Tag: slag bij Marathon

De Perzische Oorlogen

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Klassieken, Oude Griekenland, Perzië12 reacties
De zeestraat van Salamis, plaats van een zeeslag in de Perzische Oorlogen

Historici plaatsen de cesuur tussen de Archaïsche Periode en de Klassieke Tijd in de tijd van de Perzische Oorlogen. Daarmee bedoelen ze de twee Perzische expedities naar Griekenland van 490 en 480-479, hoewel de gevechtshandelingen zich uitstrekten over een langere periode. De betekenis ervan is niets minder dan de geboorte van de Griekse natie. Wie Griekenland Xerxes’ erfenis zou noemen, zit er niet zo heel ver naast.

Immers, lange tijd waren de diverse stadstaten en stammen verdeeld geweest. Als er al samenwerking had bestaan, was het omdat sommige steden zich rekenden tot de stam der Doriërs, Ioniërs of Aioliërs (wat zo’n stam ook geweest moge zijn), of dat men elkaar kende uit zogeheten amfiktyoniën. Dat waren losse netwerken om heiligdommen als Delfi te besturen. Men vereerde ook dezelfde goden, sprak dezelfde taal en las Homeros, en dat was zo’n beetje alles wat de Grieken verbond. Na de Perzische Oorlogen was daar de gedeelde herinnering aan de strijd tegen de grote koning bij gekomen.

Lees verder “De Perzische Oorlogen” →

WvdK | De slag bij Marathon

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Klassieken, Oude Griekenland, Perzië7 reacties
De slag bij Marathon (Brescia, Museo Sta Giulia)

[In het jaar 490 v.Chr. staken de Perzen de Egeïsche Zee over, bezetten de eilanden en landden bij de Griekse stad Eretria, die ze verwoestten. Daarna staken ze over naar het dorpje Marathon, van waaruit ze naar Athene zullen hebben willen oprukken. Wat hun verdere plannen waren, is niet bekend: we kunnen ze hooguit afleiden uit wat de Perzen feitelijk deden, wat veronderstelt dat wat ze deden ook was wat ze planden. In elke oorlog is nu juist dat weinig plausibel. Feit is in elk geval dat de Atheners op 12 september de Perzen versloegen, vandaag dus 2509 jaar geleden. 

Voor de betekenis van het gevecht: hier. Het verslag van de slag bij Marathon is van Herodotos van Halikarnassos en wordt hier geboden in de vertaling van Hein van Dolen.]

De opstelling van de Atheners bij Marathon leidde ertoe dat de frontlinie aan hun kant even breed was als die van de Perzen; daardoor was zij in het centrum maar enkele rijen diep. Op dit punt was het leger het meest kwetsbaar, terwijl de beide vleugels juist sterk bezet waren.

Lees verder “WvdK | De slag bij Marathon” →

MoM | De beslissendheid van Marathon

On door Jona LenderinginGeesteswetenschappen, Geschiedenis, Klassieken, Methodologie en theorie, Oude Griekenland18 reacties
Max Weber

Eergisteren blogde ik over de slag bij Marathon, waarin de Atheners een Perzisch leger, dat zich al aan het terugtrekken was en zijn dekking door cavalerie had opgegeven, versloegen. De overwinning werd nog eeuwenlang door de Atheners herdacht, en niet zonder reden, want de Atheners hadden gestreden tegen een dubbele overmacht.

In de negentiende eeuw werd de veldslag de inzet van een rare discussie. Op de achtergrond speelde het beruchte sjabloon van aan de ene kant de despotische, wrede, mystieke oosterling tegenover de vrijheidslievende, menselijke en rationele Griek. De gedachte was dat de Perzische Oorlogen meer dan zomaar een militair conflict waren geweest: twee culturen hadden tegenover elkaar gestaan. Als de Grieken zouden hebben verloren, zo werd geredeneerd, zou Xerxes de democratie van de Atheners hebben vervangen door een intolerante tirannie, waardoor de democratie, de filosofie en de vrijheid in de kiem zouden zij gesmoord. Marathon, zo was de aanname, zou de Grieken tot inspiratie hebben gediend: de zege had getoond dat verzet tegen de Perzen zinvol was. Omdat men in de negentiende eeuw ook meende dat de Griekse cultuur de bakermat vormde van de latere, Europese cultuur, kon gelden dat Europa in Marathon was geboren. In de woorden van de Britse filosoof John Stuart Mill:

The Battle of Marathon, even as an event in English history, is more important than the Battle of Hastings.

