Van alle antieke godheden is Hathor een van de bekendere. De kunstenaars van Egypte en Nubië, waar de cultus begon, beeldden haar regelmatig af als koe, vaak ook als een vrouw met een koeienkop, en ook wel als een volledig mens met op haar hoofd een zonneschijf, ingeklemd tussen koeienhoorns.
Het waren allemaal aardse weergaven van Hathor, die onder meer werd vereerd als de hemelkoe. In het antieke wereldbeeld rustte de hemel op vier pilaren, die men in Egypte beschouwde als koeienpoten. De zon, maan en sterren voeren over Hathors buik. De hemelheerseres hield zo het universum bijeen en observeerde het. Ze was tevens de moeder die de schepping voedde. Dit maakte haar tot beschermgodin van alle leven, liefde en vruchtbaarheid.
De laatste hoofdstad van Assyrië, Nineveh, ligt op de oostelijke oever van de Tigris, op de plek waar de Khosr erin uitmondt. Dit riviertje verdeelt de oude stad in een noordelijke en een zuidelijke helft. Beide hebben een citadel dicht bij de westelijke muur: de zuidelijke heuvel heet Nebi Yunus (“profeet Jona”) naar het oude islamitische mausoleum op die plaats, terwijl de noordelijke heuvel Kuyunjik heet.
Over de alleroudste resten van Nineveh blogde ik al: neolithisch aardewerk uit het zevende millennium v.Chr. Maar ook al is dat erg mooi, er is maar weinig bekend over deze periode.
Vandaag zijn de verkiezingen in Irak, dus dat is een ongezochte gelegenheid om eens te bloggen over Aššur. Gelegen op de westelijke oever van de rivier de Tigris, was dit de eerste hoofdstad van Assyrië. En ook deze stad was oeroud. Bij de tempel van de godin Ištar vonden archeologen voorwerpen uit de tweede helft van het derde millennium v.Chr. Toen was Aššur nog een stadstaat met een wat groot ommeland, niet anders dan Susa in Elam. De bewoners personifieerden hun stad als een godheid, eveneens Aššur geheten, en noemden het ommeland Mât Aššur, het land van de god Aššur.
Deze stadstaat had nauwe banden met de Sumerische steden in het zuiden en moest zich onderwerpen aan koning Sargon van Akkad. Nadat diens rijk door de klimaatcrisis rond 2200 v.Chr. ten onder was gegaan, herenigden de heersers van de Derde Dynastie van Ur Mesopotamië. Net als Sargon voor hen stuurden ze gouverneurs naar Aššur. De belangrijkste resten uit deze tijd zijn de tempel van Ištar en het Oude Paleis.
[Voor de vaste bezoekers van deze blog: vandaag zijn jullie even niet aan de beurt, maar is de blog voor kinderen die het verhaal van Gilgameš nog nooit hebben gehoord. Daar moet verandering in komen. Het staat u natuurlijk vrij een achtjarige voor te lezen; zondag rond ik af. Het eerste deel was hier.]
Nadat ze de cederbomen hadden omgehakt en een vlot hadden gemaakt, voeren koning Gilgameš en zijn vriend Enkidu weer terug naar de stad Uruk. Enkidu stond aan het roer en Gilgameš stond vooraan, met het hoofd van Humbaba. Het was een enorme reis: als je de landkaart pakt, zie je dat ze begonnen in het land dat nu Libanon heet en dat ze toen eerst naar het noorden voeren, door Syrië, dat ze daarna het vlot en de bomen over het land moesten dragen door wat nu Turkije heet, dat ze toen de rivier de Eufraat bereikten en daarover verder gingen, opnieuw door Syrië en toen nog een stuk door Irak. De Eufraat stroomde langs Uruk, dus ze hoefden het vlot en de bomen niet nog een keer op hun schouders mee te dragen.
Toen ze in Uruk kwamen, was iedereen blij, vooral Ninsun, de buffelgodin die ook de moeder was van Gilgameš. Van het hout maakten ze mooie kamers in het paleis. Alle mensen keken naar Gilgameš en Enkidu en dachten: “Wat een stoere mannen zijn dat, dat ze zo ver hebben gereisd, een monster hebben verslagen en het beste hout van de wereld naar onze stad hebben gebracht.” En het waren niet alleen mensen die vol bewondering keken naar de twee vrienden.
Een tijdje geleden blogde ik over Lachis, de stad in Judea die de Assyriërs veroverden op koning Hizkia, wiens zegel – of beter: de afdruk daarvan – onlangs in een gecontroleerde context is teruggevonden. Om te illustreren dat dit zegel al bekend was uit Lachis, doorzocht ik mijn foto’s, maar ik vond alleen een ander koningszegel. Én het bovenstaande gouden plaatje, dat óf mijn zakenpartner óf ik fotografeerde in Jeruzalems fenomenale Israel Museum.
Fotografie werd daar destijds alleen oogluikend toegestaan, zodat we genoopt waren de taken te verdelen: terwijl de een de camera bediende, hield de ander de bewakers in het oog. Ik geloof dat die het in de gaten hadden maar dat ze het, zoals bewakers met een hart voor cultuur betaamt, probeerden zo lang mogelijk niet te zien. Ik heb goede herinneringen aan die middag kat-en-muis.
Fragment van de tekst van het Gilgameš-epos (Museum van Hattusa)
Uw ouders hebt u gezegd dat u kerstavond doorbrengt bij uw schoonfamilie, u hebt uw schoonouders wijsgemaakt dat u de feestdagen viert met uw eigen vader en moeder. Van uw kinderen hebt u geen last want die kijken naar Sissi, die junge Kaiserin, die ook dit jaar weer wordt herhaald. De traditionele bijlagen van uw krant bevatten traditioneel niets interessants en omdat u 2014 in real life hebt meegemaakt voelt u weinig voor het jaaroverzicht op TV. Kortom: u zoekt een goed boek.
Ik adviseer u Het epos van Gilgameš, het tweeëndertig eeuwen oude nationale gedicht van Babylonië. De beste vertaling is die van Herman Vanstiphout, omdat hij niet slechts de twaalf kleitabletten van de standaardtekst vertaalt, maar ook het oudere materiaal, en zo inzicht biedt in de groei van een van de meest overdonderende teksten uit de geschiedenis.
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.