Tag: Yerevan

Armenië in Assen

On door Jona LenderinginAnatolië, Archeologie, Assyrië, Christendom, Geschiedenis, Musea, Oud Armenië, Wetenschapscommunicatie12 reacties
Bronzen beeldje van een edelhert, 1200-1000 v.Chr., gevonden in Tolors. (© Historisch Museum van Armenië, Yerevan)

Er zijn, althans op deze blog, eigenlijk twee Armeniës. Het een is een klein staatje ten zuiden van de Kaukasus, ingeklemd tussen Turkije en Azerbaijan, waarmee het op voet van oorlog staat. Gelukkig voor de Armeniërs loopt de weg van Iran naar Rusland door hun land, zodat er zowel in het zuidoosten als in het noorden landen zijn die baat hebben bij stabiliteit. Het andere Armenië is een antieke natie die zich uitstrekte over grote delen van wat nu oostelijk Turkije is en ook een deel van Noordwest-Iran. Dat antieke Armenië werd in de vierde eeuw na Chr. christelijk en die religie is wat het toenmalige en het hedendaagse Armenië verbindt.

In de ban van de Ararat

Aan dat antieke Armenië wijdt het Drents Museum nu een tentoonstelling, In de ban van de Ararat. Allerlei prachtige stukken uit het Historisch Museum van Armenië in Yerevan zijn nu in Assen.

Het knappe is dat u een goed beeld krijgt van de antieke materiële cultuur, hoewel de bruiklenen alleen komen uit het moderne Armenië. Het is alsof je aan de hand van de collectie van het provinciaal museum van Noord-Brabant een overzicht maakt van de geschiedenis van alle Nederlandse gewesten in de zestiende eeuw. Bewonderenswaardig is trouwens ook dat de expositie er überhaupt is gekomen. De corona heeft Armenië namelijk zeer hard getroffen en er was ook nog een oorlog met Azerbaijan die slecht afliep voor de Armeniërs.

Lees verder “Armenië in Assen” →

Hannibal op zoek naar wraak

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Hellenisme, Karthago, Klassieken, Oud Armenië, Romeinse Republiek14 reacties

[Dit is het laatste van vier stukjes over het leven van de Karthaagse veldheer Hannibal. Het eerste was hier.]

De economie van Karthago was geruïneerd en in 196 v.Chr. koos de volksvergadering Hannibal tot suffeet. Hij reorganiseerde de staatsinkomsten en nam maatregelen om de landbouw en de handel te stimuleren. Er gingen echter geruchten dat hij van plan was een bondgenootschap aan te gaan met het Seleukidische Rijk, om samen Rome voor de tweede keer in Italië aan te vallen – als koning Antiochos III de Grote hem maar een leger wilde geven. Het is onbekend of deze beschuldiging op waarheid berustte, maar toen de Romeinen een onderzoekscommissie stuurden, vluchtte Hannibal naar Antiochië, de hoofdstad van het Seleukidische rijk. Hij was minder dan een jaar aan de macht geweest. Zijn huis werd verwoest.

In deze jaren hadden zowel Rome als de Seleukidische koning belangstelling voor Griekenland en Macedonië. Rome versloeg koning Filippos in de Tweede Macedonische Oorlog (200-197) en riep toen onverwacht zijn troepen terug om Griekenland onbeschermd te laten voor een Seleukidische invasie. Antiochos trapte in de val en liet zich naar Griekenland lokken (192), waar Rome het voordeel had van de korte aanvoerlijnen en vertrouwdheid met het terrein. In deze Syrische Oorlog adviseerde Hannibal koning Antiochos om Italië binnen te vallen en het valt makkelijk te raden wie de bevelhebber van dat expeditieleger had moeten worden. In plaats daarvan kreeg Hannibal een ondergeschikt vlootcommando. In een zeeslag ter hoogte van Side werd hij verslagen door Romes bondgenoot Rhodos (190).

Lees verder “Hannibal op zoek naar wraak” →

Karmir Blur

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Oud Armenië7 reacties
Karmir Blur

De Armeense hoofdstad Yerevan dateert, in de huidige vorm, uit de twintigste eeuw. In het zuiden liggen echter oudere nederzettingen: Shengavit, dat teruggaat tot het immer fascinerende Chalcolithicum; de Urartese en Perzische stad Erebuni, ruim achtentwintig eeuwen oud en de eerste drager van de naam die wij tegenwoordig schrijven als “Yerevan”; en Karmir Blur ofwel Teishebani, een eveneens Urartese nederzetting, die niet zo lang heeft bestaan en daardoor archeologisch interessant is, omdat alle vondsten vrij precies zijn te dateren, namelijk tussen pakweg 650 en 600 v.Chr.

De Armeense naam Karmir Blur betekent zoiets als “de rode heuvel” en verwijst naar de verbrande tichelstenen van de antieke muren; de antieke naam verwijst naar de god Teisheba, de Urartese oorlogsgod. De citadel en een deel van de benedenstad zijn al lang geleden opgegraven en het staat vast dat ze zijn verwoest rond 600 v.Chr. door mensen die waren bewapend met Skythische bogen. Het kunnen dus Skythen zijn geweest, maar ook Kimmeriërs of Meden. We weten het weer eens niet en het onderzoek ligt stil omdat de opgegraven stad in de jaren negentig voor de tweede keer werd verwoest.