Lees verder “MoM | De beslissendheid van Marathon” →

Herodotos’ Marathon

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Klassieken, Oude Griekenland, Perzië7 reacties
De grafheuvel bij Marathon

In 492 v.Chr. besloot koning Darius de Grote dat het tijd werd het Perzische Rijk te beschermen tegen aanvallen van de Yauna. Sommige groepen van deze piraten waren al onderworpen maar anderen hadden de voorafgaande jaren lelijk zitten stoken en hoewel ze geen bedreiging vormden voor de Perzische orde, was het verstandig een cordon sanitaire te scheppen tussen de al onderworpen “Yauna aan deze kant van de zee” en de onafhankelijke “Yauna aan de andere kant van de zee”. De eerste operatie was echter gericht tegen de “Zonnehoed-Yauna”, die zich in 492 onderwierpen aan generaal Mardonius. Wij noemen dit volk de Macedoniërs. De Yauna noemen wij Grieken: de Ioniërs in het Perzische Rijk en de onafhankelijke stadstaten daarbuiten.

Twee jaar later lanceerden de Perzische generaals Datis en Artafernes een scheepsexpeditie naar de Egeïsche eilanden. Als deze waren onderworpen en er een cordon sanitaire was geschapen, en als het vaarseizoen nog tijd overliet, zouden ze proberen het piratennest in Eretria in te nemen en in Athene een pro-Perzische alleenheerser aan de macht te brengen, Hippias.

Lees verder “Herodotos’ Marathon” →

Marathon, Athene, Brescia, Pula

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Klassieken, Museumstuk, Oude Griekenland, Perzië, Religie, Romeinse Keizerrijk2 reacties
Fragment van een sarcofaag (Pula, tempel van Augustus)

Ik houd van havensteden. Rotterdam, Antwerpen, Napels, Palermo: het is er altijd een drukte van belang. Het leeft. Ik kan er uitstekend mee leven dat antieke monumenten in die steden wat stiefmoederlijk zijn bedeeld. Toen ik twee weken geleden in Pula aankwam, waren mijn verwachtingen als oudheidkundige dan ook niet al te hoog gespannen, mede omdat het museum momenteel wordt verbouwd. Het amfitheater (met een leuke expositieruimte in de kelder) bleek echter alleszins de moeite waard, er waren drie Romeinse stadspoorten, ergens lag een puntgaaf bewaard mozaïek en in de tempel van keizer Augustus was een lapidarium ingericht, een tentoonstelling van Romeinse inscripties en stenen sculptuur. Kortom, ik kon in Pula mijn professionele hart ophalen en dan heb ik het nog niet over het ontspannen stadscentrum.

In het lapidarium viel mijn oog op het bovenstaande reliëf, dat ooit deel heeft uitgemaakt van een sarcofaag uit de vroege derde eeuw na Chr. Zonder mezelf nu beter te willen voordoen dan ik ben: ik herkende het meteen. Het stelt de slag bij Marathon voor.

Lees verder “Marathon, Athene, Brescia, Pula” →

Marathon in Brescia

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Klassieken, Museumstuk, Oude Griekenland, Perzië, Romeinse Keizerrijk5 reacties
De slag bij Marathon (Brescia, Museo Sta Giulia)

De gevechtsscène hierboven is te zien op een sarcofaag in het Museo di Santa Giulia in Brescia in Noord-Italië. Het was in het Romeinse Rijk heel erg gebruikelijk om veldslagen af te beelden op grafkisten: vaak gaat het dan om taferelen uit de Trojaanse Oorlog of de strijd tussen de Grieken en de Amazonen. Dit is echter geen mythologisch gevecht: het stelt de laatste fase voor van de Slag bij Marathon, waarin de Atheners een Perzisch leger terugdreven. Dat was in 490 v.Chr.

Dertig, veertig jaar later wijdden de Atheners een monument aan hun overwinning: de Stoa Poikile of “geschilderde colonnade”. Op de agora zijn, vlakbij de metrolijn, enkele resten te zien. Er waren vier fresco’s, gemaakt door óf Polygnotos óf Mikon en Panainos (de bronnen spreken elkaar tegen), en de laatste van het kwartet toonde het gevecht op de vlakte van Marathon. De Griekse schrijver Pausanias vermeldt “een gevecht bij de schepen waarin de Grieken de Perzen afslachtten die wilden inschepen”.

Lees verder “Marathon in Brescia” →