Tag: Hagia Sofia

De zeven wereldwonderen

On door Jona LenderinginGeesteswetenschappen, Geschiedenis, Hellenisme, Klassieken, Oudheid24 reacties
De piramiden van Giza zijn het enige van de zeven wereldwonderen dat nog iets voorstelt.

De oudste vorm van wetenschap, nog ouder dan het herkennen van patronen, is het maken van lijstjes. We kennen uit het oude Nabije Oosten opsommingen van houten voorwerpen, van steden, van gebeurtenissen, van woorden in vreemde talen en van pythagorese getallen, en we spreken wel van Listenwissenschaft. De Nederlandse geleerde M.A. Beek opperde eens dat die lijstjes “wijsheid” heetten en dat de Bijbelse constatering dat koning Salomo “veel wijsheid” bezat, niets meer is dan een verwijzing naar een grote mand vol kleitabletten.

Hellenistische lijsten

De oude Grieken deden hetzelfde. In Homeros’ Ilias vinden we de Scheepscatalogus, in de Odyssee een overzicht van vrouwen die iets met Zeus hebben gehad en Hesiodos’ Theogonie is een schitterende lijst van goden en godinnen. Ik vertelde al eens dat in de hellenistische tijd lijsten ontstonden van bewonderenswaardige en navolgenswaardige Griekse auteurs, onderverdeeld naar genre (epische dichters, tragische toneelschrijvers, geschiedschrijvers enz.).

Lees verder “De zeven wereldwonderen” →

Nog eenmaal werelderfgoed: Istanbul

On door Jona LenderinginArcheologie, Byzantijnse Rijk, Geschiedenis, Midden-Oosten, Romeinse Keizerrijk, Toerisme6 reacties
Aquaduct van Valens, Istanbul

Nadat ik in mijn reeks over het antiek erfgoed van Turkije het westen, het centrum en het oosten heb behandeld, resteert Istanbul. Het oude Constantinopel, zoals Istanbul tot 1925 heette, is als geheel werelderfgoed. Mijn vriendin E. (10) vond het de mooiste stad van de wereld en zij kan het weten, want ze is al in Amsterdam geweest. E. was bovendien erg te spreken over de wijze waarop de bewoners omgaan met hun katten. Daarover is de documentaire Kedi (2016) de moeite van het bekijken waard, al was het maar om de observatie dat katten hebben onthouden dat mensen door God zijn geschapen als hulpmiddelen bij de zoektocht naar voedsel.

Byzantion, zoals de plaats eigenlijk heette, ligt aan de Bosporus, en was al eeuwen oud toen Constantijn de Grote de stad als residentie nam en er een paleis bouwde. Ik zou graag zeggen dat er resten zijn uit de daaraan voorafgaande tijd, maar alleen de Zuil van de Gothen zou ouder kunnen zijn. En mogelijk dateert ook die uit de tijd van Constantijn.

Lees verder “Nog eenmaal werelderfgoed: Istanbul” →

Symboolpolitiek

On door Jona LenderinginChristendom, Geschiedenis, Islam, Middeleeuwen, Midden-Oosten, Politiek, Religie, Toerisme2 reacties
De Hagia Sofia in Istanbul

Buren weten doorgaans veel van elkaar. Bijvoorbeeld hoe ze elkaar het bloed onder de nagels vandaan kunnen halen. Dat bewees de Turkse vicepremier Bülent Arınç vorige week weer eens, door openlijk te verklaren dat de Hagia Sofia wat hem betreft snel weer gebruikt moest kunnen worden als moskee. Hij moet hebben geweten dat hij daarmee een groot aantal Grieken op de kast zou jagen – en zulks geschiedde. Het gebouw ligt namelijk niet alleen de bewoners van Istanbul na aan het hart, maar ook de leden van de Grieks-orthodoxe kerk.

Het historisch bewustzijn zit diep in die contreien en wie wil begrijpen hoe gevoelig deze kwestie ligt, zal moeten teruggaan naar het Byzantijnse Rijk: een Griekssprekend, christelijk keizerrijk met als hoofdstad Constantinopel, het huidige Istanbul. In 537 voltooide keizer Justinianus de kerk van de goddelijke wijsheid, de Hagia Sofia, als een soort bekroning van een schier eindeloze reeks successen: vrede met de Perzen, een rechtscodificatie, de annexatie van het graanrijke Tunesië en Sicilië, de verovering van Rome en de sluiting van de laatste heidense cultusplaatsen in Athene en Egypte. De Hagia Sofia was een triomfmonument.

Lees verder “Symboolpolitiek” →

De man die een imperium vernietigde

On door Jona LenderinginByzantijnse Rijk, Geschiedenis, Middeleeuwen, Midden-Oosten2 reacties

Op een niet heel opvallende plaats in de Hagia Sofia geeft een niet heel opvallende gedenksteen aan waar Enrico Dandolo, de eenenveertigste doge van Venetië, ooit begraven lag. Hij overleed in Constantinopel, kort na de Vierde Kruistocht.

De campagne was slecht begonnen. Bij eerdere Kruistochten waren slechte ervaringen opgedaan met de landreis, en daarom koos men ervoor schepen in Venetië te bouwen. De Kruisridders zouden ervoor betalen. Helaas viel het aantal deelnemers tegen, en daardoor ook de opbrengst, waarop Dandolo voorstelde dat de Kruisridders dan maar zouden betalen door onderweg een Dalmatisch fort voor Venetië te veroveren. Zo gezegd, zo gedaan, maar nu de Kruisridders zich eenmaal als huurlingen aanboden, zag ook een Byzantijnse prins kansen, en hij stelde hun een vermogen in het vooruitzicht als ze hem op de troon zouden plaatsen. In ruil zou hij, eenmaal keizer, de Vierde Kruistocht ondersteunen.

Lees verder “De man die een imperium vernietigde” →

Constantinopel (niet Istanbul)

On door Jona LenderinginByzantijnse Rijk, Klassieken, Midden-Oosten1 reactie
Het keizerlijk hof (op een reliëf uit de hippodroom in Istanbul)

Istanbul is een van de leukste steden die ik ken. Er zijn er natuurlijk meer. Ik kom ook graag in Berlijn en Mainz. Vroeger zou ik Rome hebben genoemd, maar ik ben er een beetje op uitgekeken. Istanbul blijft me echter verrassen.

Als oudhistoricus kijk ik natuurlijk met extra belangstelling naar de resten van het antieke Constantinopel, de hoofdstad van het Byzantijnse Rijk. Er is vrij veel van over. De Hagia Sofia, de kerk van de goddelijke wijsheid, is het bekendste monument, en meteen ook een leuk punt om de groep die ik hier momenteel rondleid iets te vertellen over het oosterse christendom. Het thema van de goddelijke wijsheid speelt een belangrijke rol in het allervroegste christendom, maar is in de westerse traditie eigenlijk vergeten. In de Griekse en Syrische kerken is het daarentegen nog actueel.

Lees verder “Constantinopel (niet Istanbul)” →