Lees verder “Karmir Blur” →

Yerevan

On door Jona LenderinginToerisme1 reactie
Plein van de Republiek: Tamanyans regeringsgebouw (met klok)

Even een stukje over de stad waar ik vorige week enkele keren heb overnacht: Yerevan. Het stadscentrum is een overzichtelijke cirkel met in het westen het ravijn van de rivier Hrazdan en in het oosten een gordel van parken. Een echte parkstad. Van het noorden, waar de opera is die in geen enkele voormalige volksdemocratische stad ontbreekt, loopt een hoofdstraat naar het centrale plein, dat ooit naar Lenin was vernoemd (wiens standbeeld hier natuurlijk ook stond) maar dat sinds de desintegratie van de Sovjet-Unie het Plein van de Republiek heet. Als bezoeker zeg je maar niet dat Yerevan hiermee lijkt op Turkije, waar elke stad wel een Cumhuriyet Meydanı heeft.

Aan dit plein staat – als het centrum van de stad – het Nationaal Museum, waar de archeologische collectie van Armenië is ondergebracht. Ook zijn er regeringsgebouwen, een postkantoor en een hotel. Het is een opvallend mooi plein, wat in de voormalige Sovjet-Republiek geen vanzelfsprekendheid is. De verklaring is dat het als geheel is ontworpen door een architect die wist wat ’ie deed, die geen megastad wilde ontwerpen – hij dacht aan iets van 150.000 mensen – en die het eerste gebouw in enig detail kon ontwerpen: de van geboorte Russische en metterwoon Armeniër geworden Alexander Tamanyan. Andere architecten volgden zijn plan, waardoor het plein stilistisch een eenheid bleef, omgeven door gebouwen die nooit hoger waren dan drie verdiepingen.

Lees verder “Yerevan” →

Twee duiven

On door Jona LenderinginArcheologie, Christendom, Geschiedenis, Museumstuk, Oud Armenië11 reacties
Koghb, relief met twee duiven en Maria (Nationaal Museum van Armenië, Yerevan)
Koghb, relief met twee duiven en Maria (Nationaal Museum van Armenië, Yerevan)

Dit wonderlijke reliëf komt uit Koghb in het uiterste noorden van Armenië. Het ligt dichter bij de Georgische hoofdstad Tblisi dan bij Yerevan. Onderaan ziet u Maria met het Christuskind; het haar van de moeder is zó afgebeeld dat het lijkt op een aureool. Christelijke kunst is in Armenië onvermijdelijk – het stikt hier van de middeleeuwse kerkjes – maar dit reliëf is ongebruikelijk.

Het aardige is dat van boven twee duiven neerkomen die een kroon aanbieden. Dat is op zich geen ongebruikelijke afbeelding: meestal stelt een neerdalende duif de Heilige Geest voor. Maar daarvan zijn er geen twee. En trouwens, de Heilige Geest brengt doorgaans geen kronen.

Lees verder “Twee duiven” →

Viermaal Armenië

On door Jona LenderinginArcheologie, Cultuur, Middeleeuwen, Oud Armenië, Toerisme39 reacties
Armeense vertaling van een Koptische refutatie van het Concilie van Chalkedon

Zoals de trouwe lezers van deze blog zal zijn opgevallen, ben ik momenteel in Armenië. Een prettig weerzien met een sympathiek land met een eerbiedwaardig oud verleden, waarover ik al een paar keer blogde in mijn reeks over museumstukken (1, 2, 3). Vandaag een paar dingen die me dit keer in het moderne Armenië opvielen.

Eén: Charles Aznavour is overleden. De Franse zanger kwam uit Armenië – hij heette eigenlijk Chahnour Aznavourian – en dat laten de Armeniërs ons weten ook. Ik kan niet claimen dat ik alle horeca van de hoofdstad Yerevan heb verkend, maar overal waar ik kwam klonk zijn muziek. Letterlijk. Zijn portret hangt in de hoofdstraten, je kunt een condoleance-register tekenen, in een hotel bleek het wachtwoord voor de mail “aznavour” te zijn en het lijkt wel alsof de Armeense radiostations een boycot hebben van alle andere muziek. Ik weet dat dit niet geloofwaardig klinkt maar het is waar.

Ook waar: ik heb op de avond van mijn aankomst al een discussie aanhoord over de vraag wie de beroemdste Armeniër was, Aznavour of Kim Kardashian.

Lees verder “Viermaal Armenië” →

Een macaber ritueel

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Museumstuk, Oud Armenië, Religie3 reacties
Herbegravingsurn (Erebuni-museum, Yerevan)

Zo tussen 860 en 600/525 v.Chr. behoorden het oostelijk deel van Turkije, het noordwesten van Iran en het huidige Armenië tot een koninkrijk dat bekendstaat als Urartu. In de Bijbel wordt het enkele keren aangeduid als Ararat. Dat niet duidelijk is hoe en wanneer dit rijk ten onder is gegaan, komt doordat de eigen inscripties nogal stereotiep zijn terwijl de voornaamste buitenlandse vijand, Assyrië, in 612 van het podium verdween en niets meer had te melden over zijn noorderbuur.

Rond 520 v.Chr. maakte het gebied deel uit van het Perzische Rijk, en we weten niet hoe dat zo is gekomen. Teksten zijn er dus nauwelijks en het bodemarchief is onoverzichtelijk. In een opgraving als Çavustepe (even ten oosten van Van in Turkije) is bijvoorbeeld een dubbele verwoestingslaag aangetroffen, waarvan de oudste wordt gedateerd in de late zevende eeuw v.Chr. en de vijand (aan de hand van Skythische pijlpunten) wordt geïdentificeerd met de Skythen. Daarna is er nog een tweede laag die we niet kunnen plaatsen. Elders is het beeld anders en het totaalbeeld is ronduit onduidelijk. Als moderne boeken de Skythen verantwoordelijk stellen voor het einde van Urartu, is dat geen vereenvoudiging maar een claim iets te weten wat niet te weten valt.

Lees verder “Een macaber ritueel” →