Tag: Romeins burgerrecht

Een geschiedenis van Syracuse (slot)

On door Jona LenderinginByzantijnse Rijk, Geschiedenis, Klassieken, Romeinse Keizerrijk, Romeinse Republiek6 reacties
Het Romeinse amfitheater

[Dit is het slot van een zesdelige reeks over de geschiedenis van de voornaamste stad van het antieke Sicilië, Syracuse. Het eerste stukje was hier en een landkaartje is daar.]

Verres

Een van de beruchtste uitzuigers was een gouverneur genaamd Gaius Cornelius Verres. Hij had de provincie nog meedogenlozer belast dan zijn voorgangers. In de zomer van 70 v.Chr. riepen de Sicilianen de hulp in van een onbekende advocaat, een zekere Marcus Tullius Cicero. Verres nam de beste advocaat van zijn tijd in de arm, Quintus Hortensius Hortalus. Een juridisch gevecht begon.

Lees verder “Een geschiedenis van Syracuse (slot)” →

Misverstand: Burgerrecht

On door Jona LenderinginFactcheck, Geschiedenis, Klassieken, Romeinse Keizerrijk15 reacties
Caracalla (Altes Museum, Berlijn)

Misverstand: Caracalla verleende het Romeinse burgerrecht uit fiscale motieven

Naarmate het Romeinse Rijk langer bestond, gingen de verschillende volken zich steeds Romeinser gedragen – uiteraard met behoud van een zekere regionale identiteit. In 212 verleende keizer Caracalla aan alle vrijgeboren mannen in het imperium het burgerrecht. Officieel waren alle volken nu opgehouden te bestaan en waren er alleen nog Romeinen, voor wie een zekere rechtsgelijkheid gold. Nooit daarvoor had één rechtsstelsel gegolden voor zeventig miljoen mensen; nooit daarna heeft er één rechtsstelsel bestaan van de Tigris tot de Atlantische Oceaan.

Lees verder “Misverstand: Burgerrecht” →

Wat is een Romein? (2)

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Klassieken, Lage Landen, Museumstuk, Romeinse Keizerrijk, Romeinse Republiek2 reacties
Fragment van een diploma uit Pappenheim (inderdaad, van de Pappenheimers), dat het Romeinse burgerrecht toekent aan een Fries, vermeld in de derde regel. (Römermuseum, Weissenburg)

Ik blogde gisteren over de vraag wat een Romein was en wees erop dat er rond pakweg 70 v.Chr. twee definities waren: een bewoner van Rome en een inwoner van Italië, die het burgerrecht had van een eigen stad én een Romeins burgerrecht. De oude steden waren in feite gemeentes geworden.

In de daaropvolgende jaren deelden met name Julius Caesar en keizer Augustus het burgerrecht kwistig uit. Heel significant is dat Caesar de bewoners van de steden op de Po-vlakte maakte tot Romeinse burgers. Het gaf hem de mogelijkheid er legionairs (per definitie mensen met Romeins burgerrecht) te werven, zodat hij meer soldaten had dan zijn senatoriële tegenstanders. Augustus herhaalde het kunstje. De monarchie van Augustus was, met een beroemd woord van de oudhistoricus Ronald Syme, de wraak van de provincies.

Lees verder “Wat is een Romein? (2)” →

Wat is een Romein? (1)

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Klassieken, Romeinse Republiek4 reacties
Inscriptie uit Herwen: het graf van een soldaat Mallius. (Valkhofmuseum, Nijmegen)

Onlangs stelde Lennart Quispel hier de vraag wat nu een eigenlijk een Romein is. Ik citeer:

Wat is of was eigenlijk precies een Romein ? Moet een Romein in Rome geboren zijn, bijvoorbeeld ? Waarschijnlijk niet, want we hebben zelfs Romeinse keizers gehad die in Spanje geboren zijn. Maar wat is dan het criterium?

Het is een bekende vraag. Migratie van Italië naar de provincies is alleen goed te documenteren voor legionairs uit de eerste eeuw na Chr., die hun Italiaanse achtergrond vaak vermeldden in inscripties. De man hierboven, gecremeerd en bijgezet in de omgeving van Herwen, komt uit Genua (meer). Quispel wijst erop dat de Romeinen het burgerschap kwistig hebben uitgedeeld maar dat als je burgerschap als criterium gebruikt, eigenlijk iedereen Romein is. Daarop wees ook Roger Van Bever, die attendeerde op de royale verstrekking van het burgerrecht.

Lees verder “Wat is een Romein? (1)” →

De Bataafse Opstand (3)

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Klassieken, Lage Landen, Romeinse Keizerrijk5 reacties
De opstand van de Bataven (uit: "Edge of Empire")
De opstand van de Bataven (uit: “Edge of Empire”)

Korte inhoud van het voorafgaande: Rome verkeert in crisis. Keizer Vitellius voelt zich bedreigd door Vespasianus, opstandeling in het oosten, en zoekt versterkingen. Gouverneur Hordeonius Flaccus van het Rijnland kan die echter niet leveren omdat het Rijnland onrustig is. Eén van de leiders is de Bataaf Julius Civilis. Het feuilleton in deze Romeinenweek is gebaseerd op mijn boek De randen van de aarde (2000) en Edge of Empire (2012, met Arjen Bosman).

***

Civilis, tweemaal gearresteerd maar nooit veroordeeld, had goede persoonlijke redenen om een opstand tegen de Romeinen te organiseren: wraak op de moordenaars van zijn broer. Het is bovendien aannemelijk dat hij, al is het maar even, heeft gedacht aan het herstel van de koninklijke macht die zijn familie ooit had bezeten. Civilis’ motivatie verklaart echter niet waarom anderen meededen. Zij hadden hun eigen beweegredenen.

Lees verder “De Bataafse Opstand (3)” →