Geliefd boek: A History of the World in 100 Objects

On januari 6, 2021oktober 27, 2022 door Huibert SchijfinCultuur2 reacties

Het door mij meest bezochte buitenlandse museum is het British Museum in Londen omdat ik regelmatig verbleef in de wijk Bloomsbury. Zalen in het museum zijn altijd druk, maar niet overal. Toen ik een keer op een doordeweekse dag de informatieve Money Gallery bekeek, waren de enige andere bezoekers aandachtige schoolmeisjes in de gebruikelijke schooluniformen.

Mijn allereerste bezoek was begin jaren zestig. Wat mij is bijgebleven waren de zalen met opgezette dieren die later naar South Kensington zijn verhuisd en de ingang tot de ronde leeszaal van de British Library. Tegenwoordig staat de voormalige leeszaal los in het midden van de overdekte binnenplaats en is de bibliotheek met zijn 150 miljoen documenten verhuisd naar een heel prettig gebouw naast het St. Pancras Station. Met die verhuizing kwamen er veel ruimte vrij en kon het museum opnieuw worden ingericht. Zo is de lange zaal waar de King’s Library werd bewaard veranderd in de interessante Enlightenment Gallery met objecten uit de periode van de Verlichting.

Lees verder “Geliefd boek: A History of the World in 100 Objects” →

Het British Museum

On juli 11, 2018april 24, 2023 door Jona LenderinginArcheologie, Cultuur, Geesteswetenschappen, Geschiedenis, Klassieken, Musea, Toerisme15 reacties

Elk museum heeft zijn charmes. Het Rijksmuseum van Oudheden, waar ik kind aan huis ben. Het kleine museum van Troyes, waar je wat oude meesters kunt zien én de grootste collectie meteorieten van het departement. Het museum van Hamadan omdat de directrice er altijd weer in slaagt iets nieuws te tonen. Het museum met de mozaïeken uit Zeugma, omdat, nou ja, omdat daar de mozaïeken zijn uit Zeugma. En het British Museum, waar ik weleens kwam met mijn voormalige Britse geliefde en mooie herinneringen aan heb.

De collectie zelf heeft echter óók wel wat en vandaag neem ik u mee langs enkele museumstukken. Om te beginnen het bekendste of beruchtste onderdeel: de Elgin Marbles, die u hierboven ziet, genoemd naar de Lord Elgin die ze naar Engeland bracht. Ze komen van de Parthenon-tempel in Athene, en Griekenland wil ze graag terug hebben; er is al een prachtig museum gebouwd voor wat ze daar aanduiden als de Parthenon Marbles. Dit beeldhouwwerk, zo betogen de Grieken, is werelderfgoed. Precies, antwoorden de Britten, en omdat het het erfgoed van de hele wereld is, kan het ook worden getoond in Engeland. Laat u door dat geharrewar echter niet afleiden. Dit is gewoon weergaloos mooi beeldhouwwerk en hierboven ziet u maar een heel, heel klein gedeelte.

Lees verder “Het British Museum” →

Betekenisloos mooi

On maart 29, 2016april 7, 2023 door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Museumstuk, Oud Armenië, Romeinse Keizerrijk7 reacties

Ergens langs de weg van de Turkse havenstad Trabzon (het antieke Trapezos) naar de bovenloop van de Eufraat ligt Sadak. Het zou slechts een stoffig dorpje zijn, zo eentje waarvan er op de rand van Europa en het Midden-Oosten dertien in een dozijn gaan, ware het niet dat oudheidkundigen hier een Romeinse legioenbasis hebben geïdentificeerd. Daarvan zijn er wereldwijd slechts 107 bekend.

Het antieke Satala beheerste niet alleen de weg van de Zwarte Zee naar de Eufraat, maar ook die van de Anatolische hoogvlakte naar Armenië. De basis is ingericht door het Zestiende Legioen Flavia Firma, dat de tradities voortzette van het voormalige garnizoen van Neuss, dat tijdens de Bataafse Opstand was vernietigd. De overlevenden werden overgeplaatst naar de oostelijke grens en bouwden daar vanaf 72 het fort van Satala. Het is alleszins denkbaar dat er wat geromaniseerde Bataven hebben gediend.

Lees verder “Betekenisloos mooi” →

Zondvloed

On december 11, 2014februari 7, 2023 door Jona LenderinginArcheologie, Bijbel, Geschiedenis, Literatuur, Musea, Museumstuk1 reactie

Karl Marx keek verstoord op van zijn werk. Aanzwellend rumoer in de gangen, slaande deuren en toen, opeens, een geheel ontklede man in de leeszaal van de British Library. Opwinding alom, kabaal, tot de naaktloper door bibliothecarissen werd overmeesterd en afgevoerd.

De echte opwinding moest toen nog komen. Vriendelijke suppoosten brachten de overspannen man naar zijn kleren, die hij bleek te hebben achtergelaten in de “Arched Room”, een vertrek in het British Museum waar ook tegenwoordig zachtaardige geleerden in diepe stilte kleitabletten bestuderen. Wat was er aan de hand, vroegen de geschokte heren. “Kijk dan!”, zal George Smith hebben gezegd, terwijl hij zijn overhemd aantrok. Zijn collega’s keken naar het kleitablet dat Smith tot enkele minuten daarvoor had zitten lezen. En toen zagen ze het. En hoewel ze hun kleren aanhielden, deelden ze in de opwinding.

