen hoefden te maken omdat de gesneuvelden nu ook kinderen van Turkije waren. Gallipoli is een bezoek meer dan waard.
In Çanakkale, dat ooit Abydos heette, is ook een wat onderschat museum met vondsten uit de steden in de omgeving, inclusief Troje. Ik herinner me hoe mijn zakenpartner en ik hier op een hotelbalkon een sigaartje zaten te roken en eigenlijk wat verbaasd zaten te zijn dat aan de overkant van het water Europa begon.
[Zaterdag: Centraal Turkije]
PS
Degene die insinueerde dat ik word betaald door het Turks Verkeersbureau, mag wat mij betreft naar Turkije zwemmen. Ik hoop dat ‘ie kramp krijgt.
Bedenk maar: Nederlanders kunnen zich slecht voorstellen dat mensen dingen doen zonder ervoor betaald te worden.
Zoiets ja. Maar ik zucht diep. Heel diep. De vanzelfsprekendheid waarmee mensen je zoiets in de schoenen schuiven begint me te storen.
U schrijft over hoogtevrees bij het theater van Pergamon. Vanwege de tijdelijke sluiting van het Pergamonmuseum is in Berlijn onder de naam Panorama een adembenemende videoprojectie te zien. Een enorme trommel (afmeting gashouder van voor het aardgas) met in het midden een ca 30 meter hoge uitkijktoren evoceert het theater en zijn omgeving tijdens een bezoek van Keizer Hadrianus. Inderdaad niet geschikt voor mensen met hoogtevrees.
Had je weer zo’n mafkees aan je broek?
Yup. Ze zullen er wel voor worden betaald.
In Izmir ben ik nooit geweest, maar ik kom graag bij een Turkse groetenboer in Amsterdam die in Izmir is geboren. Als we over die stad praten laat hij me altijd foto’s van de stad zien. Hij is trots op zijn geboortestad met zijn moderne gebouwen. Met ruïnes heeft hij geloof ik niets.
In Izmir is vooral de haven prettig. Zo blauw.
Dat is niet vreemd. Ik heb ook wel eens een Italiaanse ontmoet die vlakbij Pompeii woonde en er nog nooit was geweest. Waarschijnlijk beschouwen de bewoners die ruïnes als iets voor toeristen. Ik woon in Gouda en ik heb ook niks met de “Cheese Experience”. De geschiedenis van de stad vind ik dan weer wel boeiend.
Amsterdammers komen maar één keer in hun leven in het Anne Frank-huis.
Die mafkees is natuurlijk gewoon jaloers. Tel immers de premies van de toeristische diensten van Libanon, Noord-Frankrijk en Mainz erbij en je kan weer een maand verwarmen.
Zelf ben ik ook wat jaloers want ik ben nog niet verder geraakt dan café Byblos en pitazaak Aspendos.
Ik weet zeker dat ik nog niet zo lang geleden in de buurt van het Museum a/d Stroom een café Byblos heb gezien, maar terugvinden kan ik het niet.
Interessante gedachte van Atatürk. Dat gaat rechtstreeks in tegen een gedichtje dat ik op school bij Engels leerde. Ik weet niet meer hoe het ging, maar het kwam erop neer dat als je sneuvelde in het buitenland en je werd er begraven, dan was er een stukje grond “forever England.”
Rupert Brooke, “The Soldier”
https://www.poetryfoundation.org/poetrymagazine/poems/13076/the-soldier
Ik wist dat iemand het zou weten!😃
“De Grieken die de stad verlieten, hebben sculptuur meegenomen die nu in Athene is.”
Interessant. Speelt dat eigenlijk een rol in de discussie over het terugsturen van sculpturen naar Griekenland, vraag ik mij af?
Niet dat ik weet. Het verlies van Smyrna geldt in Griekenland nog altijd als een ramp, de Mikrasiatiki Katastrofi.