Lees verder “Zondvloed” →

Museale gekte

On december 6, 2014februari 20, 2022 door Jona LenderinginCultuur, Geschiedenis, Klassieken, Musea, Oude Griekenland, Oudheid, Verbijstering3 reacties

De mooie cultuur van de oude wereld, waarin zoveel dingen voor de eerste keer zijn bedacht, is van ons allemaal. U en ik, we mogen daar allemaal van genieten. Om ons nog meer te laten genieten, hebben we musea.

Alleen wordt dat genieten steeds lastiger. Steeds weer zijn er relletjes en incidenten. Neem het besluit van het British Museum, dat ik beschouw als een van de beste ter wereld, om het oude Griekse beeld van Ilissos uit te lenen aan de Hermitage in Petersburg. Dat museum bestaat 250 jaar en dat wordt op deze manier gevierd.

Lees verder “Museale gekte” →

Parthenon Marbles

On juli 25, 2014april 20, 2023 door Jona LenderinginArcheologie, Cultuur, Geesteswetenschappen, Geschiedenis, Klassieken, Musea, Oude Griekenland, Politiek, Toerisme2 reacties

Traditioneel worden ze de “Elgin Marbles” genoemd, maar een slimme, ongetwijfeld Griekse, taaltacticus heeft het woord “Parthenon Marbles” bedacht om te benadrukken dat het gaat om kunstwerken die behoren in de tempel op de Atheense akropolis. De prachtige marmeren reliëfs zijn momenteel in het British Museum maar Griekenland wil ze terug. De bovenste verdieping van het enkele jaren geleden in Athene geopende, prachtige Akropolismuseum is alvast ingericht om ze terug te verwelkomen. Op Historiek legt Natascha Neef uit waarom ze weer naar Athene moeten.

Laat vooropstaan staan dat ik eigenlijk al haar argumenten hout vind snijden. Ik heb in het oude Akropolismuseum – dat met zijn beperkingen overigens ook zijn charmes had – wel eens een petitie getekend waarin de Britten werden opgeroepen de stukken terug te geven. Nu ik erover denk, geloof ik dat ik daar voor het eerst de naam “Parthenon Marbles” tegenkwam.

U voelt echter al aankomen dat ik aan de kwestie ook een andere kant ontwaar.

Lees verder “Parthenon Marbles” →

Babylonische astronomie

On oktober 31, 2013maart 21, 2023 door Jona LenderinginArcheologie, Babylonië, Geschiedenis, Museumstuk, Religie, Wetenschap3 reacties

Tablet met een lijst van verduisteringen tussen 518 en 465 v.Chr.

In voorhistorische tijden had de Babylonische oppergod god Marduk het monster Tiamat verslagen. Hij had haar huid als een uitspansel gebruikt om de hemel te doen ontstaan en had de andere lichaamsdelen benut om de aarde, de bergen en wat dies meer te maken. Ook had Marduk de zon, de maan en de sterren geschapen, hun banen langs de hemel getrokken en de ritmes vastgesteld die de eindeloze tijd overzichtelijk maken. Alles zou zich vroeg of laat herhalen.

Zodoende konden mensen weten wat hun te wachten stond, mits ze goed registreerden wat er aan de hemel te lezen was en wat er daadwerkelijk gebeurde. En dus klommen de astronomen van Babylon elke nacht naar de top van de tempeltoren Etemenanki (“het huis van het fundament van de hemel op aarde”, de Bijbelse “Toren van Babel”) middenin de stad om te zien wat er gebeurde. Het resultaat is de enorme collectie kleitabletten in het British Museum die bekendstaat als de Astronomische Dagboeken. Nacht na nacht werd bijgehouden wat er te zien was geweest, dag na dag schreef men op wat er was gebeurd.

Lees verder “Babylonische astronomie” →

Substituutkoning

On juli 3, 2013april 12, 2023 door Jona LenderinginAssyrië, Geesteswetenschappen, Geschiedenis, Museumstuk

Een van de ergste voortekens die men in de Oudheid kende, was een maansverduistering. Toen de Atheners Syracuse belegerden, dorsten ze een evacuatie die hen in veiligheid had kunnen brengen, niet aan, zodat het hele leger uiteindelijk in krijgsgevangenschap raakte. Dat men maansverduisteringen zo serieus nam, zal te maken hebben gehad met het feit dat iedereen ze kan waarnemen: zieners kunnen niet net doen alsof er niets aan de hand is. Zeker omdat het enige tijd duurt voor de aardschaduw over de maan is getrokken. De kans dat niemand het zag was nul.

In het oude Mesopotamië wisten de mensen zeker dat een maansverduistering duidde op de dood van een koning, en wel binnen honderd dagen. Het aardige is dat dit altijd klopt. Probeer het maar eens: binnen honderd dagen na een maansverduistering is er altijd wel ergens een vorst die overlijdt of een president die wordt vervangen. Er zijn namelijk nogal veel staatshoofden en er is nogal wat natuurlijk verloop, maar als je niet de benodigde kennis van de kansleer hebt, krijg je al snel het idee dat het voorteken echt blijkt te kloppen.

Lees verder “Substituutkoning” →